Szpital bez ścian. Nowe technologie w projektowaniu architektury mieszkaniowej dla seniorów przyszłości

• Autorzy: Gawlak Agata

Identyfikatory

DOI

10.4467/25438700SM.22.003.16103

Warianty tytułu

EN

Hospital without walls. Designing residential architecture for future seniors

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje nowe spojrzenie na przestrzeń zamieszkania seniorów, którzy już w niedalekiej przyszłości będą stanowić 20% naszego społeczeństwa i nawiązuje do powstałej w USA koncepcji hospital witout walls (tłum autorki: szpitale bez ścian). Rewolucyjna na czasy swojego powstania idea przeniesienia do środowiska domowego elementów związanych z diagnostyką czy terapią może stać się jedynym skutecznym rozwiązaniem pozwalającym seniorom przyszłości na komfortowe i bezpieczne starzenie się we własnym domu (ageing in place). Zwiększone zapotrzebowanie na usługi zdrowotne generuje pilną potrzebę redefinicji dotychczasowych systemowych rozwiązań opieki medycznej i ich transpozycję do przestrzeni zamieszkania, która będzie musiała odpowiedzieć na agregację nowych potrzeb prozdrowotnych przyszłych seniorów. Nowe technologie, jako ogólnodostępne narzędzia, będą w istotny sposób wspierać te procesy. Nie bez znaczenia pozostanie fakt, iż przyszli seniorzy będą inni niż obecni, będą posiadali nowe umiejętności i kompetencje, w tym przede wszystkim cyfrowe oraz zdecydowanie inne potrzeby odnośnie do przestrzeni zamieszkania. Stąd idea mieszkania, które leczy, wywodząca się z koncepcji hospital without walls może okazać się skutecznym modelem.

EN

This article presents a new approach to residential space of the seniors who in the nearest future will represent 20% of our society and refers to a concept conceived in the United States, called hospital without walls. A revolutionary at the time idea of transferring certain elements of diagnostics or therapy into the space of a house or apartment has a chance to become an efficient solution for the seniors to enjoy ageing in place. Increased demand for medical services urgently requires a redefinition of the current health care system and the transfer of certain functions to the residential space that has to respond to a wide range of health care needs of the future seniors. Innovative technologies and widely accessible tools can effectively support the process. The fact that the future seniors will have other skills and competencies than those that the seniors have today, especially as it comes to the use of digital devices, cannot be disregarded. The future seniors will also have different needs as regards their housing space. Thus, healing architecture deriving from the hospital without walls concept stands a chance to prove an efficient housing model.

Słowa kluczowe

PL

architektura mieszkaniowa; starzenie się społeczeństw; nowe technologie; hospital without walls; opieka medyczna; szpital

EN

architecture; ageing of societies; new technologies; hospital without walls; health care system; hospital

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 38
• Strony: 4--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz., wykr., il.

Twórcy

autor

Gawlak Agata

• Faculty of Architecture, Poznan University of Technology

• https://orcid.org/0000-0002-6234-7953

Bibliografia

• [1] Bielak M., Sytuacja ludzi starszych w Polsce i na ś wiecie oraz ich specyficzne potrzeby dotyczące środowiska zamieszkania, w: Badania jakościowe środowiska zbudowanego, Zachowanie, środowisko, architektura – behaviour, architecture, red. Niezabitowska M. , Wydawnictwo Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań 2006.
• [2] System wsparcia osób starszych w środowisku zamieszkania. Przegląd sytuacji. Propozycja modelu – praca zbiorowa pod redakcją Błędowski P., Szatur-Jaworska B., Wydawnictwo Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2017.
• [3] Bugajska B., Iwański R., Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych niesamodzielnych osób starszych: w poszukiwaniu optymalnych rozwiązań, Exlibris: Biblioteka Gerontologii Społecznej, red. Bugajska B., Iwański R., Szarota Z., Gdzie mieszka starość: przestrzeń – architektura – mieszkanie
• [4] (Where Does the Old Age Dwell: space – architecture – home). 2018, nr 1-2 (15), s. 12-25.
• [5] Carp, F. M., Impact of improved living environment on health and life expectancy. The Gerontologist, 1977/17, s. 242-249.
• [6] Cieśla A., Cieśla J., Iwański R. , Mieszkania seniorów w Polsce, w: Raport o stanie polskich miast. Mieszkalnictwo społeczne, Warszawa 2018, online: http://obserwatorium.miasta.pl/mieszkalnictwo-spoleczne-raport-o-stanie-polskich-miast/ (data dostępu: 11.08.2019).
• [7] Cottam H., Leadbeater Ch., HEALTH: Co-creating Services, Design Council, London 2004.
• [8] Dentzer S., Healthcare without walls. A Roadmap for Reinventing U.S. Health Care, Wyd. NEHI, London 2018.
• [9] Dudek-Mańkowska S., Mieszkanie dla seniora – formy budownictwa senioralnego oraz stan ich rozwoju w Polsce, w: Konwersatorium Wiedzy o Mieście, 2017, nr 2(30), s. 27-35.
• [10] Gawlak A., Matuszewska M., Ptak A., Inclusiveness of Urban Space and Tools for the Assessment of the Quality of Urban Life – A Critical Approach, w: International Journal of Environmental Research and Public Health 2021, Vol. 18, Iss. 9.
• [11] Gawlak A., Matuszewska M., Skórka A., Housing Expectations of Future Seniors Based on an Example of the Inhabitants of Poland, w: Buildings, 2021, Vol. 11, Iss. 7.
• [12] Gawlak A., Mieszkanie dla zdrowia. Projektowanie dla przyszłych seniorów, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2022.
• [13] Gawlak A., Ptak A., Nowe potrzeby prozdrowotne społeczeństw w: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz, 2020, nr 1, s. 55-67.
• [14] Gheerawo R., Kunur M., Connections-mobility, ageing and independent living, Helen Hamlyn Centre, Royal College of Art, b.m.w., 2007.
• [15] Hoogeruij G.J., Weldam S., Barneveld R.J., Schuurmans M.J., Development and impementation of a senior care program for older hospitalized patiens: Bridging the gap between research, education and clinical practice in an academic service partnership, w: Journal of Nursing Education and Practice, 2013,Vol. 3, No 10.
• [16] Iwarsson S. et al., Importance of Home Environment for Healthy Aging: Conceptual and Methodological Background of the European ENABLE-AGE Project, w: The Geronthologist, 2007, Vol. 47, No. 1.
• [17] Kaczmarska E., Formation of health resort environment and the disabled community, w: Udostępnienie przestrzeni osobom niepełnosprawnym. Likwidacja barier: materiały Pierwszego Europejskiego Kongresu „Niepełnosprawni Bliżej Europy”, Kraków, 19-21 kwietnia 1993, Polska. T. 2, red. Kaczmarska E. , Wydawnictwo Ostoja, Kraków 1994.
• [18] Kamiński R., Gospodarstwa opiekuńcze jako alternatywna ścieżka rozwoju gospodarstw agroturystycznych, w: Studia KPZK, 2015, nr 162, s.109-125.
• [19] Labus A., Starzejące się społeczeństwa europejskie XXI wieku w koncepcjach odnowy miejskiej, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2014.
• [20] Lawton, M.P., Older people on the move, w: Environment and Aging, Center for the Study of Aging, New York 1986.
• [21] Mańkowska-Dudek S., Mieszkanie dla seniora – formy budownictwa senioralnego oraz stan ich rozwoju w Polsce, w: Konwersatorium Wiedzy o Mieście, 2017, nr 2(30).
• [22] Nawrot G., O współczesnych formach zamieszkania w mieście, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2015.
• [23] Niezabitowska E., Niezabitowski M., Środowisko mieszkaniowe ludzi niepełnosprawnych i starych. Perspektywy humanizacji w świetle osiągnięć różnych dyscyplin nauki i obszarów praktyki architektonicznej, w: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 2009, nr 3.
• [24] Nikou S., Agahari W., Keijzer-Broers W., de Reuver M., Digital healthcare technology adoption by elderly people: A capability approach model, w: Telematics and Informatics, 2020, Vol. 53.
• [25] Oswald F., Rowles G.D., Wahl H.-W., Tesch-Römer C., Hoff A., Beyond the relocation trauma in old age. New trends in today’s elders’ residential decisions, New dynamics in old age: Environmental and societal perspectives, Wydawnictwo Baywood Publishing, New York 2006.
• [26] Perek-Białas J., Worek B., Aktywne starzenie się odpowiedzią na społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się społeczeństw i zapobieganie braku samodzielności, w: Samodzielność ludzi starych z perspektywy medycyny i polityki społecznej. Dotychczasowe doświadczenia UE i Polski, OM PTG, Warszawa 2004.
• [27] Rantz M.J. et al., Evaluation of aging in place model with home care services and registered nurse care coordination in senior housing, w: Nursing Outlook, 2011, Vol. 59(1).
• [28] Reay S. et al., Designing the future of healthcare together: prototyping a hospital co-design space, w: CoDesign, vol. 13, issue 4, 2017.
• [29] Regnier, V., Going Dutch: A mixed-use housing model from the Netherlands responds to the aging demographic, American Society on Aging AgeElog” 2012.
• [30] Sallis F.J. et al., Use of science to guide city planning policy and practice: how to achieve healthy and sustainable future cities, Urban design, transport, and health, w: Lancet, 2016, Vol. 388, s. 2936-2947.
• [31] Sewin C., Ingrid Gould E., Housing for an Aging Population, w: Housing Policy Debate, 2017, Vol. 27, s. 167-192.
• [32] Schneider-Skalska G., Jakie będzie środowisko mieszkaniowe w mieście przyszłości?, w: Czasopismo Techniczne. Architektura, 2012/109, z. 1, s. 165-173.
• [33] Skibniewska H., Modele mieszkalnictwa dla osób starszych i niepełnosprawnych, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1994.
• [34] Smets A.J.H., Housing the elderly: segregated in senior cities or integrated in urban society?, The 4th International Conference of the International Forum on Urbanism (IFoU) Delft The New Urban Question: Urbanism beyond Neo-Liberalism, Amsterdam 2009.
• [35] Urbańska W., Warunki zamieszkiwania i preferencje mieszkaniowe młodych Polaków w 2007 i 2011, w: Problemy Rozwoju Miast, 2011, nr 10, s. 143-151.
• [36] Wahl H.-W., Iwarsson S., Oswald F., Aging Well and the Environment: Toward an Integrative Model and Research Agenda for the Future, w: The Gerontologist, 2012, Vol. 52, Iss 3, s. 306–316.
• [37] Wiles J.L., Leibing A., Guberman N., Reeve J.E.S. Allen R.E.S., The Meaning of „Aging in Place” to Older People, w: The Gerontologist, 2012, Vol. 52, No. 3.
• [38] Wilson L.S. et al., Building the Hospital Without Walls – a CSIRO Home Telecare Initiative, w: Telemedicine Journal, 2000, Vol. 6, No. 2.
• [39] Zaniewska H., Thiel M., Mieszkanie jutra ludzi starszych – nadzieja czy zagrożenie, w: Nasze starzejące się społeczeństwo. Nadzieje i zagrożenia, red. Kowalewski J.T., Szukalski P., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.
• [40] Zrałek M., Kreowanie dobrych warunków mieszkaniowych i przyjaznego środowiska zamieszkania ludzi starszych, w: Przestrzenie starości, Oficyna Wydawnicza Humanitas, Sosnowiec 2012.