Badania wpływu wybranych insektycydów na zachowanie trzmiela ziemnego (Bombus terrestris L.) na kwitnącej facelii błękitnej i rzepaku ozimym

• Autorzy: Zamojska Joanna , Dolata Filip , Herka Weronika , Bocianowski Jan

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2025.10.2

Warianty tytułu

EN

Studies on the impact of selected insecticides on the behavior of the buff-tailed bumblebee (Bombus terrestris L.) on flowering phacelia and winter oilseed rape

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Przeprowadzono ocenę potencjalnego efektu odstraszającego wybranych insektycydów z różnych grup chemicznych wobec trzmiela ziemnego (Bombus terrestris). Doświadczenia przeprowadzono w latach 2023-2024 na kwitnącym rzepaku ozimym i facelii, w dwóch lokalizacjach w Wielkopolsce, na poletkach o powierzchni 10 m², w czterech powtórzeniach dla każdego wariantu. Obecność i zachowanie żerujących trzmieli rejestrowano pierwszego i trzeciego dnia po wieczornych aplikacjach insektycydów, a efekt odstraszający oceniano poprzez porównanie aktywności owadów na poletkach traktowanych insektycydami i kontrolnych. Żadna z badanych substancji (z grup: pyretroidy, neonikotynoidy, butenolidy) nie wykazała efektu odstraszającego wobec B. terrestris.

EN

The potential repellent effects of selected insecticides from various chemical groups (pyrethroids, neonicotinoids, butenolides) on the buff-tailed bumblebee (Bombus terrestris) were assessed by comparing its activity in insecticide-treated and control plots. The expts. were conducted in 2023-2024 on flowering winter oilseed rape and phacelia in 2 locations in Poland, using 10 m² plots with 4 replications per treatment. Bumblebee presence and foraging behavior were recorded on the first and third day after evening insecticide applications. The tested insecticides did not exhibit any repellent effect on B. terrestris.

Słowa kluczowe

PL

trzmiel; insektycydy; efekt odstraszający; odporność behawioralna

EN

bumblebees; insecticides; repellent effects; behavioral resistance

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2025
• Tom: T. 104, nr 10
• Strony: 968--981
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., tab.

Twórcy

autor

Zamojska Joanna

• Zakład Entomologii i Agrofagów Zwierzęcych, Instytut Ochrony Roślin - PIB, ul. Władysława Węgorka 20, 60-318 Poznań

• https://orcid.org/0000-0002-4623-2224

autor

Dolata Filip

• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Poznań

autor

Herka Weronika

• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Poznań

autor

Bocianowski Jan

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

• https://orcid.org/0000-0002-0102-0084

Bibliografia

• [1] J. Banaszak, Trzmiele Polski, Wydawnictwo WSP w Bydgoszczy, 1993.
• [2] T. Pawlikowski, A field guide to identification of bumblebees in Poland, Wyd. Nauk. Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń 1999; ISBN 83-231-1074-3.
• [3] J. Ollerton, Ann. Rev. Ecol. Evolution Systematics 2017, 48, nr 1, doi. org/10.1146/annurev-ecolsys-110316-022919.
• [4] R. Winfree, J.R. Reilly, I. Bartomeus, D.P. Cariveau, N.M. Williams, J. Gibbs, Science 2018, 359, 791.
• [5] M. Hurej, J. Twardowski, Zesz. Nauk. Akad. Roln. Wrocław, Rolnictwo 1999, 74, 83.
• [6] M. Fussell, S. A. Corbet, J. Appl. Ecol. 1992, 29, nr 2, 451.
• [7] N. L. Carreck, I. H. Williams, J. Insect Conserv. 2002, 6, 13.
• [8] H. M. Thompson, L. V. Hunt, Ecotoxicology 1999, 8, 147.
• [9] S. A. Corbet, M. Fussell, R. Ake, A. Fraser, C. Gunson, A. Savage, K. Smith, Ecol. Entomol. 1993, 18, nr 1, 17.
• [10] G. Ghisbain, W. Thiery, F. Massonnet, D. Erazo, P. Rasmont, D. Michez, S. Dellicour, Nature 2023, 628, 337.
• [11] J. Brunet, F. P. Fragoso, CABI Rev. 2024, 19, doi.org/10.1079/cabireviews. 2024.0016.
• [12] W. Gnatzy, J. Tautz, Owady. Udane modele ewolucyjne, Wyd. Pasieka Smakulskich, 2024; ISBN 978-83-960588-6-7.
• [13] P. R. Whitehorn, S. O’Connor, F. L. Wackers, D. Goulson, Science 2012, 336, doi: 10.1126/science.1215025.
• [14] A. Camp, D. M. Lehman, Environ. Toxicol. Chem. 2020, 40, nr 2, doi:10.1002/ etc.4939.
• [15] H. M. Thompson, Apidologie2001, 32, 305.
• [16] G. L. Baron, N. E. Raine, M. J. F. Brown, J. Appl. Ecol. 2014, doi. org/10.1111/1365-2664.12205.
• [17] J. Belsky, N. J. Joshi, Front. Environ. Sci. 2020, 8, doi.org/10.3389/ fenvs.2020.00081.
• [18] P. Węgorek, J. Zamojska, D. Dworzańska, Fresenius Environ. Bull. 2015, 24, nr 5, 1742.
• [19] S. C. Kessler, E. J. Tiedeken, K. L. Simcock, S. Derveau, J. Mitchell, S. Softley, A. Radcliffe, J. V. Stout, G. A. Wright, Nature 2015, 521, 74, doi. org/10.1038/nature14414.
• [20] R. H. Parkinson, J. Scott, A. L. Dorling, H. Jones, M. Haslam, A. E. McDermott-Roberts, G. A. Wright, eLife 2023, 12, RP89129, doi. org/10.7554/eLife.89129.2.
• [21] Rozporządzenie Ministerstwa Środowiska z dn. 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, Dz. U. 2022, poz. 2380, 21 listopada 2022 r.
• [22] R. J. Reid, B. J. Troczka, L. Kor, E. Randall, M. S. Williamson, L. M. Field, R. Nauen, C. Bass, T. G. E. Davies, Pesticide Biochem. Physiol. 2020, 167, 104562, doi.org/10.1016/j.pestbp.2020.104562.
• [23] G. Cabezas, G. P. Farinós, Insects 2022, 13, doi.org/10.3390/ insects13020184.
• [24] H. Siviter, F. Muth, Environ. Pollution 2022, 307, 119575, doi.org/10.1016/j.envpol.2022.119575.
• [25] Z. Kárpáti, M. O. Szelényi, Z. Tóth, Sci. Rep. 2024, 14, doi.org/10.1038/s41598-024-65388-4.
• [26] D. Kenna, H. Cooley, I. Pretelli, A.R. Rodrigez, S.D. Gill, R.J. Gill, Ecol. Evolution 2019, 9, doi.org/10.1002/ece3.5143.
• [27] A. Witwicka, F. Lopez-Osorio, A. Arce, R. J. Gill, J. Wurn, BMC-Biology 2025, 23, doi: 10.1186/s12915-025-02169-z.
• [28] J. P. Rieth, M. D. Levin, Bull. Environ. Contamin. Toxicol. 1988, 41, 770.
• [29] J. E. Cresswell, Ecotoxicology 2011, 20, 149.
• [30] L. Ayoub, M. Yaqoob, R. H. Kanth, F. J. Wani, Z. A. Shah, E. A. Dar, F. F. Wani, M. S. Mir, N. B. Naikoo, A. Gull, U. Arifie, Y. A. Alwasel, M. S. Alwahibi, Ecotoxicol. Environ. Safety 2024, 287, doi.org/10.1016/j.ecoenv.2024.117279.
• [31] M. Kelm, I. Fostiak, M. Kaczmarzyk, Z. Klukowski, Rośliny Oleiste 2004, 25, 187.
• [32] O. Solon, New Scientist, https://www.newscientist.com, Oct 28, 2015.
• [33] TRAX Elektronik, Online meteorological database; https://www.traxelektronik.pl.
• [34] Pesticide Properties Database (PPDB), University of Hertfordshire; https://sitem.herts.ac.uk/aeru/ppdb/en.
• [35] S. S. Shapiro, M. B. Wilk, Biometrika 1965, 52, 591.
• [36] M. Kozak, J. Bocianowski, W. Rybiński, J. Agricult. Sci. 2008, 146, 85.
• [37] VSN Int. Genstat for Windows, 23rd ed., Hemel Hempstead 2023; https://vsni.co.uk/8306-2, June 2, 2023.
• [38] B. J. Troczka, R. A. Homem, R. Reid, K. Beadle, M. Kohler, M. Zaworra, L. M. Field, M. S. Wiliamson, R. Nauen, C. Beass, T. G. E. Davies, Insect Biochem. Mol. Biol. 2019, 111, doi.org/10.1016/j.ibmb.2019.05.006.
• [39] D. Goulson, F. Nicholls, C. Botías, E. L. Rotheray, Science 2015, 347, nr 6229, 1255957, doi.org/10.1126/science.1255957.
• [40] A. Decourtye, J. Devillers [in:] S.H. Thany (ed.), Insect nicotinic acetylcholine receptors, Springer, 2010, p. 85, doi.org/10.1007/978-1-4419-6445-8_5.
• [41] L. T. Havstad, J. L. Overland, S. Valand, T. S. Aamlid, Acta Agricul. Scandinavica, Section B Soil Plant Sci. 2019, 69, nr 5, doi.org/10.1080/09064710.2019.1596301.
• [42] H. A. Gashout, E. Guzman-Novoa, P. H. Goodwin, A. Correa-Benitez, J. Insect Physiol. 2020,121, doi.org/10.1016/j.jinsphys.2020.104014.
• [43] F. Muth, A. S. Leonard, Sci. Records 2019, 9, doi.org/10.1038/s41598-019-39701-5.
• [44] E. R. Hunting, S. J. England, K. Koh, D. A. Lawson, N. R. Brun, D. Robert, PNAS Nexus 2022, 1, nr 5, doi.org/10.1093/pnasnexus/pgac230.