Natural, anthropogenic and cultural landscape. An attempt to define mutual relations and the scope of notions

• Autorzy: Myga-Piątek U.

Warianty tytułu

PL

Krajobraz przyrodniczy, antropogeniczny i kulturowy. Próba ustalenia wzajemnych relacji i zakresu znaczeń

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article aims to order and systemize basic notions related to landscape science. It discusses main research directions as well as mutual relations and notions of natural, anthropogenic and cultural landscape. The article sets forth suggested division and differentiation within these notions, and presents a critical approach to the suggested „narrowing” of research of cultural landscape in particular directions. The paper presents landscapes in an evolutionary approach. It also presents conclusions concerning features of cultural landscapes and the most desirable type of landscapes nowadays. The article has a review and polemic character.

PL

Artykuł poświęcony jest uporządkowaniu i usystematyzowaniu podstawowych pojęć z zakresu nauki o krajobrazie. Omawia dominujące nurty badawcze oraz wzajemne relacje i znaczenia krajobrazu przyrodniczego, kulturowego i antropogenicznego. W artykule przedstawiono propozycję podziałów i rozróżnień w obszarze tych kategorii pojęciowych i krytycznie odniesiono się do propozycji wąskiego „zamykania” badań nad krajobrazem kulturowym w określonych kierunkach. Artykuł prezentuje podejście ewolucyjne. Opisuje główne cechy i typy współczesnych krajobrazów. Tekst ma charakter przeglądowy i polemiczny.

Słowa kluczowe

EN

landscapes; natural; anthropogenic; cultural; typology

PL

krajobraz przyrodniczy; krajobraz antropogeniczny; krajobraz kulturowy; typologia

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 23
• Strony: 39--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Myga-Piątek U.

• University of Silesia, Faculty of Earth Sciences, Sosnowiec, Poland

Bibliografia

• Andreychouk V., 2008: Evolution of the geographical environment and contemporary geography. Dissertations Commission of Cultural Landscape, no 8: 5-29.
• Andrejczuk W., 2013: Funkcje krajobrazu kulturowego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 20: 65-81.
• Antrop, M., 2004: Multifunctionality and values in rural and suburban landscapes. [in:] Multifunctional landscapes. Vol. 1: Theory, values and history (eds): J. Brandt, H. Vejre, WIT, Southampton: 165-180.
• Bagby Ph. 1975: Kultura i historia. Prolegomena do porównania cywilizacji, PIW, Warszawa.
• Bastian O., 2008: Landscape classification – between fact and fiction. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 23: 13-20.
• Banse E., 1932: Geographische Lanschaftskunde Versuch einer Ausdrucks und Stilwissenschaft der Erdhülle. J. Perthes, Gotha.
• Bartkowski T., 1985: Nowy etap dyskusji nad pojęciem krajobrazu. Czasopismo Geograficzne, nr 56: 73-79.
• Bieroński J., 2002: O kontrowersjach wokół pojęcia krajobrazu antropogenicznego. [w:] Kultura, jako przedmiot badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne (red.): E. Orłowska Oddział Wrocławski PTG, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław: 35-46.
• Buttimer A., 2001: Sustainable landscapes and lifeways. Scale and appropriateness. Cork University Press, Cork.
• Eco U., 1972: Pejzaż semiotyczny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Chmielewski T., 2012: Systemy krajobrazowe. Struktura – funkcjonowanie – planowanie, PWN, Warszawa.
• Crang M., 2001: Cultural Geography, Routledge, London.
• Crang M., Thrift N. (red.), 2002: Thinking Space, Routledge, London.
• Czepczyński M., 2006: Transformations of Central European cultural landscapes. Between circulations and iconography. Bulletin of Geography socioeconomic series, no 6, Toruń: 5-15.
• Czepczyński M., 2007: Podejścia badawcze w nowej geografii kultury [w:] Geografia a przemiany współczesnego świata (red.): W. Maik, K. Rembowska, A. Suliborski, Wydawnictwo Uczelniane WSG, Bydgoszcz: 203-211.
• Dobrowolska M., 1948: Dynamika krajobrazu kulturalnego. Przegląd Geograficzny, T. XXI, z. 3-4: 151-205.
• Jenks Ch., 1999: Kultura. Zysk i spółka, Warszawa.
• Kistowski M., 2010: Eksterminacja krajobrazu Polski, jako skutek wadliwej transformacji społeczno-gospodarczej państwa [w:] Studia krajobrazowe a ginące krajobrazy (red.): D. Chylińska, J. Łach, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław: 9-21
• Kłoskowska A., 1980: Kultura masowa. Krytyka i obrona. PWN, Warszawa.
• Kondracki J., 1960: Typy krajobrazu naturalnego (środowiska geograficznego) w Polsce, Przegląd Geograficzny, t. 32, z. 1-2, 23-33.
• Kondracki J. 2002: Geografia regionalna Polski. wyd. czwarte. Warszawa: PWN.
• Kolejka J., Lipsky Z., 2008: Landscape mapping and typology in the Czech Republic. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 20: 67-78.
• Kopczyński K., Skoczylas J., 2008: Krajobraz przyrodniczy i kulturowy. Próba ujęcia interdyscyplinarnego. Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• Kreft D., 2005: Człowieka a kultura. Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne, IV, Nr 2: 102-120.
• Linton R., 1975: Kulturowe podstawy osobowości, Warszawa: 44.
• Martsinkevich G., 2008: Classification of landscape diversity as a source of the qualitative and quantitative information, Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 20: 35-43.
• Mitchell D., 2001: Cultural Geography, A Critical introduction, Blackwell Publishers, Oxford.
• Myga-Piątek U., 2001: Spór o pojęcie krajobrazu w geografii i dziedzinach pokrewnych. Przegląd Geograficzny, nr 73, z. 1-2: 163-176.
• Myga-Piątek U., 2005: Krajobraz kulturowy w badaniach geograficznych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 4: 40-53.
• Myga-Piątek U., 2008: Between tradition and modernity of the cultural landscape research. Discussion on methodology. Dissertations Commission of Cultural Landscape, no. 9: 75-92.
• Myga-Piątek U., 2010: Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju. Problemy Ekorozwoju, vol. 5, no 1: 95-108.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Online Etymology Dictionary, 2001, http://www.etymonline.com/index.php?term=culture.
• Ostaszewska K., 2002: Geografia krajobrazu, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Ostaszewska K., 2005: Krajobraz – środowisko geograficzne – środowisko przyrodnicze [w:] Podstawowe idee i koncepcje w geografii, t.1. Geografia, jako nauka o przestrzeni, środowisku i krajobrazie (red.): W. Maik, K. Rembowska, A. Suliborski, Wyd. UMK, UŁ, ŁTN, Łódź: 162-171.
• Ot'ahel' J., Feranec J., Betak J., Husar K., Kopecks M., 2008: Landscape changes: analysis and classification. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 20: 45-56.
• Pawłowski Ar., 2008: Rozwój zrównoważony – idea, filozofia, praktyka. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska, PAN, vol. 51, ss. 492.
• Pawłowski Ar., 2006: Wielowymiarowość rozwoju zrównoważonego. Problemy ekorozwoju, vol. 1, nr 1: 23-32.
• Pietrzak M., 2005: Ewolucja poglądów geograficznych na krajobraz [w:] Geografia, jako nauka o przestrzeni, środowisku i krajobrazie. T.1. Podstawowe idee i koncepcje w geografii (red.): W. Maik, K. Rembowska, A. Suliborski, Łódź: 151-162.
• Pietrzak M., 2006: Krajobraz – między naturą i kulturą (czy istnieją krajobrazy kulturowe?). Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 18: 115-118.
• Plit F., 2010: Pięć nurtów badań krajobrazowych w Polsce – czy jest w nich miejsce dla krajobrazów rekreacyjnych. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 27: 327-332.
• Plit F., 2011a: Krajobraz kulturowy, czym jest. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Plit F., 2011b: O niektórych nieporozumieniach związanych z badaniem krajobrazu. [w:] Koncepcje i problemy badawcze geografów (red.): K. Marciniak, K. Sikora, D. Sokołowska, Wyższa Szkoła Gospodarki Bydgoszcz.
• Preobrażenski W. (red.), 1982: Ochrona łandszafow. Tołkowyj sławar. Wyd. Progress. Moskwa.
• Rembowska K., 2002: Kultura w tradycji i we współczesnych nurtach badań geograficznych, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Schama S., 1995: Landscape and Memory. Publisher: Knopf, pp. 672.
• Sztumski W., 2011: Ekologia przestrzeni. Problemy ekorozwoju, vol. 6, no 1: 117-138.
• Richling A., Solon J., 2011: Ekologia krajobrazu. Wyd. 5, PWN, Warszawa.
• Richling A., Dąbrowski A., 1995, Typy krajobrazów naturalnych. Mapa 1:1 500 000. [w:] Atlas Rzeczypospolitej Richling A., Dąbrowski A., 1995, Typy krajobrazów naturalnych. Mapa 1:1 500 000 [w:] Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju, PPWK im. E. Romera S.A., Warszawa.
• Solon J., 2004: Ocena zrównoważonego krajobrazu – w poszukiwaniu nowych wskaźników. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 13: 49-59.
• Solon J., 2008 a: Przegląd wybranych podejść do typologii krajobrazu. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 20: 25-33.
• Solon J., 2008 b: Typy krajobrazu kulturowego Polski. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 20: 109-115.
• Zhoomar P., 2008: Classification of technogenic landscapes. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 20: 89-98.
• Znaniecki F. 1971: Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój. Warszawa 1971: 563-564. http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/culture?q=culture