Aktualne problemy odwadniania złóż węgla brunatnego w Wielkopolsce

• Autorzy: Przybyłek J.

Warianty tytułu

EN

Current problems of the lignite open cast mines dewatering in the Wielkopolska region

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the scope of the lignite open cast mine dewatering issue, which are located in Wielkopolska region, main threats related to soils and groundwater were pointed out including interactions between hydrogeological and surface water systems. It is presented general overview of the conditions in the vicinity of the KWB Konin open cast mines as a result of hydrodynamic pressure due to mine dewatering in time period 1957 – 2015 in the south-eastern part of the Gniezno Lakeland. As a case study it is presented the prognosis of influence of the mine Jóźwin IIB dewatering system and projected mine Ościsłowo on the lakes desiccation in Powidzkie Landscape Park (Nature 2000 site) in case of further exploitation of lignite up to ear 2034. The necessity of urgent mitigation measures is pointed out through the groundwater transfer from the mines dewatering wells system to lakes.

PL

Na tle zarysowanej problematyki odwodnień odkrywkowych kopalń węgla brunatnego w Wielkopolsce wskazano na ich zagrożenia w stosunku do środowiska gruntowo-wodnego, w tym systemów hydrogeologicznych i powiązanych z nimi systemów jeziornych. Przedstawiono sytuację w rejonie odkrywek KWB Konin, która się ukształtowała pod wpływem presji hydrodynamicznej odwodnień górniczych w latach 1957 - 2015 na obszarze południowo-wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego. Jako studium przypadku przywołano opracowaną prognozę wpływu odwodnienia o/Jóźwin IIB i projektowanej o/Ościsłowo na dalszą degradację jezior w Powidzkim Parku Krajobrazowym (Obszar NATURA 2000) w przypadku kontynuacji eksploatacji węgla brunatnego do 2034 r. Wskazano na konieczność pilnych działań ratunkowych przez zasilanie jezior wodą ze studziennego odwodnienia odkrywek.

Słowa kluczowe

EN

lignite deposit; groundwater; mine dewatering; Gniezno Lakeland

PL

złoże węgla brunatnego; wody podziemne; odwodnienia górnicze; Pojezierze Gnieźnieńskie

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 59, nr 2
• Strony: 5--14
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Przybyłek J.

• Instytut Geologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• [1] Blechacz J., Karpa Z. 1969 - Odwodnienie kopalń węgla brunatnego w rejonie Konina. Przewodnik XLI PTGeol. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 59 - 63
• [2] Deczkowski I., Gajewska I. 1980 - Mezozoiczne i trzeciorzędowe rowy obszaru monokliny przedsudeckiej. Przegląd Geologiczny 28 (3):151-156
• [3] Dąbrowski S., Straburzyńska-Janiszewska R., Rynarzewski W., Zachaś J., Matusiak M., Janiszewska B., Pawlak A. - 2008: Model warunków hydrogeologicznych w zasięgu leja depresji KWB Konin dla potrzeb ich modelowania programem Visual Modflow. Hydroconsult Sp. z o.o. Poznań. Archiwum RDOŚ Poznań
• [4] Fagiewicz K. 2016 - Przekształcenia struktury krajobrazowej obszarów odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego. Przykład Konińsko-Tureckiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 1- 421
• [5] Fiszer J., Sawicki J. 2003 - Złoża i kopalnie rejonu Konina. Rozdz. w: „Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa” Tom 1 (red. Z.Wilk): 504-535
• [6] Fiszer J., Derkowska-Sitarz M., 2010: Prognoza rozwoju leja depresji i dopływów do Kopalni Węgla Brunatnego Konin z uwzględnieniem projektowanych odkrywek Tomisławice i Ościsłowo. Biuletyn PIG 442: 37-42
• [7] Fiszer J., 2013 - Model numeryczny warunków hydrogeologicznych dla projektowanej odkrywki Ościsłowo. HYDROS Biuro Usług Hydrogeologicznych i Kompleksowych Analiz Środowiska. Oborniki Śląskie. Archiwum RDOŚ Poznań
• [8] Gezella I. 2006 - Warunki hydrogeologiczne w zlewni rynny jeziornej Powidz - Ostrowo wraz z analizą czynników wpływających na stany wód podziemnych i powierzchniowych. Instytut Geologii UAM, praca magisterska pod kier. prof. Jana Przybyłka, Poznań
• [9] Ilnicki P. 2008 - Ratowanie jezior Powidzkiego Parku Krajobrazowego. Biul. Park. Krajobraz. Wielkopolski 14 (16): 47-65
• [10] Ilnicki P., Orłowski W., 2011: Rezygnacja z retencjonowania wody na wododziale Noteci i Warty sprzeczna z zasadą zrównoważonego rozwoju. Gospodarka Wodna, 8
• [11] Kaniecki A. 1991 - Zmiany stosunków wodnych w rejonie Konina związane z działalnością kopalnictwa odkrywkowego. W: Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin–Turek (red. W. Stankowski). Wyd. Nauk. UAM, Poznań: 137–151
• [12] Mocek A., Owczarzak W. 2003 - Odwodnieniowa degradacja gleb w obrębie Konińsko-Tureckiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Acta Agrophysica 1(4): 697-704
• [13] Nowak B. 2018 - Rola jezior w drenażu i zasilaniu wód podziemnych na Pojezierzu Gnieźnieńskim w warunkach naturalnych i antropopresji hydrodynamicznej. Rozprawa doktorska pod kierunkiem prof. Jana Przybyłka. UAM Poznań: 1-178
• [14] Przybyłek J. 1986 - Wody podziemne w sąsiedztwie rowu tektonicznego Poznań - Gostyń. Pr. Nauk. Inst. Geotech. PWroc., 49: 145-152
• [15] Przybyłek J. 2015 - Węgiel brunatny - bogactwo czy przekleństwo południowo-zachodniej Wielkopolski. Przegląd Wielkopolski 3(109): 35-50.
• [16] Przybyłek J., Górski J. 2016 - Złoże węgla brunatnego - głos za właściwym rozpoznaniem hydrogeologicznym. Przegląd Geologiczny 64 (3):183-191
• [17] Przybyłek J., Dąbrowski S. 2017 - Planowana kopalnia odkrywkowa na złożu węgla brunatnego „Oczkowice” zagrożeniem dla gospodarki wodnej i środowiska południowo-zachodniej Wielkopolski. Przegląd Geologiczny 65 (11/1):100-109
• [18] Przybyłek J., Nowak B. 2011 - Wpływ niżówek hydrogeologicznych i odwodnień górniczych na systemy wodonośne Pojezierza Gnieźnieńskiego; Biuletyn PIG; Nr 445; seria Hydrogeologia, z. XII/2; s. 513-527
• [19] Przybyłek, Hermanowski 2015 - Ekspertyza do Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobyciu węgla brunatnego i kopalin towarzyszących z Odkrywki Ościsłowo opracowanego w lipcu 2015 r. Archiwum RDOŚ Poznań:1-42
• [20] Rząsa S., Owczarzak W., Mocek A. 1999 - Problemy odwodnieniowej degradacji gleb uprawnych w rejonach kopalnictwa odkrywkowego na Niżu Środkowopolskim. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań: 1-394
• [21] Sawicki J., 2000: Zmiany naturalnej infiltracji opadów do warstw wodonośnych pod wpływem głębokiego, górniczego drenażu. Oficyna Wyd. Polit. Wroc., Wrocław
• [22] Sawicki J. 2003 - Złoża i kopalnie rejonu Turka. Rozdz. w: „Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa” Tom 1 (red. Z.Wilk): 475-503
• [23] Szczepiński J. 2013 - Modelowanie numeryczne przepływu wód podziemnych dla oceny wpływu kopalń odkrywkowych na środowisko w badaniach hydrogeologicznych. Wydawca: Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, Wrocław: 200
• [24] Wachowiak G. 2003 - Aktualny bilans wodny zlewni Strugi Biskupiej jako efekt zmian wywołanych eksploatacja odkrywkową w Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią. Seria A - Geografia Fizyczna, Tom 54:131-150
• [25] Widera M. 2007 - Litostratygrafia i paleotektonika kenozoiku podplejstoceńskiego Wielkopolski. Wydawnictwo Naukowe UAM, Seria Geologia 18. Poznań:1-206
• [26] Urbański P., Widera M. 2016 - Geologia złóż węgla brunatnego w południowo-zachodniej Wielkopolsce. Przegląd Geologiczny 64: 791-798