Recykling jako potencjalne źródło pozyskiwania surowców mineralnych z wybranych grup odpadów

• Autorzy: Pietrzyk-Sokulska E.

Warianty tytułu

EN

Recycling as a potential source for mineral raw materials with selected groups of waste

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Oszczędne gospodarowanie zasobami jest jednym z rozwiązań problemów środowiskowych, a także wyzwań gospodarczych Europy. Wymaga to jednak rezygnacji z gospodarki linearnej bazującej na modelu „produkcja – zużycie – wyrzucenie” i zastąpieniu jej gospodarką o obiegu zamkniętym, w którym odpady są bazą różnych surowców, w tym mineralnych. Oszczędne wykorzystywanie surowców może przynieść znaczne oszczędności i przyczynić się do redukcji emisji gazów cieplarnianych i innych emisji, (w tym również do wód i gleb). W związku z tym w gospodarce materiałowej coraz większe znaczenie mają surowce i materiały pochodzące z odzysku (tzw. wtórne), np. metale, kauczuk, drewno, papier, szkło itp. Tendencje obserwowane w krajach uprzemysłowionych wskazują, że odzysk niektórych surowców z odpadów jest na poziomie 40–50%. Ma to związek z coraz lepszym systemem sortowania odpadów i konsekwentną polityką preferującą ich wykorzystywanie. W Polsce również coraz większe znaczenie przywiązuje się do wykorzystania surowców wtórnych, zarówno z procesów produkcyjnych, jak też ze skupu. Wymuszają to z jednej strony obowiązujące i zaostrzane przepisy ochrony środowiska, a z drugiej względy ekonomiczne. Dotyczy to m.in. złomu i odpadów stalowych, metali nieżelaznych (miedzi, aluminium, ołowiu, cynku i cyny) oraz odpadów elektrycznych i elektronicznych (ZSEE), baterii i akumulatorów, a także wycofanych pojazdów samochodowych. Często odzysk surowców wtórnych z odpadów jest mniej energochłonny niż ze źródeł pierwotnych, a tym samym prośrodowiskowy (mniejsza emisja zanieczyszczeń) i efektywny ekonomicznie. W artykule skupiono się na recyklingu ZSEE, baterii i akumulatorów oraz wycofanych z eksploatacji pojazdów, jako potencjalnym źródle wtórnych surowców mineralnych ważnych dla rozwoju innowacyjnych sektorów polskiej gospodarki.

EN

Effective resource management is one of the solutions to environmental issues and to economic challenges of Europe. However, it requires abandoning a linear economy that is based on the “take-make-waste” approach and replacing it with a “closed-loop economy” in which waste becomes a base for different raw materials, including minerals. Effective use of raw materials may bring significant savings and may contribute to reduction of greenhouse gases and other emissions (including also emission to pater and soil). Therefore, in raw materials economy, resources and materials from recycling (so-called secondary) e.g. metals, rubber, wood, paper, glass etc. are becoming more and more important. The trends observed in industrial countries indicate that the recycling of some raw materials from waste is at the level of 40–50%. This is linked with a bigger and better system of sorting waste and consistent politics that prefer their use. In Poland, more and more attention is also placed on the use of waste, both originating from production processes as well as these from collection points. This is forced, on the one hand, by existing and tightened environment protection laws, and by economic reasons on the other hand. Such a situation is relevant in cases including scrap and steel waste, non-ferrous metals (copper, aluminum, lead, zinc and tin) and Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE), batteries and end-of-life vehicles. Frequently, the recovery of recyclable materials from waste is less energy consuming than from primary sources and therefore, it is environmentally friendly (lower emissions of pollutants) and efficient from the economic point of view. The paper presents recycling of WEEE, batteries and accumulators and end-of-life vehicles as sources of recyclable mineral materials important for the further development of modern industry.

Słowa kluczowe

PL

recykling; wybrane odpady; surowce mineralne; odzysk surowców

EN

recycling; raw materials; materials recovery

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 92
• Strony: 141--161
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys.

Twórcy

autor

Pietrzyk-Sokulska E.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Bibliografia

• [1] Baic, M. red. 2011. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Aspekty funkcjonowania systemu zagospodarowywania ZSEE w Polsce i innych krajach europejskich oraz wybrane technologie przetwarzania odpadów elektrycznych i elektronicznych. [Online] Dostępne w: http://www.weeezo.pl/images/Monografia-WEEEZO-PL.pdf [Dostęp: 20.02.2016].
• [2] Bystroń, M. i Gradomski, M., 2013. Gospodarka recyklingowa akumulatorów kwasowo-ołowiowych. Stow. Prod. i Import. Akum. i Baterii w Polsce. [Online] Dostępne w: www.spiab.pl/download/file/fid/67 [Dostęp: 20.02.2016].
• [3] Gola-Sienkiewicz, R., 2008. Recykling odpadów – demontaż pojazdów samochodowych. Recykling. [Online] Dostępne w: http://opkp.pl/blog/2015/04/odzysk-surowcow-zlomowany-samochod [Dostęp: 20.02.2016].
• [4] Gospodarka materiałowa GUS 2006, 2008, 2014.
• [5] Górniak-Bodziany, A. i Bodziany, M. 2008. Ekologistyka – wyzwanie czy warunek konieczny funkcjonowania SZRP. Zeszyty Naukowe WSWOL nr 1 (147), s. 243–253.
• [6] Industry as a Partner for Sustainable Development, Automative Report, ACEA, JAMA and AAA – Raport opublikowany w Wielkiej Brytanii w 2002 r.
• [7] Jakubiak, M. i Grzesik, K. 2014. Recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji. Przepisy, technologia i praktyka. Logistyka 4, s. 4339–4347.
• [8] Klugmann-Radziemska, E. 2015. Innowacyjna metoda odzysku krzemu z baterii słonecznych. [Online] Dostępne w: http://csr.forbes.pl/innowacyjna-metoda-odzysku-krzemu-z-baterii-slonecznych,artykuly,191284,1,1.html [Dostęp: 20.02.2016].
• [9] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, KOM (2014) 398, Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów” dla Europy, Bruksela, 02.07.2014 r.
• [10] Korkozowicz, M. 2010. Co dalej z recyklingiem baterii? Odpady i Środowisko 5, s. 63–69.
• [11] Kozłowski i in. 2002 – Kozłowski, J., Czyżyk, H. i Mazurek, T. 2002. Demontaż i przerób wraz z analizą składu wybranych urządzeń złomu elektronicznego zawierających metale nieżelazne i szlachetne. II Konf. Kraj. Nauk-Techn. „Ekologia w elektronice” Przem. Inst. Elektr. Warszawa.
• [12] Kubiak, T. 2008. Działania zintegrowane jako element ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko procesu recyklingu samochodów. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Maszyny robocze i transport 63, s. 71–90.
• [13] Małuszyńska i in. 2012 – Małuszyńska, I., Bielecki, B., Wiktorowicz, A. i Małuszyński, M.J. 2012. Recykling materiałowy i surowcowy odpadów samochodowych. Inżynieria Ekologiczna 28, s. 111–118.
• [14] Marek, A. i Tarabała-Fiertak, M. Recykling baterii i akumulatorów. Akademia Odpadowa. [Online] Dostępne w: http://www.akademiaodpadowa.pl/599,a,19-recykling-baterii-i-akumulatorow.htm [Dostęp: 20.02.2016].
• [15] Merkisz-Guranowska, A. 2007. Recykling samochodów w Polsce. Wyd. Inst. Technologii Eksploatacji. Poznań–Radom, s. 180.
• [16] Moćko, W. i Szmidt, E. 2012. Recovery Technologies of Co and Li from spent lithium-ion cells. Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska 14, 4, s. 1–10.
• [17] Nader, M. i Jakowlewa, I. 2009. Wybrane zagadnienia organizacji zakładu recyklingu samochodów osobowych. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport 70, s. 127–138.
• [18] Nowacki, M. i Mroziński, A. 2012. Przykłady procesów recyklingu baterii w Polsce. Inżynieria i Aparatura Chemiczna 5, s. 239–241.
• [19] Raport o funkcjonowaniu systemu gospodarki ZSEE GIOŚ – 2009, 2015.
• [20] Recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji – Raport NIK 2013 (LWA-4101-20-00/2012 Nr ewid. 51/2013/P/12/180/LWA
• [21] Rejestr GIOŚ 2015 r. [Online] Dostępne w: http://rzseie.gios.gov.pl/szukaj_rzseie.php [Dostęp: 20.02.2016].
• [22] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. poz. 1923)
• [23] Shin i in. 2005 – Shin, S.M., Kim, N.H., Sohn, J.S., Yang, D.H. i Kim, Y.H., 2005. Development of a metal recovery process from Li-ion battery wastes. Hydrometallurgy 79, s.172–181.
• [24] Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. (Dz.U. 2013 poz. 21 z późn. zm.).
• [25] Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U.2005. Nr 25. poz. 202 z późn. zm.).
• [26] Ustawa z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U.2015. poz. 1688).
• [27] Wilczyński, M. 2015. Węgiel. Już po zmierzchu... red. Bielewicz A. z zespołem. European Climate Foundation, s. 97.
• [28] Woynarowska, A. i Żukowski, W. 2012. Współczesne metody recyklingu odpadów elektronicznych. Czasopismo Techniczne. Chemia z. 16. Kraków: Wyd. PK.
• Źródła internetowe:
• [29] http://bateko.com.pl/o-nas
• [30] http://www.recupyl.pl/files/Ulotka%20PL.pdf
• [31] http://www.recupyl.pl/files/POLITYKA%20JAKOSCI.pdf
• [32] http://www.recupyl.pl/files/Recupyl%20Polska%20Sp.%20z%20o.o.%20PL.pdf
• [33] https://ec.europa.eu/growth/tools-databases/eip-raw-materials/en/content/european-innovation-partnership-eip-raw-materials

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.