Papiernicze dzieje Brzezia Karkonoskiego

• Autorzy: Szymczyk Maciej

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2023.11.3

Warianty tytułu

EN

The papermaking history of Brzezie Karkonoskie

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opracowanie przedstawia dzieje zakładu papierniczego w Brzeziu Karkonoskim koło Karpacza na Dolnym Śląsku. Powstał on u schyłku lat 70. lub na początku lat 80. XIX w. Początkowo wytwarzano w nim ścier, a od 1892 r. również papier. Do 1945 r. fabryka należała do rodziny Franke. W 1945 r., po włączeniu Dolnego Śląska do Polski, zakład został znacjonalizowany. W latach 80. XX w. powstały plany budowy w Brzeziu całkowicie nowej maszyny do produkcji papierów do pakowania tłuszczów, jednak z braku środków finansowych projekt nie został zrealizowany. Z powodu całkowitego wyeksploatowania fabryka została zamknięta w 1993 r. Pozostały po niej zabudowania, w których do dziś funkcjonuje skład materiałów budowlanych.

EN

The study presents the history of the paper mill in Brzezie Karkonoskie near Karpacz in Lower Silesia. It was established in the late 1879s or early 1880s. Initially, pulp was produced there, and from 1892 so did paper. Until 1945, the factory belonged to the Franke family. In 1945, after Lower Silesia was incorporated into Poland, the plant was nationalized. In the 1980s, plans were made to build a completely new machine for the production of fat packaging paper in Brzezie, but due to lack of financial resources, the project was not implemented. Due to complete exhaustion, the factory was closed in 1993. The buildings that remain are still used as a warehouse for building materials.

Słowa kluczowe

PL

Brzezie Karkonoskie; Birkigt; ścieralnia; papiernia

EN

Brzezie Karkonoskie; Birkigt; grinding mill; paper mill

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2023
• Tom: R. 79, nr 11
• Strony: 613--618
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz.

Twórcy

autor

Szymczyk Maciej

• Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju
• Komisja Historyczna SPP

• https://orcid.org/0000-0002-8504-6403

Bibliografia

• [1] „Adressbuch der Maschinen-Papier- und Pappen-Fabriken sowie der Holzstoff-, Strohstoff & Cellulose-Fabriken des Deutschen Reiches, Oesterreich-Ungarns und der Schweiz”. 1883. Biberach. s. 29.
• [2] „Adressbuch der Maschinen-Papier- und Pappen-Fabriken sowie der Holzstoff- & Holzpappen-, Strohstoff & Cellulose-Fabriken des Deutschen Reiches, Oesterreich-Ungarns und der Schweiz”. 1886. Biberach. s. 40
• [3] „Adressbuch der Maschinen-Papier- und Pappen-Fabriken sowie der Holzstoff- & Holzpappen-, Strohstoff & Cellulose-Fabriken des Deutschen Reiches, Oesterreich-Ungarns und der Schweiz”. 1889. Biberach. s. 46.
• [4] „Adressbuch der Maschinenpapier- und Pappenfabriken sowie der Holzstoffu. Holzpappen-, Strohstoff- und Cellulose-Fabriken des Deutschen Reiches”. 1903-1904. Biberach. s. 77, 86.
• [5] „Adressbuch der Papierindustrie Deutschlands und der Schweitz”. 1914. Berlin. s. 109. s. 110.
• [6] „Adreβbuch der Papier-, Pappen-, Holzstoff-, Cellulose- und Strohstoff- Fabriken des Deutschen Reichs, Dänemarks, Elsaβ Lothringens, Hollands, Oesterreichs, Polens, der Schweiz und der Tschechoslwekei”. 1925. Biberach. s. 134-135.
• [7] Archiwum Akt Nowych, zespół nr 318 „Ministerstwo Finansów”, sygn. 26/4308 „Papierfabrik Birkigt, Papier und Holzstoffabrik Wilhelm, Heinrich, Günter Franke, Karpacz. Orzeczenie, protokoły z załączni kami”, s. 196-197.
• [8] Archiwum Państwowe w Łodzi (dalej APŁ), zespół „CZPP”, sygn. 1043, „Techniczno-produkcyjny paszport zakładu Fabryka Papieru w Miłkowie z oddziałami za 1950 rok”, s. 6-11.
• [9] APŁ, zespół „ZPCP”, sygn. 1499, „Roczne sprawozdania GUS ze zmian w stanie zdolności produkcyjnej. 1968”, s. 61-61.
• [10] Archiwum Państwowe we Wrocławiu oddział w Jeleniej Górze (APWoJG), zespół „JZP”, sygn. 176, „Protokoły z odpraw referentów personalnych 1948-1949 r.”, s. 11, 28-29.
• [11] APWoJG, zespół „KZP”, sygn. EE/73, Karta informacyjna przebudowy zakładów.
• [12] APWoJG, zespół „KZP”, sygn. 3, „Protokoły narad kierowników 1981-1982”, s. 2, 20-21.
• [13] APWoJG, zespół „KZP”, sygn. 4, „Protokoły z narad w zarządzie”.
• [14] APWoJG, zespół „KZP”, sygn. 85. „Album próbek papierów produ kowanych przez Fabrykę Papieru w Karpaczu”.
• [15] Archiwum Państwowe we Wrocławiu oddział Kamieniec Ząbko wicki, zespół „Biuro Informacyjne W. Schimmelpfeng, niemiecka wywiadownia Sp. z o.o.”, sygn. 8613 „Papierfabrik Birkigt”, s. 2-3.
• [16] „Auszug aus der Lieferliste Papier-, Karton- und Zellstofftrocken- -Maschinen Füllnerwerk G.M.B.H. Bad Warmbrunn – Schlesien” katalog nr 221, 1938 r., s. 12.
• [17] „Birkigter Holzstoff-Fabrik”. 1888. Wochenblatt für Papierfabrikation. 49: 2612.
• [18] „Birkner. Adressbuch der Papierindustrie Europas”. 1932. Berlin, s. I 89.
• [19] „Birkner. Adressbuch der Papierindustrie Europas”. 1938. Berlin, s. I 71.
• [20] „Birkner. Adressbuch der Papierindustrie Europas”. 1940. Berlin, s. I 73.
• [21] Czupiał J. 1963. „Lokalizacja i rozwój przemysłu celulozowo-papier niczego na Śląsku w województwie wrocławskim i opolskim”, Opole. s. 83, 133-134, Tabl. V.
• [22] „Empfängerliste u. Zeugnisse über Papiermaschinen, Kartonmaschi nen, Langsiebpappenmaschinen und Langsiebentwässerungsma schinen. H. Füllner Warmbrunn”. Wyd. po 1914 r. s. 16, poz. 209.
• [23] Franke W. 1977. „Vor 100 Jahren wurde die „Papierfabrik Franke” erbaut”. Schlesische Bergwacht: 14: 14.
• [24] Informacje Feliksa Gucwy, zatrudnionego w zakładzie w latach 1952 -1992, m.in. na stanowisku brygadzisty kotłowni i społecznego in spektora pracy.
• [25] Informacje Macieja Michelli – syna Tadeusza Michelli.
• [26] Informacje Stefana Ruraka, kierującego zakładem w latach 1990 -1992.
• [27] „Kolej w Jeleniej Górze i okolicy, strona Józefa Sz. z Jeleniej Góry, D29 - 340 Linia Mysłakowice – Karpacz” https://jelenia.rail.pl/Linie_ kolejowe/340_Myslakowice-Karpacz/340.htm [dostęp 9.10.2023].
• [28] Libiszowski S., Krysicka J. 1986. „Dzień dzisiejszy w Zakładach. Kar konoskie Zakłady Papiernicze – wywiad z dyrektorem KZP Adamem Strawą”. Przegląd Papierniczy 41 (6): 203-206.
• [29] Łukasik S. 1986. „Przedstawiamy Karkonoskie Zakłady Papiernicze”. Przegląd Papierniczy 41 (6) : 207-208.
• [30] „Neue Geschäfte und Geschäftsveränderungen”. 1893. Papier-Zei tung. 21: 612.
• [31] Nita M. 1987. „Przemysł celulozowo-papierniczy w Polsce Ludowej 1944/1945 – 1975 (zagadnienia ekonomiczne i techniczne)”. Maszy nopis. s. 125-126, 327.
• [32] „Pismo Dyrekcji KZP do Ministerstwa Przemysłu z dnia 8.05.1991 r.” 1991. Tab. 1. kopia w zbiorach Muzeum Papiernictwa.
• [33] Porrmann R., „Birkigt – Wo einst der Eisenhammer dröhnte …”, http://www.wimawabu.de/Ortschroniken/Birkigt/Birkigt_Wo_der_Eisenhammer_droehnte.html [dostęp 9.10.2023].
• [34] Szymczyk M. 2000. „Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej”. Duszniki Zdrój. s. 181-183.
• [35] Szymczyk M. 2023. „Dzieje zapomnianej fabryki papieru w Miłkowie”. Przegląd Papierniczy 79 (2) : 110-115
• [36] Szymczyk M. 2023. „Od młyna papierniczego do fabryki tektury w Miłkowie”. Przegląd Papierniczy 79 (1) : 54-58.
• [37] Szymczyk M. 2023. „Zmienne losy papierni „Marysin” w Miłkowie”, Przegląd Papierniczy 79 (4) : 213-218.
• [38] Wochenblatt für Papierfabrikation. 1893. 43: 3513.
• [39] Wochenblatt für Papierfabrikation. 1897. 5: 381.
• [40] Woźniak H. 1986. „Osiągnięcia i perspektywy modernizacji parku maszynowego”. Przegląd Papierniczy 41 (6) : 215-216.
• [41] Zarządzenie Nr 139/Org/91 Ministra Przemysłu i Handlu z 29.11.1991 r. w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego KZP. Kopia w zbiorach Muzeum Papiernictwa.
• [42] „Zehn Jahre Deutscher Druckpapier Verband im Bilde”. 1910. s. 17.