Charakterystyka i geneza deformacji osadów plejstoceńskich w strefie brzeżnej plateau kemowego Czubatej Góry (kopalnia Bełchatów)

Goździk, J.; Krysiak, Z.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Charakterystyka i geneza deformacji osadów plejstoceńskich w strefie brzeżnej plateau kemowego Czubatej Góry (kopalnia Bełchatów)

Autorzy

Goździk J. , Krysiak Z.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Characteristics and origin of deformations in Pleistocene sediments in the margin of the Czubata Góra kame plateau (Bełchatów mine)

Języki publikacji

Abstrakty

W artykule przedstawiono zespoły struktur deformacyjnych z południowo-zachodniej części plateau kemowego (zlodowacenie warty) odsłoniętych w kopalni Bełchatów. W obrębie formy kemowej utworzyły się pionowe diapiry zbudowane z gliny podścielającej kem. W części brzeżnej kemu powstał złożony system deformacji o wysokości ok. 20 m, wykazujący pewien porządek przestrzenny. W kierunku południowym, tj. w kierunku nachylenia stoku kemu, można wyróżnić zespół uskoków normalnych w osadach piaszczysto-żwirowych, wkraczający także w położony dalej, pochylony ku południowi diapir gliny, którego górna część uczestniczy w rozległym i złożonym zespole struktur fałdowych. Na podstawie analizy cech strukturalnych deformacji i rekonstrukcji kierunków nacisku, można sądzić, że powstały one w wyniku zaniku podparcia lodowego w strefie ice-contact slope. Na opisanych zdeformowanych osadach zalegają niezgodnie utwory gliniaste, związane z wkroczeniem lądolodu zlodowacenia warty. Na granicy obydwu osadów powstały struktury o niewielkich rozmiarach, związane z naciskiem wkraczającego lądolodu. Brak zaburzeń w podłożu kemu i jego otoczenia pozwala wykluczyć udział procesów tektonicznych w kształtowaniu omówionych struktur deformacyjnych.

This paper presents sets of deformational structures in the southwestern part of a kame plateau (Wartanian Glaciation), which outcrop in the Bełchatów mine. Within the main kame, vertical diapirs were formed. They are composed of the lower till underlying the kame. At the kame’s margin, a complicated deformational system was formed, about 20 m high and well ordered in space. Southwards, i.e. towards the kame slope, deformational sets are possible to be distinguished. This is a set of normal faults in sandy-gravel sediments, which is also observed further southwards, cutting an inclined diapir of the lower till. The upper part of the tilted diapiris involved into multiple fold structures. The character of de-formational structures and reconstruction of compression direction allow the assumption that these structures formed as a result of loss of ice-support at the ice-contact slope zone. The deformed sediments mentioned above are discordantly covered by tills related to ice sheet re-advance. Lack of deformation beneath the kame and around suggests that no tectonic factors contributed to the formation of the deformation.

Słowa kluczowe

deformacje ice-contact slope glacitektonika kem Czubatej Góry kopalnia Bełchatów

ice-contact slope deformations glaciotectonics Czubata Hill kame Bełchatów mine

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2009

Tom

T. 194

Strony

35--48

Opis fizyczny

Bibliogr. 40 poz., fot., rys., wykr.

Twórcy

autor

Goździk J.

gozdzik@geo.uni.lodz.pl

Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, ul. Narutowicza 88, 90-568 Łódź

autor

Krysiak Z.

zofia.krysiak@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. ABER J.S., BER A., 2007 - Glaciotectonism. Develop. Quater. Sc., 6. Elsevier, Amsterdam.
2. BARANIECKA M.D., SARNACKA Z., 1971 – Stratygrafia czwartorzędu i paleogeografia dorzecza Widawki. Biul. Inst. Geol., 254: 157-269.
3. BARTKOWSKI T., 1954 - O kemach i terasach kemowych. Czas. Geograf., 25, 1/2: 76-82.
4. BENETT M.R., GLASSER N.F., 1996 - Glacial Geology, Ice Sheets and Landforms. New York.
5. BENETT M.R., HUDDART D., WALTER R.I., MIDGLEY N.G., GONZALES., TOMIO A., 2004 - Styles of margin deformation at Hagarfellsjokull - Eystri, Iceland during the 1998/99 winter-spring surge. Boreas, 33, 2: 97-107.
6. BÖSE M., 1995. Petrographical composition of the tills and glaciotectonic structures in the clay pit at Włoszczowice. Quest. Geograph. Sp. Issue, 4: 73-78.
7. BRODZIKOWSKI K., GOTOWAŁA R., HAŁUSZCZAK A., 1980- Kompleksy osadowe odsłoniętej części nadkładu czwartorzędowego. Proc. 52nd Meeting Geol. Soc. Poland (Bełchatów, 1980): 305-308.
8. BRODZIKOWSKI K., 1981 - Dilatancy and the course of the deformational process in unconsolidated sediments. Ann. Soc. Geol. Pol., 51: 83-98.
9. BRODZIKOWSKI K., CEGŁA J., 1981 - Kink folding in uncon-solidated Quternary sediments. Ann. Soc. Geol. Pol., 51: 63-82.
10. BRODZIKOWSKI K., 1985 - Geological deformation environment in the subsiding zone with special reference to the Kleszczów tectonic graben. Quater. Stud. Poland, 6: 5-22.
11. BRODZIKOWSKI K., VAN LOON A.J., 1985 - Peneconteporaneous tectonic brecciation of unconsolidated silts and muds. Sedim. Geol., 41: 269-282.
12. BRODZIKOWSKI K., GOTOWAŁA R., HAŁUSZCZAK A., KRZYSZKOWSKI D., VAN LOON A.J., 1987a - Soft-sediment deformations from glaciodeltaic, glaciolacustrine and fluvio-lacustrine sediments in the Kleszczów graben (central Poland). W: Deformations of sediments and sedimentary rocks (red. M.E. Jones, R.M.F. Preston). Geol. Soc. Sp. Publ., 29: 255-267.
13. BRODZIKOWSKI K., GOTOWAŁA R., KASZA L., VAN LOONA.J., 1987b - The Kleszczów Graben (central Poland): reconstruction of the deformational history and inventory of the resulting soft-sediment deformation structures. W: Deformation of sediments and sedimentary rocks (red. M.E. Jones, R.M.F. Preston). Geol. Soc. Sp. Publ., 29: 241-254.
14. BRUN J.P., 1977 - Cumulative strain and boundary effects in the gravity flow of a viscous slab. Tectonophysics., 41: T7-T14.
15. CROOT D.G., 1987 - Glaciotectonic structures: a mesoscale model of thin-skinned thrust sheets? J. Struct. Geol., 9: 797-808.
16. FLINT R.F., 1971 - Glacial and Quaternary Geology. New York.
17. GOŹDZIK J., 1987 - Kierunki nasunięć lądolodów w świetle analizy orientacji głazików w glinach zwałowych rejonu kopalni „Bełchatów”. Czwartorzęd rejonu Bełchatowa, II Sympozjum, Plejstoceńskie serie rzeczne i jeziorne oraz bieżące kierunki badań. Warszawa-Wrocław: 187-188.
18. GOŹDZIK J., 2001 - Stratygrafia i paleogeografia osadów czwartorzędowych z środkowo-zachodniej części kopalni Bełchatów z wykorzystaniem forfoskopii ziarn kwarcowych. W: Eolozacja osadów jako wskaźnik stratygraficzny czwartorzędu (red. E. Mycielska-Dowgiałło): 93-124. Prac. Sedyment. Wydz. Geogr. i Stud. Reg UW, Warszawa.
19. GOŹDZIK J., VAN LOON, A.J. 2007 - The origin of a giant downward directed clastic dyke in a kame (Bełchatów mine, Central Poland). Sedim. Geol., 193, 1-4: 71-79.
20. GRIPP K., 1955 - Eisbedingte Lagerungsstuerangen.Geol. Rund.,1: 39-45.
21. HAŁUSZCZAK A., BRODZIKOWSKI K., 1982 - Flamaj strukturoj kaj akompanaj metasedimentaj asambleoj de deformoj englacilagajsedimentoj (Flame structures and associated metase-dimentary deformations in glaciolacustrine sediments) [ang. abstr.]. Geol. Intern., 4: 117-126.
22. HAŁUSZCZAK A., 1999 - Struktury deformacyjne o cechach kontrakcyjnych w utworach trzeciorzędowych zachodniej części odkrywki KWB Bełchatów i problem ich genezy. W: XX Konferencja Terenowa Sekcji Tektonicznej PTG „Młodoalpejski rów Kleszczowa: rozwój i uwarunkowania w tektonice Regionu”. Słok k. Bełchatowa, 15-16 października 1999: 39-49.
23. HAŁUSZCZAK A., 2007 - Dike-filled extensional structures in Cenozoic deposits of the Kleszczów Graben (Central Poland). Sedim. Geol., 193: 81-92.
24. JAROSZEWSKI W., 1994 - Glacitektonika. W: Tektonika (red. R. Dadlez, W. Jaroszewski): 395-441. PWN, Warszawa.
25. KLAJNERT Z., 1978 - Zanik lodowca warciańskiego na Wysoczyźnie Skierniewickiej i jej północnym przedpolu. Acta Geograph. Lodz., 38.
26. KLATKOWA H., 1972 - Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego. Acta Geograph. Lodz., 28.
27. KLINT K.E.S., PEDERSEN S.A.S., 1995 - The Hanklit glaciotectonic Thrust Fault Complex, Mors. Geol. Surv. of Denmark.
28. KRZEMIŃSKI T., 1974 - Geneza młodoplejstoceńskiej rzeźby glacjalnej w dorzeczu środkowej Warty. Acta Geograph. Lodz., 33.
29. KRZYSZKOWSKI D., 1989 - The tectonic deformation of Quaternary deposits within the Kleszczów Graben, central Poland. Tectonophysics, 163: 285-287.
30. KRZYSZKOWSKI D., CZERWONKA J., 1992 - Quaternary geology of the Kleszczów Graben (Central Poland): A study based on boreholes for the western forefield on the Bełchatów outcrop. Quater. Stud. Poland, 11: 91-121.
31. LUCAS S., 2007 - A test of the englacial thrusting hupothesis of “hummocky” moraine formation: case studies from the northwest Highlands, Scotland. Reply to comments. Boreas, 36, 1: 108-113.
32. PEDERSEN S.A.S., 1989 - Glacitectonite: Brecciated sediments and cataclastic sedimentary rocks formed subglacially. W: Genetic classification of glacigenic deposits (red. R.P. Goldthwait, C.L. Matsch): 89-91. Balkema, Roterdam.
33. POSPIEŁOW I.I., SIGACZEW S.P., 1984 - O rietroszariazach Pamira. Dokł. AN SSSR, 277: 678-683.
34. ROTNICKI K., 1976 - The theoretical basis for and a model of the origin of glaciotectonic deformations. Quest. Geograph., 3:103-139.
35. VAN LOON A.J., BRODZIKOWSKI K., GOTOWAŁA R., 1985 - Kink structures in unconsolidated fine-grained sediments. Sedim. Geol., 41: 283-300.
36. VAN LOON A.J., BRODZIKOWSKI K., 1987 - Problems and progress in the research on soft-sediment deformations. Sedim. Geol., 50: 167-193.
37. VAN LOON A.J., BRODZIKOWSKI K., ZIELIŃSKI T., 1995 - Shock-induced resuspension deposits from a Pleistocene proglacial lake (Kleszczów Graben, central Poland). J. Sedim. Res., A65: 417-422.
38. WATEREN F.M., 1981 - Glacial tectonics at the Kwintelooijen Sandpit, Rhenen, The Netherlands. Meded. Rijks Geol. Dienst, 35-2/7: 252-268.
39. WATEREN F.M., 1995 - Structural geology and sedimentology of push moraines: processes of soft sediments deformation in glacial environment and the distribution of glaciotectonic styles. Meded. Rijks Geol. Dienst, 54.
40. WYSOTA W., MOLEWSKI P., SOKOLOWSKI R.J., SZMAŃDA J.,2004 - Sekwencje glin morenowych zlodowacenia Wisły w Nieszawie, NE Kujawy. Terenowe Warsztaty Sedymentologiczne: 11-17 września 2004. Inst. Geogr. UMK Toruń 2004.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-d3ee631a-4ea2-459c-8c2e-26563e976833