Ocena zanieczyszczenia osadów dennych metalami śladowymi na przykładzie nizinnego zbiornika zaporowego w miejscowości Słup na Dolnym Śląsku

• Autorzy: Senze M. , Kowalska-Góralska M. , Wondołowska-Grabowska A.

Warianty tytułu

EN

Evaluation of trace metal contamination of bottom sediments based on the example of lowland dam reservoir in slup in the Lower Silesia Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analizowano stan zanieczyszczenia metalami śladowymi (ołów, miedź, nikiel, cynk, kadm, chrom, kobalt) osadów dennych w zbiorniku zaporowym „Słup” na Dolnym Śląsku na tle potencjalnego wpływu emisji z kopalni miedzi. Stopień zanieczyszczenia osadów dennych określono na podstawie wartości współczynnika geoakumulacji metali (Igeo). Spośród analizowanych metali śladowych kadm, ołów i cynk przyjmowały wartości mieszczące się w grupie osadów niezanieczyszczonych (I klasa czystości osadów). Z kolei zawartość kobaltu i miedzi osiągała wartości przypisane osadom niezanieczyszczonym i umiarkowanie zanieczyszczonym (klasa I i II), a nikiel i chrom osadom umiarkowanie zanieczyszczonym (klasa II). Badania wykazały nieznaczny wpływ oddziaływania kopalni miedzi na środowisko wodne zbiornika zaporowego. Możne to wynikać z napływu mas powietrza na teren Dolnego Śląska najczęściej z kierunków zachodniego i południowo-zachodniego. Dlatego kopalnia miedzi, znajdująca się na północ od zbiornika, nie ma większego wpływu na jakość wód retencjonowanych w zbiorniku zaporowym.

EN

Degree of trace metal contamination (lead, copper, nickel, zinc, cadmium, chromium, cobalt) of bottom sediments from the Slup dam reservoir in Lower Silesia was analyzed considering potential effect of copper mine emissions. Degree of bottom sediment contamination was determined on the basis of a geoaccumulation factor for metals (Igeo). Among the analyzed trace metals, values for cadmium, lead and zinc were within the limits for the uncontaminated sediment group (class I). Cobalt and copper content were at the “uncontaminated” and “moderately contaminated” level (class I and II), while that of nickel and chrome — within limits for the moderately contaminated group (class II). The research pointed towards a negligible copper mine impact on the water environment of the dam reservoir. This could be explained by the inflow of air masses over the Lower Silesia Region mostly from the west and south-west. Therefore, the copper mine located to the north of the reservoir does not have a major effect on quality of the dam reservoir water.

Słowa kluczowe

PL

osady denne; przemysł miedziowy; kopalnia miedzi; metale śladowe; zbiornik zaporowy; współczynnik geoakumulacji; współczynnik wzbogacenia

EN

bottom sediments; copper industry; copper mine; trace metals; dam reservoir; geoaccumulation index; enrichment factor

• Wydawca: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski
• Czasopismo: Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 39, nr 4
• Strony: 51--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Senze M.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Zakład Hydrobiologii i Akwakultury, ul. J. Chełmońskiego 38c, 51-630 Wrocław

autor

Kowalska-Góralska M.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Zakład Hydrobiologii i Akwakultury, ul. J. Chełmońskiego 38c, 51-630 Wrocław

autor

Wondołowska-Grabowska A.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Przyrodniczo-Technologiczny, Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin, pl. Grunwaldzki 24a, 50-363 Wrocław

Bibliografia

• 1. M. WIATKOWSKI, C. ROSIK-DULEWSKA: Hydrologiczne i hydrauliczne uwarunkowania budowy zbiornika wstępnego w cofce zbiornika Słup. Rocznik Ochrona Środowiska 2016, vol. 18, ss. 468–479.
• 2. L. BARANIECKI, J. BIEROŃSKI, E. KUŹNIEWSKI, W. PAWLAK: Mapa sozologiczna. Arkusz M-33-33-C. Jawor, Arkusz M-33-45-A. Bolków 1999.
• 3. J. BIEROŃSKI, W. PAWLAK, J. TOMASZEWSKI: Mapa hydrograficzna. Arkusz M-33-33-C. Jawor, Arkusz 33-45-A. Bolków 2001.
• 4. PN-EN ISO 5667-15:2009: Jakość wody – Pobieranie próbek – Część 15: Wytyczne dotyczące utrwalania i postępowania z próbkami osadów ściekowych i osadów dennych.
• 5. PN-ISO 11047:2001: Jakość gleby – Oznaczanie kadmu, chromu, kobaltu, miedzi, ołowiu, manganu, niklu i cynku w ekstraktach gleby wodą królewską – Metody płomieniowej i elektrotermicznej absorpcyjnej spektrometrii atomowej.
• 6. PN-EN ISO 12020:2002: Jakość wody – Oznaczanie glinu – Metody atomowej spektrometrii absorpcyjnej.
• 7. I. BOJAKOWSKA, G. SOKOŁOWSKA: Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegląd Geologiczny 1998, vol. 46, nr 1, ss. 49–54.
• 8. G. MÜLLER: Die Schwermetallbelastung der Sedimenten des Neckars und Seiner Nebenfl üsse. Chemiker-Zeitung 1981, Vol. 6, pp.157–164.
• 9. C. REIMANN, P. de CARITAT: Distinguishing between natural and antropogenic sources for elements in the environment: Regional geochemical surveys versus enrichment factors. Science of the Total Environment 2005, Vol. 337, pp. 91–107.
• 10. A. PASIECZNA, J. SIEMIĄTKOWSKI, J. LIS: Atlas geochemiczny Wałbrzycha i okolic. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1996.
• 11. A. KLINK, A. MACIOŁ, M. WISŁOCKA, J. KRAWCZYK: Metal accumulation and distribution in the organs of Typhalatifolia L. (cattail) and their potential use in bioindication. Limnologica 2013, Vol. 43, pp. 164–168.
• 12. U. DMITRUK, A. JANCEWICZ, U. TOMCZUK: Występowanie niebezpiecznych związków organicznych i pierwiastków śladowych w osadach dennych zbiorników zaporowych. Ochrona Środowiska 2013, vol. 35, nr 2, ss. 63–68.
• 13. A. SAMECKA-CYMERMAN, K. KOLON, A.J. KEMPERS: A comparison of native and transplanted Frontalis antipyretica Hedw. as biomonitors of water polluted with heavy metals. Science of the Total Environment 2005, Vol. 341, pp. 97–107.
• 14. E. SZALIŃSKA, A. KOPERCZAK, A. CZAPLICKA-KOTAS: Badania zawartości metali ciężkich w osadach dennych dopływów Jeziora Goczałkowiskiego. Ochrona Środowiska 2010, vol. 32, nr 1, ss. 21–25.
• 15. P. POKORNY, M. SENZE, W. DOBICKI, M. KOWALSKA-GÓRALSKA, R. POLECHOŃSKI: Ocena geochemiczna cieków wodnych Pomorza Zachodniego. Przemysł Chemiczny 2013, vol. 92, nr 9, ss. 1768–1771.
• 16. A. SAMECKA-CYMERMAN, A. J. KEMPERS: Bioindication of heavy metals by Mimulus guttatus from the Czeska Struga Stream in the Karkonosze Mountains. Bulletin of Environmental Contamination Toxicology 1999, Vol. 63, pp. 65–72.
• 17. K. BARBUSIŃSKI, W. NOCOŃ: Zawartość związków metali ciężkich w osadach dennych Kłodnicy. Ochrona Środowiska 2011, vol. 33, nr 1, ss. 13–17.
• 18. M. SENZE, M. KOWALSKA-GÓRALSKA, H. BIAŁOWĄS: Evaluation of the aluminium load in the aquatic environment of two small rivers in the Baltic Sea catchment area. Journal of Elementology 2015, Vol. 20, No. 4, pp. 987–998.
• 19. M. SENZE, M. KOWALSKA-GÓRALSKA, P. POKORNY, W. DOBICKI, R. POLECHOŃSKI: Accumulation of heavy metals in bottom sediments of Baltic Sea catchment rivers affected by operation of petroleum and natural gas mines in Western Pomerania, Poland. Polish Journal of Environmental Studies 2015, Vol. 24, No. 5, pp. 2167–2175.
• 20. P. POKORNY, J. POKORNY, W. DOBICKI, M. SENZE, M. KOWALSKA-GÓRALSKA: Bioaccumulations of heavy metals in submerged macrophytes in the mountain river Biała Lądecka (Poland, Sudety Mts.). Archives of Environmental Protection 2015, Vol. 41, No. 4, pp. 81–90.
• 21. A. SAMECKA-CYMERMAN, A. J. KEMPERS: Biomonitoring of water pollution with Elodea canadensis. A case study of three small Polish rivers with different levels of pollution. Water Air Soil Pollution 2003, Vol. 145, pp. 139–153.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).