Wykonanie biżuterii metodą wytapianych modeli inspirowanej dawnymi wzorami

• Autorzy: Kwak Z. , Garbacz-Klempka A. , Kolczyk J.

Warianty tytułu

EN

Jewellery- Making Using Investment Lost Wax Casting Technology Inspired by Old Motifs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było porównanie dawnych i współczesnych wyrobów złotniczych w oparciu o stosowane stopy i technologie. Wzorując się na dawnych zabytkach z wykorzystaniem tradycji i nowoczesnej technologii powstała odlewana biżuteria. Dawny twórca zajmujący się wyrobem ozdób musiał nie tylko dobrze opanować techniki złotnicze, w tym odlewnicze, ale także posiadać wiedzę o własnościach surowca. Istotna była podatność metalu do obróbki umożliwiającej podkreślenie dekoracyjnych i plastycznych walorów materiału. Dlatego też w produkcji ozdób częściej niż czyste metale stosowano ich stopy, które wykazywały lepsze właściwości technologiczne. Istotnym, zatem elementem pracy jest poznanie technologii tworzenia elementów złotniczych i porównanie ich z metodami wykorzystywanymi współcześnie a także wykonanie projektu własnej biżuterii i jego realizacja z wykorzystaniem tradycyjnej i nowoczesnej technologii wspomaganej komputerowo. Inspiracją oraz źródłem wiedzy stały się głównie zabytki pochodzące z wykopalisk Rynku Głównego, pozyskane przy współpracy Wydziału Odlewnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej z Zespołem Badań Rynku Głównego w Krakowie. Praca ma charakter badawczy i zarazem twórczy. Przedstawia autorskie prace projektowe, prowadzące do wykonania pierścienia przy wykorzystaniu tradycyjnych technologii odlewniczych, w tym metody traconego wosku. Wykonano analizy składu chemicznego metodą spektroskopii fluorescencji rentgenowskiej i obserwacje makroskopowe wybranych zabytkowych pierścionków ze stopów miedzi. Wzory, począwszy od XI wieku, a skończywszy na czasach współczesnych, stały się źródłem wiedzy o starym jubilerstwie oraz początkiem do stworzenia nowej kolekcji. W pracy opisano kolejno etapy wykonania formy ceramicznej opartej na spoiwie koloidalnym i wysokoogniotrwałej osnowie ceramicznej. Praca ta ma szanse stanowić nowe źródło informacji i inspiracji do badań z zakresu rzemiosła artystycznego.

EN

The research aimed at the comparison of the old and modern jewellery and goldsmith's articles, based on the alloys and technologies used. The jewellery was cast taking the historical artefacts as models, using the old traditions and technologies. The jewellery manufacturer of old, not only had to master the jewellery-making technologies including casting, but also he had to have the knowledge concerning his raw material. An important aspect of it were the metal working properties showing off the decorative and plastic scope of the material. That is why, for ornament production, alloys were used more often than pure metals, because they had better technological properties. It is an important aspect of work then, to get to know the technology of creating gold elements and comparing them with the methods used nowadays, and also preparing our own jewellery project and implementing it, with the help of both traditional and computer-aided modern technology. The inspiration and knowledge came mainly from the historical artefacts coming from excavations at the Market Square in Krakow; the finds were obtained through the cooperation of the Foundry Faculty of AGH, the University of Science and Technology with the Research Team for The Main Market in Krakow. This is both research as well as a creative project. It presents original projects, leading to actual manufacturing of a ring, with the help of traditional foundry technologies, including the lost-wax casting method. The chemical content was analysed with the help of X-ray fluorescence spectroscopy and macroscopic observations of chosen rings made from copper alloys. Also macroscopic observations of other artefacts were conducted. Historical patterns of ornaments, starting form the 11th century up to the present times, have become the source material about the 'old' jewellery making and the starting point for creating a 'new' collection. The work describes consecutive stages of creating a ceramic mould, and it can become the source material for information and research concerning the artistic craftsmanship field.

Słowa kluczowe

PL

komputerowe wspomaganie; produkcja odlewnicza; badania nieniszczące; szybkie prototypowanie; odlewnictwo artystyczne

EN

computer support; casting production; nondestructive testing; rapid prototyping; art foundry

• Wydawca: Komisja Odlewnictwa Polskiej Akademii Nauk Oddział w Katowicach
• Czasopismo: Archives of Foundry Engineering
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 13, iss. 3 spec.
• Strony: 95--100
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kwak Z.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy i Odlewnictwa Metali Nieżelaznych, ul. Reymonta 23, 30-059 Kraków, Polska

autor

Garbacz-Klempka A.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy i Odlewnictwa Metali Nieżelaznych, ul. Reymonta 23, 30-059 Kraków, Polska

autor

Kolczyk J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy i Odlewnictwa Metali Nieżelaznych, ul. Reymonta 23, 30-059 Kraków, Polska

Bibliografia

• [1] Dębowska, E. (2001). Biżuteria w Polsce, (s. 107), Toruń: Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki.
• [2] Kwak, Z. (2013). Projekt elementów kompletu biżuterii Odlewanej inspirowanej dawnymi wzorami, praca inżynierska pod kierunkiem dr inż. Aldony Garbacz-Klempki, Wydział Odlewnictwa, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków.
• [3] Gradowski, M. (1984). Dawne Złotnictwo technika i terminologia, Warszawa: PWN.
• [4] Niezbędnik Złotnika skrypt nr 5 dla kursów wykonywania biżuterii Wytwórni Antidotum, (s. 6-7.), Warszawa, 2008.
• [5] Retrieved December 30, 2012, from http://mona.gsi.pl/jubilerstwo.html.
• [6] Górny, Z. (1992). Odlewnicze stopy metali nieżelaznych, (s. 217), Warszawa: WNT.
• [7] Czekaj, E., Garbacz-Klempka, A., Karwiński, A., Leśniewski, W. (2006). Krótki rys historyczny odlewania metodą wytapianych modeli oraz jej współczesne formy związane z otrzymywaniem założonych konstrukcyjnie i o wysokim stopniu jednorodności struktury precyzyjnych odlewów ze stopów aluminium, Materiały konferencyjne, Konferencja Metali Nieżelaznych AGH STOP, Mikorzyn.
• [8] Allendorf, H. (1960). Odlewanie precyzyjne za pomocą modeli wytapianych. Warszawa: PWT.
• [9] Zych, J., Kolczyk, J., Snopkiewicz, T. (2012): Badania właściwości mieszanek woskowych stosowanych w technologii wytapianych modeli–nowe metody badań. Archives of Foundry Engineering, vol. 12 spec. iss. 1s.
• [10] Kolczyk, J. (2011). Technologia wytapianych modeli w produkcji odlewów dla przemysłu lotniczego. Monografia 2011, T. 1, pod red. Marcina Kuczera. Kraków, Creativetime.
• [11] Głowa, W., Garbacz-Klempka, A. (2010). Z badań nad wytwórczością średniowiecznych ozdób, Krzysztofory, Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
• [12] Kolczyk, J. (2013). Kształtowanie właściwości form ceramicznych ze spoiwami koloidalnymi stosowanych w technologii wytapianych modeli. Rozprawa doktorska.