Pierwszy w Europie kratownicowy most wspornikowy w świetle numizmatyki, ikonografii i źródeł pisanych

• Autorzy: Mistewicz M.

Warianty tytułu

EN

First European truss cantilever bridge in the light of numismatics, iconography and written sources

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule został opisany most przez Wisłę o dwóch przęsłach rozpiętości 180 stóp angielskich (54,86 metra), zbudowany w połowie XVII wieku w Toruniu na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Przedstawiono wyniki badań źródeł numizmatycznych i ikonograficznych, a także planów miasta i źródeł pisanych. Badania wykazały, że konstrukcja toruńskiego mostu była wykonana z drewna w oparciu o koncepcję belki kratownicowej wspornikowej (tzw. belki Gerbera), niestosowanej wcześniej w Europie. Dwa takie przęsła o dużych rozpiętościach były użytkowane w moście pomiędzy 1632 a 1657 r. Analiza porównawcza znanych konstrukcji mostów europejskich z połowy XVII wieku wykazała, że najprawdopodobniej przęsło toruńskie było wówczas najdłuższe.

EN

The paper describes a bridge over the Vistula River with two spans of 180 English feet (54.86 metres) in length, constructed in the middle of the 17th century in the city of Torun on the territory of the Polish-Lithuanian Commonwealth. A study on numismatic and iconographic sources as well as city plans and written sources is carried out in the article. The study shows that the Torun Bridge superstructure was made of wood and was based on a cantilever truss (Gerber carrier) solution which had never been applied in Europe before. The two large spans of Torun Bridge were in service between 1632 and 1657. According to the author's research on well-known bridge structures from Europe from the middle of the 17th century, the span of the Torun bridge appears to have been the larger than the other.

Słowa kluczowe

PL

mosty; konstrukcje drewniane; kratownica wspornikowa; belka Gerbera; rzeka Wisła; wiek XVII; najdłuższe przęsło

EN

bridges; wooden structures; cantilever truss; Gerber carrier; Vistula river; 17th century; longest span

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 60, z. 4
• Strony: 5--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Mistewicz M.

• Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa

Bibliografia

• M. G. Brennan, The Travel Diary of Robert Bargrave Levant Merchant (1647-1656), The Hakluyt Society; Londyn 1999; ISBN 9780904180633.
• D. J. Brown, Bridges, Macmillan Publishing Company, Nowy Jork 1989; ISBN 002517455X.
• E. DeLony, Context for World Heritage Bridges. ICOMOS conseil international des monuments et des sites, a joint publication with TICCIH 1996. http: www.icomos.org/en/what-we-do/disseminating-knowledge/newsletters/116-english-categories/resources/publications/234-context-for-world-heritage-bridges [dostęp: 13.09.2013].
• J. Durkee, World’s Longest Bridge Spans, National Steel Bridge Alliance AISC 1999; http:/ bridgeworld.net/wordpress/archives/docs/longest%20bridge.pdf [dostęp: 04.09.2013].
• B. Dybaś, Zapiski historyczne poświęcone historii Pomorza i krajów bałtyckich. Strobandowska koncepcja modernizacji mostu na Wiśle w Toruniu w końcu XVI wieku, „Zapiski Historyczne", 54 (N° 2-3), 1989; s. 35-53: IŚBN 8201096381.
• B. Dybaś. K. Walczak, Toruńska przeprawa i mosty na Wiśle, Towarzystwo Miłośników Torunia. Toruń 1989. OCLC: 28261896.
• D. Fenna, Jednostki miar. Leksykon, tłumaczenie z angielskiego pod red. B. Pierzchalskiej. Świat Książki. Warszawa 2004, ISBN 8373913203.
• M. Gumowski, Dzieje mennicy toruńskiej, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”. 65/1960 (Nr 1). Toruń 1961.
• A. Maggi, N. Navone, John Soane and the wooden bridges of Switzerland: architecture and the culture of technology from Palladio to the Grubenmanns, 2002. ISBN 8887624240.
• M. Mistewicz. Toruńskie mosty przez Wisłę na XVII-wiecznych rycinach, „Drogownictwo” 12/2010. ISSN 0012-6357.
• M. Mistewicz. XVII-wieczne mosty przez środkowo-dolną Wisłę w świetle ikonografii, kartografii i źródeł pisanych, Instvtut Badawczv Dróg i Mostów. Warszawa 2012, ISBN 9788389252081.
• S. Montens, Les plus beaux ponts de France, Christine Bonneton 2001, ISBN 9782862532752.
• B. Obiegałka, O starym moście z drewna w Toruniu w pierwszej połowie XVII wieku, z akcentami estetycznymi. Materiały z VII Krajowej Konferencji Estetyka Mostów Warszaw a-Jachranka 2011, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa 2011. s. 125-130.
• S. Pufendorf, Samuelis Liberi Baronis de Pufendorf De Rebus A Carolo Gustavo Sveciae Rege Gestis Commentariorum Libri Septem Elegantissimus TabulisAeneis Cum Triplici Indice, Nuremberg: Norimbergae Sumptibus Christophori Riegelii, Literis Knorzianis. 1696.
• R. C. Temple. The travels of Peter Mundy in Europe and Asia, 1608-1677, Vol. IV. Travels in Europe (1639-1647), printed for the Hakluyt Society, Kessinger Publishing; Londyn 1925; ISBN 9781432543808.
• L. F. Trovano, Bridge Engineering. A Global Perspective, Thomas Telford Publishing, Londvn 2003. ISBN 0727732153.
• H. G. Tyrrell, History of Bridge Engineering, The G. B. Williams Co. Printers, Chicago 1911, ISBN 978129006145.
• Ch. S. Whitney, Bridges of the World, Dover Publications, Inc., USA 2003, ISBN 9780486429953.
• J. H. Zemecke, Thornische Chronica in welcher die Geschichte dieser Stadt von 1231 bis 1726 aus bewehrten Scribenten und glaubwürdigen Documentis zusammen getragen worden, Ambrosius Haude, Berlin 1727.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.