Inicjatywy publiczno‐prywatne w zakresie kształtowania krajobrazu dźwiękowego w Polsce

• Autorzy: Bernat Sebastian

Warianty tytułu

EN

Public and private initiatives in soundscape management in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dźwięk jest istotnym elementem krajobrazu, funkcjonuje w powiązaniu z jego pozostałymi komponentami, uzupełnienia obraz, wnosząc nową treść, tworzy atmosferę miejsca, wpływa na ocenę krajobrazu, kształtuje jego charakter (Carles i in., 1999; Landscapes and indiwidua ..., 2003; Tuan, 1987). Rozwojowi cywilizacyjnemu towarzyszą znaczące zmiany w dźwiękowej warstwie krajobrazu. W panoramie miasta średniowiecznego otoczonego murami miejskimi dominował zamek oraz wieże kościelne, z których rozbrzmiewały dzwony oraz hejnały. Dźwięki były wyraziste, autentyczne (jedyne w swoim rodzaju), nieciągłe, przerywane. Ważną rolę odgrywał głos ludzki. Zasięg murów oraz zasięg słyszalności sygnałów dźwiękowych wyznaczał granice społeczności, integrował do wspólnych działań. Współcześnie warstwa dźwiękowa krajobrazu jest mało zróżnicowana, dominuje wszechobecny hałas komunikacyjny, różne odgłosy krzyżują się, włączając się w szum miasta o monotonnej linii brzmieniowej. Skażenie hałasem i nacisk współczesnej cywilizacji na poznanie wizualne utrudniają rozpoznanie jakości dźwięku, porównanie jednego miejsca z innym. W latach 60. kanadyjski kompozytor i muzykolog R.M. Schafer dostrzegł potrzebę zmiany kierunku walki z hałasem. Zaproponował pozytywne spojrzenie na dźwięki wokół nas. Konieczne jest uświadomienie, które dźwięki chcemy zachować, rozwinąć, pomnożyć, by następnie wyodrębnić dźwięki szkodliwe, nużące, które musimy wyeliminować. Sposobem na przeciwstawienie się inwazji wszechogarniającego hałasu jest rozwijanie wrażliwości słuchowej oraz podniesienie jakości estetycznej krajobrazu dźwiękowego poprzez projektowanie akustyczne (soundscape design). Podstawę dla decyzji projektanta powinno stanowić rozpoznanie dźwięków pięknych, niemiłych, wartościowych, znaczących. Istotne jest przy tym uwzględnianie opinii publicznej, co oznacza, że projektowanie akustyczne nigdy nie powinno być projektowaniem odgórnym. Społeczeństwo powinno uczestniczyć w projektowaniu poprzez wybory, które są podejmowane w jego zakresie (Schafer, 1976). W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie kształtowaniem przestrzeni publicznych w miastach. Przestrzeń publiczna zaczęła bowiem nabierać coraz większego znaczenia w świetle powrotu do tożsamości, specyfiki i niepowtarzalności miejsc. Atrakcyjne miasta oferują wysoki komfort zamieszkania jego rezydentów. Następuje powrót do wielofunkcyjności, złożoności i rozwiązań interaktywnych, ważną rolę przypisuje się czynnikom społecznym, historycznym i kulturowym, rewitalizacji centrów miejskich, wzmocnieniu konkurencyjności przestrzeni. Dostrzegana jest konieczność dbałości o wysoką jakość dźwięku (akustyczny komfort) w przestrzeni publicznej miast. Na tym tle wzrasta znaczenie projektowania akustycznego w urbanistyce (Raimbault, Dubois, 2005). Celem pracy jest wskazanie przykładów działań w zakresie kształtowania nowej jakości dźwiękowej krajobrazu w Polsce. Odwołano się także do przykładów z innych krajów europejskich. Zwrócono uwagę na ciekawe przedsięwzięcia dokumentacyjne krajobrazów dźwiękowych. Następnie przedstawiono przykłady wkomponowywania dźwięku w przestrzeń publiczną miast, wnętrza ogrodów sensorycznych i ekspozycji muzealnych. Na zakończenie zaproponowano nowe kierunki działań.

EN

The aim of the work is to present some examples of enterprises within domain of management of new quality of sound landscape in Poland, on the background of Europe. The author refers to the literature on landscape architecture, landscape ecology and interdisciplinary researches on sound landscape. He also calls attention to interesting activities in recording data on soundscapes. Then, he gave additional examples of introducing sound into public space in cities, sensory gardens and museum exhibitions. At the end, he suggested new directions for further researches. First of all, the need of actions in the domain of acoustic design was emphasized. This field has a great importance because it lets to recognize places, to consolidate their geographical and cultural identity as well as their peculiarity. Finally, landscape gains new quality. Sounds should be of the highest quality, and of appropriate lasting. They ought to fit surroundings and be accepted by inhabitants. It is vital to take account of information function of sound and importance of silence. Sound must be taken into consideration during planning public space in cities. But natural soundscapes has also great significance. In the case of devastated areas, it is advisable to carry out their acoustic revitalization. This process means improvement of life conditions of inhabitants, economic boom, restoring space order and social relations. All these activities are especially needed in the present times which are dominated by great noise.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz dźwiękowy; partnerstwo publiczno-prywatne; albumy dźwiekowe

EN

sound landscape; public-private partnership; sound albums

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 10
• Strony: 507--514
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Bernat Sebastian

• Uniwersytet Marii Curie ‐ Skłodowskiej, Instytut Nauk o Ziemi

Bibliografia

• Carles J.L., Barrio I.L., de Lucio J.V., 1999: Sound influence on landscape values. Landscape and Urban Planning 43., 191-200.
• Gołąb M., 2007: Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema w Krakowie. Foton 96, 72-74.
• Kubiszyn M., 2003: Historia (nie)mówiona. Ścieżkami pamięci. Scriptores. Pamięć-miejsce-obecność nr 2/2003 (28). Ośrodek „Brama Grodzka-Teatr NN” Lublin: 91-105.
• Landscapes and individual and social well-being. European Landscape Convention Report on Theme of the 2003 Workshop.Council of Europe Strasbourg 2003.
• Michałowski L., 2003: Turystyka i sposoby promocji miast. Studia regionalne i lokalne, 4 (14), 91-111.
• Niewidzialna Mapa Wrocławia. Ośrodek Postaw Twórczych Wrocław 2006.
• Pawłowska K.(red.), 2001: Architektura krajobrazu a planowanie przestrzenne. Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• Pawłowska K., Swaryczewska M., 2002: Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie a partycypacja społeczna. Wyd. UJ Kraków.
• Raimbault M., Dubois D., 2005: Urban soundscapes: experience and knowledge. Cities 22, 5, 339-350.
• Schafer R.M., 1976: The tunning of the world, Mc Clelland and Stewart Toronto.
• Sounder city: The mayor’s ambient noise strategy, London 2004. (http://www.london.gov.uk/mayor/strategies/noise/docs/noise_strategy_all.pdf)
• Tuan Yi-Fu, 1987: Przestrzeń i miejsce, Bibl. Myśli Współczesnej, PIW Warszawa.
• 100 Finnish Soundscapes Album dźwiękowy Finlandii www.100aanimaisemaa.fi