Antropogeniczne przeobrażenia reżimu hydrogeologicznego rzeki Sztoły w południowej części rejonu olkuskiego

• Autorzy: Czop M. , Morman J.

Warianty tytułu

EN

Anthropogenic changes of hydrogeological conditions of the Sztoła river in the south part of the Olkusz region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Południowa część rejonu olkuskiego charakteryzuje sie znacznym stopniem przeobrażenia naturalnych warunków hydrogeologicznych. Z miana ta jest wywołana oddziaływaniem systemów odwadniania podziemnej kopalni rud cynku i ołowiu „OlkuszPomorzany” i odkrywkowej kopalni piasku „Szczakowa”. Bezpośrednim drenażem objęte są węglanowe osady triasu, odwadniane chodnikami wodnymi w kopalni podziemnej oraz piaski czwartorzędowe drenowane na wielką skalę przez system rowów i kanałów w kopalni odkrywkowej. Ważnym wskaźnikiem, stopnia zaburzenia naturalnych stosunków wodnych na tym obszarze jest rzeka Sztoła. Począwszy od lat 70. XX wieku wody w rzece pochodzą głównie z odwadniania podziemnych wyrobisk górniczych kopalni „Olkusz-Pomorzany”. Dodatkowo w wyniku drenażu kopalni piasku „Szczakowa” przekształciła się ona z rzeki drenującej na zasilającą. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów przepływu wody w rzece Sztoła, wykonane w połowie 2011 roku za pomocą młynka hydrometrycznego i obliczone metodą Harlachera. Wykonane badania zestawione z wynikami archiwalnych pomiarów z połowy lat 70. XX wieku potwierdzają sztucznie wymuszony, zasilający charakter rzeki Sztoły.

EN

The southern part of the Olkusz region is characterized by a relatively high level of the natural hydrogeologic condition transformation. These changes are connected with influences of the dewatering systems of the underground zinc and lead mine “Olkusz-Pomorzany” and open-pit mine for sand exploitation “Szczakowa”. Direct dewatering comprises Triassic carbonates, dewatered by drainage galleries of the underground mine and also Quaternary sands dewatered in a wide-range scale by the trench and channel system of the open-pit mine. The Sztoła river is an important indicator of the natural water environment disturbance level. At the beginning of the seventies of the XX century the main source of water in the Sztoła river are mine waters from dewatering of the underground workings of the zinc and lead mine “Olkusz-Pomorzany”. In addition as a consequence of the open-pit mine Szczakowa drainage, the Sztoła river was transformed from a draining river into a feeding river. The article presents water flow measurement results in the Sztoła river carried out in the half of 2011 by means of a typical hydrometric current meter and calculated using the Harbacher method. The current measurements compared with archival data from the half of the seventies of the XX century confirm the artificially induced, feeding character of the Sztoła river.

Słowa kluczowe

PL

drenaż górniczy; rzeka Sztoła; zmiana reżimu hydrologicznego; rejon olkuski

EN

mining drainage; Sztoła river; hydraulic condition change; Olkusz region

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 68, nr 7
• Strony: 126--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz.

Twórcy

autor

Czop M.

• AGH w Krakowie, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska

autor

Morman J.

• AGH w Krakowie, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska

Bibliografia

• 1. Haładus A., Kulma R.: Badania modelowe zmian stosunków wodnych w warunkach likwidacji górnictwa rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 20, z. 2, 2004 Kraków.
• 2. Haładus A., Kania J., Kulma R.: Badania modelowe zmian stosunków wodnych obrębie złoża piasków na obszarze górniczym – Szczakowa. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, tom. 23 z. 1, 2007, s. 139÷152, Kraków.
• 3. Motyka J., Witczak S.: Zasięg drenażu jednej kopalń piasku podsadzkowego w warunkach zasilania poziomu wodonośnego przez rzekę. Zesz. Nauk. AGH nr 524, geologia z.24, s.65÷76, Kraków, 1975.
• 4. Wilk Z.[red.]: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. Tom 2 s. 267÷314, Wyd. AGH, Kraków, 2003.
• 5. Wilk Z., Motyka J.: Zasobność wodna szczelinowo – krasowych utworów wschodniej części monokliny śląsko – krakowskiej; Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego vol. L 1980, s. 447÷487.

Uwagi

PL

Praca została zrealizowana w ramach badań statutowych na Wydziale Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie w Katedrze Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej nr 11.11.140.139