Substancje bioaktywne - pozytywne i negatywne skutki dodawania do żywności

• Autorzy: Piłat B. , Zadernowski R.

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2017.12.3

Warianty tytułu

EN

Bioactive substances – positive and negative effects of their addition to foodstuffs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Związki bioaktywne są substancjami rozpowszechnionymi w świecie roślinnym. Przypisuje się im właściwości ochronne dla rośliny oraz pozytywne działanie na organizm ludzi i zwierząt. Substancje bioaktywne działają przede wszystkim jako naturalne przeciwutleniacze, a ich obecność w organizmie zapobiega wielu chorobom cywilizacyjnym (ciśnieniu tętniczemu, niektórym rodzajom raka, cukrzycy itp.) lub wspomaga ich leczenie. Dotychczasowe badania wskazują jednak na brak dowodów szkodliwego działania niektórych naturalnych związków bioaktywnych. Czynnikami wpływającymi na równowagę pomiędzy korzystnym a szkodliwym oddziaływaniem tych naturalnych związków na organizm mogą być: budowa chemiczna związku, dawkowanie substancji, metabolizm ich przemian oraz rodzaj matrycy pokarmowej. Substancje te, w przypadku dużej dawki lub obecności jonów metali, działają jako proutleniacze. Konsekwencją aktywności proutleniającej może być uszkodzenie biocząsteczek, takich jak DNA, białka i lipidy ścian komórkowych, a w efekcie śmierć komórek.

EN

Bioactive compounds are widespread in the vegetal world. They have the attributed protective properties in relation to plants and a positive effect on human and animal bodies. Bioactive substances act mainly as natural antioxidant the presence of which in an organism prevents or facilitates treatment of a wide variety of civilization diseases (arterial hypertension, some types of cancer, diabetes, etc.). Research to date has indicated no evidence for the harmful effect of some natural bioactive compounds. The factors influencing the balance between a favourable and harmful effect of these natural compounds for the organism may include the chemical structure of a substance, substance dosing, their metabolism and the type of food matrix. When given in large doses or in the presence of metal ions, these substances act as pro-oxidants. Pro-oxidative activity may, in consequence, lead to damage of biomolecules such as DNA, proteins and lipids of cellular walls and eventually be lethal to cells.

Słowa kluczowe

PL

substancje bioaktywne; pozytywne działanie; negatywne działanie

EN

bioactive substances; positive effect; negative effect

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 71, nr 12
• Strony: 19--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Piłat B.

• Katedra Przetwórstwa i Chemii Surowców Roślinnych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

autor

Zadernowski R.

• Katedra Towaroznawstwa, Wyższa Szkoła Agrobiznesu w Łomży

Bibliografia

• [1] Azam S., N. Hadi, N.U. Khan, S.M. Hadi. 2004. „Prooxidant property of greentea polyphenols epicatechin andepigallocatechin-3-gallate: implications for anticancer properties”. Toxicol In Vitro 18 : 555-561.
• [2] Antolak H., Kręgiel D. 2017. „Skład napojow funkcjonalnych a ich stabilność mikrobiologiczna”. Przemysł Spożywczy 71 (1) : 15-18.
• [3] Bartosz G. 2003. Druga twarz tlenu. Warszawa: PWN.
• [4] Bell LN. 2001. Stability testing of nutraceuticals and functional foods. W Handbook of nutraceuticals and functional foods. Wildman R.E.C. (Ed.), 501-516. New York: CRC Press. ISBN 978-0849364099.
• [5] Boath A.S., D. Grussu, D. Stewart, G.J. McDougall. 2012. „Berry Polyphenols Inhibit Digestive Enzymes: a Source of Potential Health Benefits?”. Food Digestion 3 (1-3) : 1-7
• [6] Bouayed J., T. Bohn. 2010. „Exogenous antioxidants – Double-edgeds words in cellular redox state. Health beneficial effects at physiologic doses versus deleterious effects at high doses”. Oxidative Medicine and Cellular Longevity 3 (4) : 228-237.
• [7] Czajka A. 2006. „Wolne rodniki tlenowe a mechanizmy obronne organizmu”. Nowiny Lekarskie 75 (6) : 582-586.
• [8] Gajda E., G. Bugla-Płoskońska. 2014. „Lizozym – występowanie w przyrodzie, właściwości biologiczne i możliwości zastosowań”. Postępy Hig. Med. Dośw. (online) 68 : 1501-1515.
• [9] Gołąb K., M. Warwas. 2005. „Białka jaja kurzego – właściwości biochemiczne i zastosowania”. Adv. Clin. Exp. Med. 14 (5) : 1001-1010.
• [10] Griffiths D.W. 1986. „The inhibition of digestive enzymes by polyphenolic compounds”. Adv. Exp. Med. Biol. 199 : 509-516.
• [11] Hara Y., M. Honda. 1990. „The Inhibition of α-Amylase by Tea Polyphenols”. Agric. Biol. Chem. 54 (8) : 1939-1945.
• [12] Ishida M., M. Hara, N. Fukino, T. Kakizaki, Y. Morimitsu. 2014. „Glucosinolate metabolism, functionality and breeding for the improvement of Brassicaceae vegetables”. Breed Sci. 64 (1) : 48-59.
• [13] Jacob R.A., B.J. Burri. 1996. „Oxidative damage and defense”. Am. J. Clin. Nutr. 63 (6) : 985S-990S.
• [14] Mc Dougall G.J., F. Shapiro, P. Dobson, P. Smith, A. Blake. 2005. „Stewart Different Polyphenolic Components of Soft Fruits Inhibit α-Amylase and α-Glucosidase”. J. Agric. Food Chem. 53 (7) : 2760–2766.
• [15] Mc Dougall G.J., D. Stewart. 2005. „The inhibitory effects of berry polyphenols on digestive enzymes”. Bio Factors 23 (4) :189-195.
• [16] McDougall G.J., N.N. Kulkarni, D. Stewart 2009. „Berry polyphenols inhibit pancreatic lipase activity in vitro”. Food Chemistry 115 (1) : 193-199.
• [17] NIH, Office of Dietary Supplements. Federal Register vol. 69 No. 179 FR Dec 04–20892.
• [18] Nowicka P., A. Wojdyło, J. Oszmiański. 2014. „Zagrożenia powstające w żywności minimalnie przetworzonej i skuteczne metody ich eliminacji”. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2 (93).
• [19] Rząca M., D. Witrowa-Rajchert, 2007. „Suszenie żywności w niskiej temperaturze.” Przemysł Spożywczy 61 (4) : 30-35.
• [20] Witrowa-Rajchert D. 2012 „Pulsacyjne pole elektryczne (PEF)– zastosowanie w produkcji żywności projektowanej”. Przemysł Spożywczy 66 (7) : 32-34.
• [21] Watson R.R., V.R. Preedy. 2010. Bioactive Foods and Extracts: Cancer Treatment and Prevention. CRC Press, ISBN 978-1-4398-1619-6, 423.
• [22] Yordi E.G., E.M. Perez, M.J. Matos, E.U. Villares. 2012. Antioxidant and Pro-Oxidant Effects of Polyphenolic Compounds and Structure-Activity Relationship Evidence. W Nutrition, Well-Being and Health. Red.: Dr. Jaouad Bouayed.
• [23] Zabłocka A., M. Janusz. 2008. „Dwa oblicza wolnych rodnikow tlenowych”. Postępy Hig. Med. Dośw. (online) 62 : 118-124.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).