Dominanty krajobrazowe – symbole władzy we współczesnej Polsce

• Autorzy: Plit J. , Plit F.

Warianty tytułu

EN

Landscape dominants – the symbols of authority in contemporary Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Za dominanty krajobrazu kulturowego Polski minionych wieków uznawano wieże kościołów i rezydencje magnackie, okresu industrializacji – kominy fabryczne. Po upadku komunizmu (1989) w publicystyce częste są opinie, że dominację w przestrzeni zaznaczyć chcą: Kościół katolicki oraz banki. Jednak dążą one raczej do wypełnienia przestrzeni, wznosząc liczne obiekty swej obecności, rzadziej do monumentalizmu budowli – dominant (choć są i takie, np. Świątynia Opatrzności Bożej w Warszawie, posąg Chrystusa Króla w Świebodzinie). Dominantami krajobrazowymi stały się natomiast liczne elektrownie wiatrowe oraz wieże radiowo-telewizyjnych i radiowych centrów nadawczych. Te ostatnie mogą być traktowane jak symbol władzy mediów i decentralizacji zarządzania informacją w Polsce. Przejawem decentralizacji są też – często monumentalne – gmachy instytucji samorządowych.

EN

It is considered that the landscape dominants of the past centuries were the spires of the churches and the magnate residences, while for the period of industrialisation they were constituted by the factory shafts. After the downfall of the communism (1989) frequent opinions have been formulated that it is the Catholic Church and the banks that wish to mark their domination in space. Yet, these two tend rather to fill the space, by erecting numerous objects, expressing their presence, and less often they tend towards construction of monumental buildings – the actual dominants (even though there exist such structures, like the Shrine of Divine Providence in Warsaw, or the monument of Christ the King in Świebodzin). Yet, in fact, the landscape started to be actually dominated by numerous wind power stations, as well as telecommunication and broadcasting towers. The latter structures might be considered to constitute the symbols of the power of the media and of decentralised power over information in Poland. Another expression of the decentralisation is constituted, as well, by the – frequently monumental – buildings of the territorial self-governmental institutions.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz kulturowy; dominanta; symbole władzy; Polska; okres postkomunistyczny

EN

cultural landscape; dominants; symbols of authority; post-communist Poland

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 35
• Strony: 63--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., fot.

Twórcy

autor

Plit J.

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, Polska

autor

Plit F.

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Kielce, Polska

Bibliografia

• Badora K., 2014: Elektrownie wiatrowe, jako źródło konfliktów w krajobrazie [w:] Krajobraz jako nośnik idei. Ujęcie analityczne. Studia Krajobrazowe, t. 4B, UWr. Wrocław: 213-222.
• Badora K., 2016: Propozycja wskaźnika oceny siły wizualnego oddziaływania farm wiatrowych [w:] Oceny krajobrazu. Doświadczenia okołoaudytowe. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 331: 57-70.
• Brykała D., Podgórski Z., Sarnowski Ł., 2015: Wykorzystanie energii wiatru i wody w okresie ostatnich 200 lat na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego [w:] Fenomen miejsca – w poszukiwaniu tożsamości krajobrazu, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 29: 9-23.
• Bogdanowski M., 1998: Konserwacja i ochrona krajobrazu kulturowego (ewolucja metody), Teki Krakowskie, VI, Kraków: 259.
• Czepczyński M., 2008: Cultural landscapes of post-Socialist Cities, Representations of Powers and Needs, Ashgate, Altershot.
• Knox P., Marston S., Nash A., 2007: Human geography: places and regions in global context, 2nd Canadian Edition, Pearson Education Canada, Toronto.
• Mularczyk M., Angiel J., 2010: Percepcja elementów socjalistycznych w przestrzeni miejskiej [w:] Obszary metropolitalne we współczesnym środowisku geograficznym, 58 Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. 1, Oddział Łódzki PTG, Łódź: 157-165.
• Plit J., 2011: Piętno władzy i właścicieli odciśnięte w krajobrazie kulturowym [w:] Niematerialne wartości krajobrazów kulturowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 15: 125-138.
• Traba R., 2014: Dialogi pamięci. Rozważania wokół recepcji pamięci zbiorowej, Sensus Historiae, Vol. XV/2: 113-125.
• Tuan Y. F., 1987: Przestrzeń i miejsce, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, Dziennik Ustaw 2016, poz. 961.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).