Naturalne i antropogeniczne przyczyny powstawania i reaktywacji ruchów masowych na obszarze miejskim Gdyni oraz związane z nimi zagrożenia

Małka, A.; Frydel, J.; Jurys, L.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Naturalne i antropogeniczne przyczyny powstawania i reaktywacji ruchów masowych na obszarze miejskim Gdyni oraz związane z nimi zagrożenia

Autorzy

Małka A. , Frydel J. , Jurys L.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Causes of natural and anthropogenic mass movements in Gdynia

Języki publikacji

Abstrakty

W artykule przedstawiono na wybranych przykładach analizę naturalnych i antropogenicznych uwarunkowań rozwoju ruchów masowych na obszarze miejskim Gdyni. Przedmiotem badań były rozległe zespoły osuwisk klifowych w Babich Dołach oraz na Cyplu Oksywskim i Cyplu Redłowskim o powierzchniach przekraczających 4 ha. Obszarowo są to formy dominujące, ponieważ zajmują ponad 60% powierzchni wszystkich gdyńskich osuwisk. Analizą objęto również niewielkie osuwiska (o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha) o genezie antropogenicznej położone na obszarze miejskim. Ilościowo jest ich najwięcej. Współcześnie najbardziej aktywnym pod względem ruchów masowych brzegiem klifowym Zatoki Gdańskiej jest Cypel Redłowski. Tempo cofania wybrzeża klifowego, obliczone za pomocą naziemnego skaningu laserowego (TLS) na podstawie serii danych z lat 2010–2015, wynosi od 0 do blisko 5 m, czyli maksymalnie dochodzi do 1 m na rok. Natomiast średnie tempo erozji w latach 2010–2015 wyznaczone w odniesieniu do przebiegu górnej krawędzi Cypla Redłowskiego na odcinku pomiędzy 81,45 a 81,55 km linii brzegowej było równe 0,23 m na rok. Dla porównania, w przeszłości tempo cofania Cypla Oksywskiego charakteryzowało się większą intensywnością. Na początku XIX w. osuwisko na Cyplu Oksywskim miało katastrofalny przebieg i spowodowało całkowite zniszczenie posadowionych tam fortyfikacji. Od ponad stu lat jest ono chronione przed abrazją morską za pomocą opaski brzegowej. Osuwiska klifowe są inicjowane przez procesy abrazji morskiej, na które największy wpływ mają sztormy. Ważnym impulsem sprawczym dla ruchów masowych występujących w Gdyni są również nawalne opady deszczu o sumie dobowej przekraczającej 100 mm. Do opadów takich doszło w Gdyni w 2016 r., obserwowano wówczas wzmożone ruchy osuwiskowe, które spowodowały znaczne straty materialne.

Large group of the natural coastal landslides in the area of Gdynia (Babie Doły, Oksywie and Redłowo) are dominant and cover an area of about 4 ha (i.e. 60% of the area studied). The anthropogenic landslides, on the other hand, are more numerous but not bigger than 0.1 ha and occur within the town area. Cypel Redłowski is the most active cliff of the Bay of Gdańsk. There the erosion causes significant retreat of the coastline. The pace of that backward movement calculated by means of Terrestrial Laser Scanning (TLS), between years 2010 and 2015 was between 0 to almost 5 metres. During the same time the Cypel Redłowski retreated from 81.45 to 81.55 km, i.e. at a pace of 0.23 metres a year. The pace of retreat in the Cypel Oksywski was even faster in the past. There the active landslides caused total damage of the fortifications built at the beginning of the 19th century. Prevention against landslides caused by the marine erosion has been applied for over a hundred years now. The marine erosion is the most significant trigger of the coastal landslides. The intensity of the erosion depends on the frequency of storms. Heavy rains exceeding 100.0 mm per 24 hours also trigger mass movements in the Gdynia area. Such event took place in Gdynia in 2016. At that time a landslide movement causing extensive damage was recorded.

Słowa kluczowe

ruchy masowe geozagrożenia wybrzeże klifowe obszar miejski Gdyni uwarunkowania środowiskowe uwarunkowania antropogeniczne

mass movements geohazards cliffed coast environmental factors anthropogenic factors Gdynia town area Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2017

Tom

nr 470

Strony

63--80

Opis fizyczny

Bibliogr. 83 poz., rys., wykr., tab.

Twórcy

autor

Małka A.

anna.malka@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Frydel J.

jerzy.frydel@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Jurys L.

leszek.jurys@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. ALEOTII P., CHOWDHURY R., 1999 – Landslide hazard assessment: Summary, review and new perspectives. Bull. Eng. Geol. Env., 58: 21–44.
2. ALEXANDER D., 2005 – Vulnerability to Landslides. W: Landslide hazard and risk (red. T. Glade i in.): 175–198. John Wiley & Sons Ltd, Chichester.
3. BAIL, 1905 – Rückgang der Danziger Flora. Bericht des Westpreussischen botanisch-zoologischen Vereins, 26/27: 36–44.
4. Banach M., Kaczmarek H., Tyszkowski S., 2013 – Rozwój osuwisk w strefie brzegowej sztucznych zbiorników wodnych na przykładzie osuwiska centralnego w Dobrzyniu nad Wisłą, zbiornik włocławski. Prz. Geogr., 85, 4: 397–415.
5. Berghaus H., 1839 – Historische Veränderungen Ostsee-Küste. W: Neues Jahrbuch für Mineralogis, Geognosie, Geologie und Petrefakten-Kunde. Wydaw. Dr. K.C. von Leonhard und Dr. H.G. Bronn,Stuttgart.
6. BOHDZIEWICZ L., 1960 – Budowa geologiczna i procesy dynamiczne w strefie brzegowej w Orłowie i Rewie. Rocz. PTG, 29: 347–355.
7. BORKOWSKI A., 2015 – Numeryczne modele wysokościowe i produkty pochodne. W: Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystania produktów LIDAR. GUGiK, Warszawa.
8. CICHARSKA A., DOPIERAŁA Ł., 2013 – Kierunki przemian demograficznych w Gdyni. Rocz. Gdyński, 25: 147–153.
9. CHUNG C.J., FABBRI A.G., 2005 – Systematic Procedures of landslide hazard mapping for risk assessment using spatial prediction models. W: Landslide hazard and risk (red. T. Glade i in.): 139–171. John Wiley & Sons Ltd, Chichester.
10. CRUDEN D.M., COUTURE R., 2011 – The working classification of landslides: material matters. W: 2011 Pan-Am CGS Geotechnical Conference. Toronto, Ontario, Canada, October 2–6, 2011.
11. CRUDEN D.M., VARNES D.J., 1996 – Landslides: investigations and mitigation. TRB Special Report, 247: 36–75.
12. CZUBLA P., WOŹNIAK P.P., WYSIECKA G., 2007 – Zróżnicowanie składu petrograficznego glin morenowych na pograniczu Pobrzeży Gdańskiego i Koszalińskiego. W: Plejstocen Kujaw i dynamika lobu Wisły w czasie ostatniego zlodowacenia (red. P. Molewski i in.): 55–56. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
13. DICKAU R., BRUNSEN D., SCHROTT L., IBSEN L.M. (red.), 1996 – Landslide recognition: Identification, movement and causes. John Wiley & Sons, Chichester.
14. Dobracki R., Uścinowicz Sz., 2010 – Geozagrożenia wybrzeża Bałtyku. Internet: http://www.jednaziemia.pl/zagrozenia-ziemia/ 65-geozagrozenia-baltyk.html (dostęp: 31.10.2016).
15. FILIPIAK J., 2011 – Długookresowa zmienność opadów atmosferycznych w Gdańsku w okresie 1880–2008. Pr. Stud. Geogr., 47: 119–128.
16. Formela K., Marsz A.A., 2011 – Zmienność liczby dni ze sztormem nad Bałtykiem (1971–2009). Pr. Stud. Geogr., 47: 189–196.
17. FRYDEL J., 2012 – Zastosowanie metody naziemnego skaningu laserowego do oceny geodynamiki wybrzeży klifowych zagrożonych ruchami masowymi [pr. dyplom.]. Arch. Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM, Poznań.
18. FRYDEL J., 2016 – Monitoring of coastal erosion of the Orłowo Cliff (Gulf of Gdańsk, Southern Baltic Sea). W: The 13th Colloquium on Baltic Sea Marine Geology. Gdańsk, September, 12–16, 2016: 50. Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
19. FRYDEL J., MIL L., PRZYŁUCKA M., SZARAFIN T., 2017 – Tempo erozji klifów zachodniej części Zatoki Usteckiej w rejonie Orzechowa. W: Geoekosystem Wybrzeży Morskich 3 (red. A. Kostrzewski, M. Winowski): 8–14. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Stacja Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Białej Górze, Poznań–Biała Góra.
20. GAWEK R., KALINOWSKI F.M., KOLA R., KREMPLEWSKI J., WILIMBERG S., 1996 – 75 lat Północnego Okręgu Kolei Państwowych. Północna Dyrekcja Kolei Państwowych, Gdańsk.
21. GLADE T., ANDERSON M., CROZIER M.J. (red.), 2005 – Landslide hazard and risk. John Wiley & Sons Ltd, Chichester.
22. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Internet: http://stat.gov.pl/ (dostęp: 31.10.2016).
23. GRABOWSKI D., MARCINIEC P., MROZEK T., NESCIERUK P., RĄCZKOWSKI W., WÓJCIK A., ZIMNAL Z., 2008 – Instrukcja opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
24. HIRSCH R., MAŁSZYCKI D., MARKOWSKA M., MIKOŁAJCZUK B., PŁAZA-OPACKA D., REMBALSKI T., RUDNICKA D., 2006 – Przewodnik po zabytkach Oksywia. Urząd Miasta Gdyni, Gdynia. Internet: http://gdynia.pl/storage/__old/ gdynia.pl/g2/2008_01/14947_fileot.pdf (dostęp: 25.10.2017).
25. HUNGR O., LEROUEIL S., PICARELLI L., 2014 – The Varnes classification of landslide types, an update. Landslides, 11: 167–194.
26. IPCC 2007 – Climate Change 2007: Synthesis Report Contribution of Working Groups I, II and III to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (red. R.K. Pachauri, A. Reisinger). Geneva, Switzerland, 104. Internet: http://www.ipcc.ch (dostęp: 08.08.2017).
27. Jakusik E., Wójcik R., Biernacik D., Miętus M., 2010 – Wpływ zmian pola barycznego nad Europą i Północnym Atlantykiem na zmiany średniego poziomu Morza Bałtyckiego w strefie polskiego wybrzeża. W: Woda w badaniach geograficznych (red. T. Ciupa, R. Suligowski): 59–73. Wyd. Inst. Geogr. UJK, Kielce.
28. JURYS L., UŚCINOWICZ G., MAŁKA A., SZARAFIN T., ZALESZKIEWICZ L., PĄCZEK U., FRYDEL J., KAWĘCKA J., PRZEZDZIECKI P., 2014 – Identyfikacja zagrożeń wywołanych ruchami masowymi w przestrzeni zurbanizowanej na przykładzie map osuwisk Gdańska i Gdyni. Gór. Odkryw., 55, 2/3:116–126.
29. KACZMAREK H., TYSZKOWSKI S., BANACH M., 2015 – Landslide development at the shores of a dam reservoir (Wło cławek, Poland), based on 40 years of reaserch. Environ. Earth Sci., 74, 5: 4247–4259.
30. KAULBARSZ D., 2005 – Budowa geologiczna i glacitektonika klifu orłowskiego w Gdyni. Prz. Geol., 53, 7: 572–581.
31. KELLER B., 2017 – Der Einfluss der Wurzelkohäsion auf Standsicherheit steiler Kolluvium-Hänge am Beispiel der gravitativen Prozesse am Sonnenberg bei Luzern. W: 17. Weiterbildungsseminar. Folgen–Forschung–Praxis (red. M. Lauterbach): 18–24, Mainz.
32. KLAMERUS-IWAN A., 2014 – Różne spojrzenie na proces intercepcji drzew i jego determinanty. Leśne Prace Badawcze, 75, 3: 291–300.
33. KLECZKOWSKI A., 1955 – Osuwiska i zjawiska pokrewne. Wyd. Geol., Warszawa.
34. KLIMASZEWSKI M., 1978 – Geomorfologia. PWN, Warszawa.
35. KONDRACKI J., 1998 – Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
36. KRAMARSKA R., FRYDEL J., JEGLIŃSKI W., 2011 – Zastosowanie metody naziemnego skaningu laserowego do oceny geodynamiki wybrzeża na przykładzie klifu Jastrzębiej Góry. Biul. Państw. Inst. Geol., 446: 101–108.
37. KUBOWICZ-GRAJEWSKA A., 2016 – Experimental investigation into wave interaction with a rubble-mound submerged breakwater (case study). J. Mar. Sci. Technol., 22, 2: 313–326. DOI 10.1007/s00773-016-0412-z.
38. LAMPARSKI E., MOLSKI P., CIEŚLAK P., TWARÓG P., BUCA B., 2005 – Dokumentacja geologiczno-inżynierska dla projektu zabezpieczenia odcinka brzegu klifowego w Gdyni – Babich Dołach. Przedsiębiorstwo Geologiczno-Geodezyjne Geoprojekt Gdańsk.
39. ŁĘCZYŃSKI L., KUBOWICZ-GRAJEWSKA A., 2013 – Studium przypadku: Klif Orłowski. W: Sposoby ochrony brzegów morskich i ich wpływ na środowisko przyrodnicze polskiego wybrzeża Bałtyku – RAPORT (red. T. Łabuz): 152–161. Fundacja WWF Polska.
40. MAGLIULO P., LISIO A., RUSSO F., 2008 – Comparison of GIS- -based methodologies for landslide susceptibility assessment. Geoinformatica, 13: 253–265.
41. Malinowska M., Miętus M., 2010 – Opady o dużym natężeniu w Gdyni i ich uwarunkowania atmosferyczne (1981– 2000). W: Woda w badaniach geograficznych (red. T. Ciupa, R. Suligowski): 49–58. Wyd. Inst. Geogr. UJK, Kielce.
42. MAŁKA A., 2015a – Modelowanie podatności osuwiskowej z zastosowaniem metody indeksowej i wysokorozdzielczych danych z lotniczego skaningu laserowego (LIDAR) na obszarze Gdańska. Prz. Geol., 63, 5: 301–311.
43. MAŁKA A., 2015b – Ocena podatności osuwiskowej nadmorskich obszarów młodoglacjalnych z zastosowaniem narzędzi GIS i metod statystycznych na przykładzie Kępy Oksywskiej [pr. magister.]. Arch. Wydziału Nauk o Ziemi UMK, Toruń.
44. MAŁKA A. [w druku] – Zmiany brzegowe odcinków klifowych Gdyni w ciągu ostatnich 200 lat i związane z nimi geozagrożenia. W: Z Dziejów Kartografii. Zespół Historii Kartografii IHN PAN, Warszawa.
45. MARGIELEWSKI W., 2009 – Problematyka osuwisk strukturalnych w Karpatach fliszowych w świetle zunifikowanych kryteriów klasyfikacji ruchów masowych – przegląd krytyczny. Prz. Geol., 57, 10: 905–917.
46. MICHALIK K., 2015 – Osuwiska w Polsce pozakarpackiej zarejestrowane przez PSG w latach 2007–2015. Internet: http:// geoportal.pgi.gov.pl/ (dostęp 31.10.2016).
47. Miętus M., Filipiak J., Owczarek M., 2003 – Czasowo- -przestrzenna struktura opadów w rejonie Zatoki Gdańskiej i jej możliwe zmiany w skali XXI wieku. W: Powódź w Gdańsku 2001 (red. J. Cyberski): 35–55. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk.
48. MIGOŃ P., 2006 – Geomorfologia. PWN, Warszawa.
49.Mojski J.E., 1979a – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Gdańsk (27) wraz z objaśnieniami. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
50. MOJSKI J.E., 1979b – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Gdynia (55) wraz z objaśnieniami. Narod. Arch. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
51. MROZEK T., 2008 – Ocena zagrożenia osuwiskowego i związanego z nim ryzyka przy wykorzystaniu metod GIS na przykładzie okolic Szymbarku, Beskid Niski. [pr. doktor.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
52. Nadolna A. (red), 2016 – Tygodniowy Biuletyn Hydrologiczny, 12–19 lipca 2016 r. IMGW-PIB, PSHM, Warszawa.
53. NAJGRAKOWSKI M., (red.), 1995 – Atlas Rzeczpospolitej Polskiej. GGK, Warszawa.
54. PARRIAUX A., BONNARD C., TACHER L., 2010 – Rutschungen: Hydrogeologie und Sanierungsmethoden durch Drainage. Leitfaden. BUWAL, Bern.
55. PAWŁOWSKI S., 1922 – Charakterystyka morfologiczna wybrzeża polskiego. W: Prace Kom. Mat.-Przyr., ser. A, T. 1, z. 2. PTPN, Poznań.
56. PAZDRO Z., 1960 — Budowa geologiczna Regionu Gdańskiego. Rocz. PTG, 29: 337–346.
57. PIKIES R., 2001 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Żukowo (26) wraz z objaśnieniami. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
58. PIKIES R., ZALESZKIEWICZ L., 2004 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Rumia (15) wraz z objaśnieniami. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
59. PIKIES R., ZALESZKIEWICZ L., 2013a – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Gdańsk (27) – reambulacja. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
60. PIKIES R., ZALESZKIEWICZ L., 2013b – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Gdynia (16) – reambulacja. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
61. ROZPORZĄDZENIE Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych (Dz.U. z 2012 r. poz. 463).
62. Rudowski , L. Łęczyński L., 2009 – Surveys of the shore and seafloor of the Kępa Redłowska area conducted by the Division of Marine Geology between 1997 and 2007. Oceanol. Hydrobiol. Stud., 38: 135–146.
63. SŁOMIANKO P., JEDNORAŁ T., SEMRAU I., PIEŚCIK G., KOWALSKI T., NOWAKOWSKI, GRUSZCZYŃSKI B., NIESPODZIŃSKA L., MICHAŁOWSKI A., CIEŚLAK A., 1968 – Ochrona brzegów Klifu Oksywskiego [maszynopis]. Instytut Morski, Gdańsk.
64. SOKOŁOWSKI R., 2014 – Budowa geologiczna i analiza sedymentologiczna osadów klifu orłowskiego. W: Ewolucja środowisk sedymentacyjnych regionu Pobrzeża Kaszubskiego: 103–114 (red. R.J. Sokołowski). Wydział Oceanografii i Geografii UG, Gdańsk.
65. SONNTAG P., 1910 – Geologischer Führer durch die Danziger Gegend. Verlag und Druck von A.W. Kafemann G.m.b.H., Danzig.
66. SUBOTOWICZ W., 1982 – Litodynamika brzegów klifowych wybrzeża Polski. Gdańskie Towarzystwo Naukowe WNoZ, Ossolineum, Wrocław.
67. SYSTEM teleinformatyczny instytutu meteorologii i gospodarki wodnej – państwowego instytutu badawczego. Internet: https://dane.imgw.pl/ (dostęp: 08.08.2017).
68. SZCZĘCH M., JASIŃSKA A., OPARA T., KLAWIKOWSKI M., 2014 – Dokumentacja geologiczno-inżynierska dla określenia warunków geologiczno-inżynierskich dla posadowienia muru oporowego na działce 140/45, karta mapy 79, obręb Gdynia, położonej w Gdyni pomiędzy ul. Sochaczewską a ul. Łowicką. Bad. Geol. i Geotech. GEOTEST, Gdańsk.
69. SZOPOWSKI Z., 1961 – Zarys historyczny zniszczeń polskich morskich brzegów klifowych. W: Materiały do monografii polskiego brzegu morskiego. Z. 1. Wydaw. PAN IBW, Gdańsk–Poznań.
70. TER-STEPANIAN G., 1977 – Types of compound and complex landslides. Bull. International Association of Engineering Geology, 16: 72–74.
71. TYSZKOWSKI S., 2014 – Rozmieszczenie i geneza współczesnych osuwisk nizinnych w strefie bezpośredniego oddziaływania rzeki na przykładzie zbocza Doliny Dolnej Wisły między Morskiem a Wiągiem. Landform Analysis, 25: 159–167.
72. USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2015 r. poz. 196, t.j., ze zm.).
73. VARNES D.J., 1978 – Slope movement types and processes. W: Landslide: Analysis and control. Special Report 176 (red. R. Schuster, R., Krizek): 12–33. NRC, Washington.
74. WINOWSKI M., 2015 – Aktywność procesów osuwiskowych na wybrzeżu klifowym wyspy Wolin w warunkach oddziaływania zdarzeń hydrometeorologicznych o wysokim potencjale morfogenetycznym (Zatoka Pomorska – Bałtyk Południowy). Landform Analysis, 28: 87–102.
75. WOŹNIAK P.P., CZUBLA P., 2014a – Nowe spojrzenie na gliny lodowcowe w Gdyni Orłowie. W: Ewolucja środowisk sedymentacyjnych regionu Pobrzeża Kaszubskiego (red. R.J. Sokołowski): 115–122. Wydział Oceanografii i Geografii UG, Gdańsk.
76. WOŹNIAK P.P., CZUBLA P., 2014b – Złożona sekwencja glacjalna osadów górnego vistulianu w stanowisku Gdynia Babie Doły. W: Ewolucja środowisk sedymentacyjnych regionu Pobrzeża Kaszubskiego (red. R.J. Sokołowski): 93–102. Wydział Oceanografii i Geografii UG, Gdańsk.
77. WÓJCIK A., WOJCIECHOWSKI T., 2016 – Osuwiska jako jeden z ważniejszych elementów zagrożeń geologicznych w Polsce. Prz. Geol., 64, 9: 701–709.
78. ZABUSKI L., THIEL K., BOBER L., 1999 – Osuwiska we fliszu Karpat polskich. W: Geologia, modelowanie, obliczanie stateczności. Wyd. IBW PAN, Gdańsk.
79. ZALESZKIEWICZ L., PIKIES R., 2007 – Klif Orłowski – historia geologiczna. Państw. Inst. Geol., Gdańsk.
80. ZAWADZKA-KAHLAU, 1999 – Tendencje rozwojowe polskich brzegów Bałtyku Południowego. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk.
81. ZEISE O., 1903 – Geologische Karte von Preußen und benachbarten Bundesstaaten. Maßstab 1 : 25 000. Blatt Danzig. Königlich Preußischen Geologischen Landesanstalt und Bergakademie, Berlin.
82. Ziemiański M., Wójcik L., 2003 – Warunki meteorologiczne powodzi w rejonie Gdańska w dniu 9 lipca 2001 r. W: Powódź w Gdańsku 2001 (red. J. Cyberski): 57–68. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk.
83. ŻARNOWIECKI G., 2008 – Związki pomiędzy pokrywą śnieżną a roślinnością na przykładzie grądów Białowieskiego Parku Narodowego. Pr. Geogr. Inst. Geogr. Przestrz. Zagosp. PAN, 216.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-d1238fbc-cae8-46a5-a3ff-cc16f3bf6415