“As masterly as very few others are…” – the Polish gardens of Peter Joseph Lenné. An example of Polish-German study into the history and maintenance of historical garden

• Autorzy: Jaworek-Jakubska Justyna

Identyfikatory

DOI

10.4467/2353737xct.19.104.11028

Warianty tytułu

PL

"Mistrzowskie jak rzadko które…” – ogrody Petera Josepha Lenné w Polsce. Przykład polsko-niemieckich badań w zakresie historii i konserwacji zabytkowych ogrodów

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In 2016, on the sesquicentennial anniversary of the death of Peter Joseph Lenné, an exhibition, entitled “Mistrzowskie jak rzadko które…”. Ogrody Petera Josepha Lenné w Polsce, was presented. It constituted the conclusion of a joint Polish and German academic project. As a part of the research project, a comprehensive review of garden and park layouts was performed and the degree to which Lenné himself and his associates had been involved in the design of the gardens was verified. It was also determined whether the projects had been carried out in accordance with the original assumptions of their authors. The projects were assessed on the basis of surviving garden plans and drawings from the collection of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten (SPSG), as well as data obtained during a query of archival materials and field studies carried out in the years 2014–2015.

PL

W 2016 roku z okazji 150-lecia śmierci Petera Josepha Lenné odbyła się wystawa „Mistrzowskie jak rzadko które …”. Ogrody Petera Josepha Lenné w Polsce, stanowiącą podsumowanie polsko-niemieckiego projektu naukowego. W ramach badań opracowano kompleksowy przegląd założeń ogrodowych i parkowych, zweryfikowano, w jakim stopniu Lenné i jego współpracownicy byli zaangażowani w tworzenie ogrodów, a także ustalono, czy projekty zrealizowano zgodnie z pierwotnymi założeniami autorów. Do oceny projektów posłużyły zachowane plany i rysunki ogrodów ze zbiorów Stiftung Preußische Schlösser und Gärten (SPSG), a także dane uzyskane podczas kwerendy archiwalnej oraz badań terenowych wykonanych w latach 2014–2015.

Słowa kluczowe

EN

Peter Joseph Lenné; historical gardens; research in Poland

PL

Peter Joseph Lenné; zabytkowe ogrody; badania w Polsce

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Technical Transactions
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 116, iss. 10
• Strony: 5--19
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz., il.

Twórcy

autor

Jaworek-Jakubska Justyna

• Institute of Landscape Architecture, Faculty of Environmental Engineering and Geodesy, Wrocław University of Environmental and Life Sciences

Bibliografia

• [1] Ballach J., Zur Geschichte des Schlesischen Gartenbaues, Zeitung der Schlesischen Gewerbe und Industrie, vol. XIX: Gartenbau, 33/1881.
• [2] Bińkowska I., Grajewski G., Ilkosz J., Studium historyczno-urbanistyczne Parku Szczytnickiego i Terenów Wystawowych we Wrocławiu, Wrocław 1995.
• [3] Bińkowska I., Natura i miasto. Publiczna zieleń miejska we Wrocławiu od schyłku XVIII do początku XX wieku, Via Nova, Wrocław 2011.
• [4] Bińkowska I., Julius Herrmann Edmund Lösner – współtwórca zieleńca na dawnym placu Królewskim, [in:] Przedmieście Mikołajskie we Wrocławiu, Muzeum Miejskie Wrocławia, Wydawnictwo Gajt, Wrocław 2011, 132–147.
• [5] Biographien in den Festschriften der Gärtnerlehranstalt am Wildpark bei Potsdam 1899, 1913 und 1924, [online] http://gartentexte-digital.ub.tu-berlin.de/gaertnerbiographien/gaertnerbiographien.pdf (access: 09.08.2019).
• [6] Borecka A., Architektura romantycznego pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim, [in:] Z dziejów sztuki Śląskiej, ed. Z. Świechowski, Warszawa 1978, 353–382.
• [7] Börsch-Supan E., Fryderyk August Stüler a pałace w Mysłakowicach, Karpnikach i Wojanowie, [in:] Krajobraz Kotliny Jeleniogórskiej, Studia i Materiały, Krajobrazy 21(33)/1998, 60–68.
• [8] Dolatowski J., Drzewozbiór Stanisława Wodzickiego, part 1, Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego 59/2011, 23–35.
• [9] Donat Th., Erdmannsdorf. Seine Sehenswürdigkeiten und Geschichte, Hirschberg 1887.
• [10] Franke A., Historia budowy pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim, [in:] 900 lat Kamieńca Ząbkowickiego. Ślady niemieckiej i polskiej historii, eds. J. Rzepa, A. Franke, W. Grzelak, Görlitz 1996, 75–85.
• [11] Franke A., Śląskie Elizjum. Zamki, pałace, dwory i parki w Kotlinie Jeleniogórskiej, Deutsches Kulturforum östliches Europa, Berlin 2006.
• [12] Gaworski M., Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim. Architektura, właściciele, Strzelce Opolskie 2009.
• [13] Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz. Abt. Lenné, a.a. O., 1826, p. Anm. 89.
• [14] Grajewski G., Park kulturowy w Kamieńcu Ząbkowickim. „Góra Zamkowa, Dolina Budzówki i Nysy Kłodzkiej”, Ogólna waloryzacja cech krajobrazu kulturowego (type-script), Wrocław 2014.
• [15] Gröning G., Das Gut Reichenbach (Radaczewo), Pommern – eine musterhaft verschönerte Feldflur?, [in:] Die ‘Ornamental farm’. Gertenkunst und Landwirtschaft, ed. C. Wenzel, Symposium Bad Muskau, Zittau 2009, 73–90.
• [16] Gröning G., Reichenbach als Muster einer Ornamented Farm und nationalsozialistischen Ideallandschaft?, [In:] Die Gärten Peter Joseph Lennés im heutigen Polen. Eine Spurensuche jenseits von Oder und Neiße, eds. M. Köhler i Ch. Haase, Wettin-Löbejün 2016, 78–83.
• [17] Grundmann G., Karl Friedrich Schinkel. Lebenswerk, vol. 2: Schlesien, Berlin 1941.
• [18] Günther H., Harksen S., Peter Joseph Lenné: Katalog der Zeichnungen. Ernst Wasmuth Verlag, Tübingen–Berlin 1993.
• [19] Haase Ch., Lenné in Stettin und Swinemünde, [in:] Die Gärten Peter Joseph Lennés im heutigen Polen. Eine Spurensuche jenseits von Oder und Neiße, eds. M. Köhler i Ch. Haase, Wettin-Löbejün 2016, 15–25.
• [20] Haase Ch., Unbekannte Anlage, [in:] Die Gärten Peter Joseph Lennés im heutigen Polen. Eine Spurensuche jenseits von Oder und Neiße, eds. M. Köhler i Ch. Haase, Wettin-Löbejün 2016, 189–190.
• [21] Halawa E., Projektowe rysunki K.F. Schinkla do pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim w zbiorach Gabinetu Grafiki Muzeum Narodowego we Wrocławiu, [in:] 900 lat Kamieńca Ząbkowickiego. Ślady niemieckiej i polskiej historii, eds. J. Rzepa, A. Franke, W. Grzelak, Görlitz 1996, 70–74.
• [22] Hasselhorst Ch., Peter Joseph Lenné vom Erschaffen der Landschaft, Berlin 2014.
• [23] Hinz G., Peter Joseph Lenné. Lanschaftsgestalter und Städteplaner, Frankfurt–Zürich 1977.
• [24] Hinz G., Peter Joseph Lenné. Das Gesamtwerk des Gartenarchitekten und Städteplaners, Hildesheim–Zürich–New York 1989.
• [25] Jaworek J., Die Gartenanlagen Lennés in Breslau: Stadtplanung und Scheitniger Park, [in:] Die Gärten Peter Joseph Lennés im heutigen Polen. Eine Spurensuche jenseits von Oder und Neiße, eds. M. Köhler, Ch. Haase, Wettin-Löbejün 2016, 50–54.
• [26] Jaworek J., Kamenz, [in:] Die Gärten Peter Joseph Lennés im heutigen Polen. Eine Spurensuche jenseits von Oder und Neiße, eds. M. Köhler, Ch. Haase, Wettin-Löbejün 2016, 41–49.
• [27] Die Gärten Peter Joseph Lennés im heutigen Polen. Eine Spurensuche jenseits von Oder und Neiße, eds. M. Köhler, Ch. Haase, Wettin-Löbejün 2016.
• [28] Köhler M., Unbekannte Anlage (Wohl in Schlesien), [in:] Die Gärten Peter Joseph Lennés im heutigen Polen. Eine Spurensuche jenseits von Oder und Neiße, eds. M. Köhler., Ch. Haase, Wettin-Löbejün 2016, 187.
• [29] Krosigk K. von, Lenné i Mysłakowice. Sugestie do upiększenia krajobrazu Kotliny Jeleniogórskiej w XIX wieku, [in:] Krajobraz Kotliny Jeleniogórskiej, Studia i Materiały, Krajobrazy 21(33)/1998, 46–54.
• [30] Krosigk K. von, Peter Joseph Lenné i ogrodowy krajobraz Kotliny Jeleniogórskiej, [in:] Kotlina Jeleniogórska – powrót romantycznego krajobrazu, Studia i Materiały, Krajobrazy 27(39)/2000, 57–86.
• [31] Krosigk K. von, Peter Joseph Lenné i inni architekci krajobrazu. Sztuka ogrodowa w Kotlinie Jeleniogórskiej w XIX wieku, [in:] Dolina Zamków i Ogrodów. Kotlina Jeleniogórska – wspólne dziedzictwo, eds. O. Czerner, A. Herzig, Berlin–Jelenia Góra 2003, 197–221.
• [32] Lochow von Magnus, Breslau 1866.
• [33] Łukasik B., Działalność projektowa architekta krajobrazu Petera Josepha Lenné na ziemiach polskich w XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2009.
• [34] Matuszczyk K., Założenie ogrodowe przy pałacu w Kamieńcu, [in:] 900 lat Kamieńca Ząbkowickiego. Ślady niemieckiej i polskiej historii, eds. J. Rzepa, A. Franke, W. Grzelak, Görlitz 1996, 91–97.
• [35] Mazurski K.R., Miłość i dramaty królewny Marianny, Oficyna Sudety, Wrocław 2005.
• [36] Meyer G., Lehrbuch der schönen Gartenkunst, Berlin 1860.
• [37] Mutzek R., Unsere alten Kulturstätten in Schlesien. Der Schloßpark von Camenz, Die Gartenwelt 29(38)/1925, 638–640.
• [38] Nehring D., Geschichte des Stadtgrüns, vol. IV: Stadtparkanlagen in der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte des Landscgaftsgartens, Hanovver–Berlin 1979.
• [39] Rybka-Ceglecka I., Wiśniewska D., Dymarska E., Gmina Mysłakowice – powiat jeleniogórski. Studium środowiska kulturowego, mps w Archiwum Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa we Wrocławiu, Wrocław 2004.
• [40] Salisch H. von, Forstästhetik, Berlin 1885.
• [41] Schulz G., Lennés Entwürfe für die Gestaltung von Volksgärten, [in:] Peter Joseph Lenné. Gartenkunst im 19. Jahrhundert. Beiträge zur Lenné Forschung, Berlin–Münschen 1992, 86–120.
• [42] Schweizer S., Peter Joseph Lenné. Vorreiter der gartenkünstlerischen Moderne, Rheinische Heimatpflege 1/2011, 1–10.
• [43] Zoologischer Garten, Breslauer Zeitung 477/1864.
• [44] Żuchowski T., Die Idee einer totalen Gartenanlage: Die Zusammenarbeit von Lenné und Schinkel im Hirschberger Tal, [in:] Peter Joseph Lenné und die europäische Landschafts- und Gartenkunst im 19. Jahrhundert, 6. Greifswalder Romantikkonferenz, Greifswald 1992, 81–90.

Uwagi

EN

Section "Architecture and urban planning"

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).