Charakterystyka regionalna Pienin na potrzeby terenowej edukacji przyrodniczej

• Autorzy: Jaguś A.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/1828

Warianty tytułu

EN

Regional characteristics of Pieniny Mts for field environmental education abstract

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł zawiera charakterystykę geograficzną regionu Pienin, będącą materiałem wprowadzającym do zajęć tere-nowych o profilu przyrodniczym na poziomie akademickim. W pierwszej kolejności przedstawiono lokalizację regionu i jego podział na mikroregiony. Następnie scharakteryzowano poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, czyli budowę geologiczną, rzeźbę terenu, warunki klimatyczne, stosunki wodne, pokrywę glebową, szatę roślinną i faunę. W dalszej części, na tle środowiska naturalnego przeanalizowano działalność człowieka, skutkującą rozwojem krajobrazów kulturowych. Zaprezentowany w artykule opis regionu Pienin może być materiałem przykładowym i pomocniczym w konstrukcji charakterystyk innych regionów.

EN

The paper comprises geographic characteristics of Pieniny region which is introductory material for field classes at university level. First, localization of the region was depicted and its division into microregions. Next, particular components of natural environment i.e. geological structure, land relief, climatic conditions, water relations, soils, vegetation and fauna were characterized. In the next part, human activity was discussed, against the background of natural environment, which results in development of cultural landscapes. The presented description of Pieniny, in the paper, may be exemplary and auxiliary material for the construction of characteristics of other regions.

Słowa kluczowe

PL

Pieniny; region geograficzny; środowisko przyrodnicze; krajobrazy kulturowe; edukacja przyrodnicza

EN

Pieniny Mts.; geographic region; natural environment; cultural landscape; environmental education

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 41
• Strony: 46--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys.

Twórcy

autor

Jaguś A.

• Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała

Bibliografia

• 1. Adamczyk B., Greszta J., Olszowski J. 1982. Gleby Pienińskiego Parku Narodowego. Ochrona Przyrody, 44, 317–340.
• 2. Amirowicz A., Baryła J., Dziubek K., Gradziński M. 1995. Jaskinie Pienińskiego Parku Narodowego. Pieniny – Przyroda i Człowiek, 3, 3–57.
• 3. Birkenmajer K. 1956. Występowanie wód mineralnych mineralnych na tle budowy geologicznej Szczawnicy. Przegląd Geologiczny, 11, 499–502.
• 4. Birkenmajer K. 1978. Powstanie pienińskiego pasa skałkowego. Wszechświat, 3, 57–63.
• 5. Birkenmajer K. 1979. Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 6. Birkenmajer K. 2003. Aktualne problemy geologiczne Pienin. Pieniny – Przyroda i Człowiek, 8, 33–40.
• 7. Birkenmajer K. 2006. Przełom Dunajca w Pieninach – fenomen geologiczny. Pieniny – Przyroda i Człowiek, 9, 9–22.
• 8. Chełchowski W., Wiszniewski W. 1987. Regiony klimatyczne Polski. [W:] Atlas Hydrologiczny Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 9. Chowaniec J., Gierat-Nawrocka D., Witek K. 1981. Mapa hydrogeologiczna Polski 1:200000, ark. Nowy Sącz i Tatry Wysokie. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 10. Dobrzański B., Gliński J., Guz T. 1960. Tarasowanie zboczy jako czynnik kształtowania erodowanych gleb dorzecza Białej i Czarnej Wody. Roczniki Gleboznawcze, tom 9, z. 2, 69–84.
• 11. Hess M. 1965. Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich. Zeszyty Naukowe UJ – Prace Geograficzne, 11, 1–255.
• 12. Humnicki W. 2007. Hydrogeologia Pienin. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• 13. Jaguś A., Rzętała M. 2001. Szczawnica i okolice – niektóre możliwości kształcenia w zakresie geografii. Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec.
• 14. Jaguś A., Rzętała M. 2009. Kształcenie terenowe w zakresie geografii i ochrony środowiska (na przykładzie Pienin). Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Bielsko-Biała – Sosnowiec.
• 15. Jaguś A., Kulpa R., Rzętała M. 2006. Zmiany użytkowania terenu i wód powierzchniowych w Pieninach. Pieniny – Przyroda i Człowiek, 9, 143–155.
• 16. Jetel J. 2000. Hydrogeologická mapa Ľubovnianskéj Vrchoviny a Pienin w mierke 1:50000. Ministerstvo Životného Prostriedia Slovenskej Republiky, Štátny Geologický Ústav Dionýza Štúra, Bratislava.
• 17. Jurewicz E., 2005. Geodynamic evolution of the Tatra Mts and the Pieniny Klippen Belt (Western Carpathians): problems and comments. Acta Geologica Polonica, vol. 55, no. 3, 295–338.
• 18. Karwowski K. 2003. Monitoring środowiska w Pienińskim Parku Narodowym. Pieniny – Przyroda i Człowiek, 8, 119–125.
• 19. Kaźmierczakowa R. (red.) 2004. Charakterystyka i mapa zbiorowisk roślinnych Pienińskiego Parku Narodowego. Studia Naturae, 49, 1–348.
• 20. Kloss A. (red.) 2003. Zespół zbiorników wodnych Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne im. Gabriela Narutowicza. Monografia. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Hydroprojekt Warszawa Sp. z o.o., Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Kraków.
• 21. Kondracki J. 1998. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• 22. Kostrakiewicz L. 1979. Piętra klimatyczne w Pieninach polskich. Wszechświat, 11, 260–262.
• 23. Kostrakiewicz L. 1990. Typy chemiczne wód źródlanych górnej strefy hydrogeologicznej w rejonie kontaktu pienińskiego pasa skałkowego z jednostką magurską. Wszechświat, 7-8, 120–123.
• 24. Kostrakiewicz L. 1992. Typologia źródeł pienińskiego pasa skałkowego i jednostki magurskiej. Wszechświat, 3, 62–65.
• 25. Mapa Geologiczno-Turystyczna „Pieniński Park Narodowy” w skali 1:25000. Państwowy Instytut Geologiczny PIB, Warszawa 2013.
• 26. Małecka D., Humnicki W. 2002. Problemy hydrogeologii i ochrony wód Pienińskiego Parku Narodowego. Pieniny – Przyroda i Człowiek, 7, 49–70.
• 27. Małecka D., Murzynowski W. 1978. Rejonizacja hydrogeologiczna Karpat fliszowych. Biblioteczka Wiadomości Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, 56, 1–47.
• 28. Michalczuk S. 1992. Krajobraz kulturowy Pienińskiego Parku Narodowego. Pieniny – Przyroda i Człowiek, 1, 17–26.
• 29. Michalik S. 2000. Pieniny – Park dwu narodów. Przewodnik przyrodniczy. Pieniński Park Narodowy, Krościenko n/D.
• 30. Niemyska-Łukaszuk J., Zaleski T., Miechówka A. 2004. Charakterystyka pokrywy glebowej Pienińskiego Parku Narodowego. Studia Naturae, 49, 33–41.
• 31. Nyka J. 2000. Pieniny – przewodnik. Wydawnictwo Trawers, Latchorzew.
• 32. Perzanowska J. 2004. Klimat Pienin. Studia Naturae, 49, 21–32.
• 33. Razowski J. (red.) 2000: Flora i fauna Pienin – Monografie Pienińskie 1. Pieniński Park Narodowy, Krościenko n/D.
• 34. Reinfuss R. 1990. Śladami Łemków. Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa.
• 35. Salamon Z. 1988. Pieniński Park Narodowy. Parki narodowe i rezerwaty przyrody, tom 9, z. 2-3, 53–58.
• 36. Smólski S. 1982. Ochrona przyrody w Pieninach, jej historia i zadania w obliczu nadchodzących zmian. [W:] Przyroda Pienin w obliczu zmian (red. K. Zarzycki). Studia Naturae, seria B, 30, 475–485.
• 37. Strojny W. 1987. Pieniny. Wiedza Powszechna, Warszawa.
• 38. Wiktor J. 1965. Pieniny i ziemia sądecka. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• 39. Witek T., Górski T., Kern H., Żukowski B., Budzyńska K., Filipiak K., Fiut M., Strzelec J. 1994. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin. Suplement A-57. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Puławy.
• 40. Wróbel I., Połtowicz A. 1999. Zbiorowiska leśne Pienińskiego Parku Narodowego. Materiały seminaryjne Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, 42, 39–45.
• 41. Zarzycki K. (red.) 1982. Przyroda Pienin w obliczu zmian. Studia Naturae, seria B, 30, 1–578.