Wulkanoklasty dolnokarbońskich formacji skalnych Pomorza Zachodniego

• Autorzy: Godyń K.

Warianty tytułu

EN

Volcaniclasts of Lower Carboniferous rock formations in Western Pomerania

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W dolnokarbońskich formacjach Pomorza Zachodniego występują interesujące pod względem petrograficznym osady zawierające fragmenty skał wulkanicznych (tzw. wulkanoklasty). W ten specyficzny materiał obfitują przede wszystkim piaskowce karbonu dolnego. Wulkanity są jednak obecne praktycznie we wszystkich typach skał osadowych karbonu dolnego tej strefy. W artykule przedstawiono próbę klasyfikacji klastów wulkanicznych obecnych w turnejskich skałach strefy tektonicznej Koszalin–Chojnice. Kryterium ich wyróżnienia stanowiły przede wszystkim cechy strukturalne wulkanitów. Przeprowadzony podział wyłonił trzy główne zespoły wulkanoklastów. Zidentyfikowano fragmenty skał o strukturze: pełnokrystalicznej – mikrofelsytowej; pełnokrystalicznej, łączącej cechy struktury granofirowej, poikilitowej i sferolitycznej oraz półkrystalicznej – dendrytowej. Obserwowano także klasty, które w obrębie tego samego ziarna łączyły różne typy strukturalne. Skałami macierzystymi dla wulkanoklastów były kwaśne skały wylewne z grupy porfirów kwarcowych i bezkwarcowych (ryolit–dacyt).

EN

Lower Carboniferous rocks of Western Pomerania are interesting in terms of petrographic composition containing fragments of volcanic rock (called volcaniclasts). This unique volcanic material is abundant in Lower Carboniferous sandstones. However, the volcanic clasts are present in all types of Lower Carboniferous sedimentary rocks of this zone. The paper presents an attempt of classification of clasts in volcanic rocks from the Koszalin-Chojnice zone. The volcaniclasts are divided into three main groups. Clasts were divided mainly according to their structural features. Some clasts have been indentified as parts of holocrystalline - felsitic rocks with the attributes of granophyric, poikilitic and spherolitic structures, and as grains of semi-crystalline rock structures with dendritic development. There are also some clasts showing different structural types combined. Parent rocks for the volcaniclasts were acidic igneous rocks from the quartz porphyry and quartz-free porphyry group (rhyolite-dacite series).

Słowa kluczowe

PL

wulkanoklasty; skały wulkaniczne; struktury skał; formacje dolnokarbońskie; Pomorze Zachodnie

EN

volcaniclasts; volcanic rocks; rock structures; Lower Carboniferous rock formations; Western Pomerania

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 444
• Strony: 55--63
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., 1 tabl., rys., tab.

Twórcy

autor

Godyń K.

• Instytut Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk, ul. Reymonta 27, 30-059 Kraków

Bibliografia

• [1] BAHRANOWSKI K., GAWEL A., GODYŃ K., GÓRNIAK K., MUSZYŃSKI M., PROTAS A., RATAJCZAK T., SZYDŁAK T., 2007 — Czarne łupki dolnego karbonu – skały macierzyste złóż bituminów w rejonie Pomorza Zachodniego. Prz. Geol., 55, 4: 281.
• [2] BIERNACKA J., 1999 — Diageneza serii wulkanoklastyczno-węglanowej dolnego karbonu (formacja z Chmielna) z Pomorza Zachodniego [pr. doktor.]. Arch. UAM, Wydz. Nauk Geogr. i Geol., Poznań.
• [3] BOLEWSKI A., TURNAU-MORAWSKA M., 1963 — Petrografia. Wyd. Geol., Warszawa.
• [4] GODYŃ K., MUSZYŃSKI M., 2002 — An unusual fraction of heavy minerals from the Lower Carboniferous of Western Pomerania (NW Poland). Miner. Pol., 33, 1: 35-52.
• [5] GODYŃ K., MUSZYŃSKI M., 2004 — Pseudorutyl z frakcji minerałów ciężkich z karbonu Pomorza Zachodniego. Pozycja geologiczna i petrologia utworów podłoża permu w strefie Koszalin-Chojnice: 129-144. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• [6] GODYŃ K., RATAJCZAK T., 2009 — Minerały ciężkie z dolnokarbońskich wulkanoklastyków Pomorza Zachodniego (strefa Koszalin-Chojnice). Wyd. Inst. Gospod. Sur. Miner. i Energią PAN, Kraków.
• [7] GÓRNIAK K., GAWEŁ A., MUSZYŃSKI M., PROTAS A., RATAJCZAK T., SZYDŁAK T., 2004a — Wpływ głębokości pogrzebania na proces illityzacji smektytu w czarnych łupkach dinantu z Pomorza Zachodniego. Pozycja geologiczna i petrologia utworów podłoża permu w strefie Koszalin-Chojnice: 43-66. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• [8] GÓRNIAK K., GAWEŁ A., MUSZYŃSKI M., PROTAS A., RATAJCZAK T., SZYDŁAK T., 2004b — Illityzacja smektytu jako wskaźnik zdiagenezowania skał paleozoicznych Pomorza Zachodniego. Pozycja geologiczna i petrologia utworów podłoża permu w strefie Koszalin–Chojnice: 67-95. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• [9] LECH S., 2001 — Mapa geologiczno-strukturalna podłoża permu Pómorza,1:500 000. Arch. PGNiG S.A. Ośrodek Północ, Piła.
• [10] LIPIEC M., MATYJA H., 1998 — Architektura depozycyjna basenu dolnokarbońskiego na obszarze pomorskim. Pr. Państw. Inst. Geol., 165: 101-111.
• [11] MAJEROWICZ A., WIERZCHOŁOWSKI B., 1990 — Petrologia skał magmowych. Wyd. Geol., Warszawa.
• [12] MATYJA H., TURNAU E., ŻBIKOWSKA B., 2000 — Lower Carboniferous (Missisippian) stratigraphy of northwestern Poland: conodont, miospore and outraced zones compared. Ann. Soc. Geol. Pol, 70: 193-217.
• [13] MUSZYŃSKI A., BIERNACKA J., LORENC S., PROTAS A., URBANEK Z., WOJEWODA J., 1996 — Petrologia i środowisko sedymentacji dolnokarbońskich utworów wulkanicznych w rejonie Dygowa i Kłanina (strefa Koszalin–Chojnice). Geologos, 1: 93-126.
• [14] RYKA W., MALISZEWSKA A., 1991— Słownik petrograficzny. Wyd. Geol., Warszawa.
• [15] VERNON R.H., 2004 — A practical guide to Rock Microstructure. Cambridge Univ. Press, Cambridge.