Some concerns about the Ołbin's Portal from St. Mary Magdalene Church in Wrocław

• Autorzy: Hackemer Franciszek

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc220101

Warianty tytułu

PL

Kilka uwag na temat tzw. portalu ołbińskiego z kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article outlines the key research problems concerning the so-called Ołbiński Portal from the Church of St. Mary Magdalene in Wrocław, originally from the Abbey in Ołbin. The portal is undoubtedly one of the most important works of Romanesque architectural sculpture in this part of Europe. Its original form, however, remains unknown – the present one is the result of the 16^th century process of embedding the portal in a new place, after the suppression and demolition of the abbey. For inventory purposes, the author created a photogrammetric 3D model of the portal, which is also the basis for later considerations. The work contains the author’s analysis of the iconography and the present state of the portal, together with conclusions concerning the dating of its individual elements. On this basis, an illustration of the overall stratification of the consecutive construction phases of the portal was created. An attempt is also made to better understand the iconographic program of the work and to draw attention to unnoticed problems of interpretation, resulting mainly from the damage of the portal suffered as a result of being adapted in order to be built into the wall of the Church of St. Mary Magdalene in 1546. The work draws attention to a number of research problems which have not been solved so far.

PL

Artykuł stanowi opis kluczowych problemów badawczych dotyczących tzw. portalu ołbińskiego z kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Wrocławiu, pierwotnie pochodzącego z opactwa na Ołbinie. Portal jest bez wątpienia jednym z najważniejszych dzieł romańskiej rzeźby architektonicznej w tej części Europy. Jego pierwotna forma pozostaje jednak nieznana – obecna stanowi wynik XVI-wiecznego zabiegu osadzenia portalu w nowym miejscu, po kasacie i zburzeniu opactwa. Do celów inwentaryzacyjnych autor stworzył fotogrametryczny model 3D portalu, stanowiący również podstawę późniejszych rozważań. Praca zawiera przeprowadzoną przez autora analizę ikonografii oraz obecnego stanu portalu, wraz z płynącymi z nich wnioskami dotyczącymi datowania jego poszczególnych elementów. Na tej podstawie powstała ilustracja całościowego rozwarstwienia kolejnych faz budowlanych portalu. Podjęta została również próba lepszego zrozumienia programu ikonograficznego dzieła oraz zwrócenia uwagi na niepomijalne problemy interpretacyjne, wynikające przede wszystkim ze zniszczeń, jakich portal doznał w wyniku dostosowywania go do wmurowania w ścianę kościoła Marii Magdaleny w 1546 r. Praca zwraca uwagę na wiele nierozwiązanych do tej pory problemów badawczych, takich jak identyfikacja postaci rzeźbionych w węgarach czy pierwotna forma kapiteli zewnętrznych kolumn, oraz na pewne przyjęte w dotychczasowej literaturze przedmiotu przeoczenia dotyczące głównie efektów XIX-wiecznych zabiegów konserwatorskich.

Słowa kluczowe

EN

Wrocław; Ołbin; St. Mary Magdalene Church; portal; photogrammetry

PL

Wrocław; Ołbin; kościół św. Marii Magdaleny; portal; fotogrametria

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 1 (69)
• Strony: 3--14
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., il.

Twórcy

autor

Hackemer Franciszek

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-1966-4926

Bibliografia

• [1] Koziński W., Uwagi o portalu ołbińskim, “Ochrona Zabytków” 1958, t. 11, nr 3–4(42–43), 177–191.
• [2] Świechowski Z., Dwie restauracje romańskiego portalu z opactwa św. Wincentego na Ołbinie we Wrocławiu i jego aktualna problematyka konserwatorska, “Ochrona Zabytków” 1970, t. 23, nr 1(88), 3–10.
• [3] Małachowicz E., Stare Miasto we Wrocławiu. Zniszczenie, odbudowa, program, PWN, Warszawa–Wrocław 1976.
• [4] Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. 7, Regesten zur schlesischen Geschichte. Erster Theil. Bis zum Jahre 1250, C. Grünhagen (Hrsg.), Josef Max & Comp., Breslau 1884.
• [5] Die Jahrbücher von Magdeburg (Chronographus Saxo). Nach der Ausgabe der Monumenta Germaniae übersetzt von Eduard Winkelmann, G.H. Pertz, J. Grimm (Hrsg.), Franz Duncker, Berlin 1863.
• [6] Kodeks dyplomatyczny Śląska: zbiór dokumentów i listów dotyczących Śląska, t. 1: Obejmujący lata 971–1204, K. Maleczyński (red.), Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, Wrocław 1956.
• [7] Semrau M., Zu den Resten der Vinzenz kloster bei Breslau, “Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift” 1902, Bd. 2, 70–73.
• [8] Morelowski M., Studia nad architekturą i rzeźbą na wrocławskim Ołbinie XII wieku, “Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria A” 1952, t. 7.
• [9] Luchs H., Ueber einige mittelalterliche Kunstdenkmäler von Breslau, Ferdinand Hirt’s Königl. Universitäts-Buchhandlung, Breslau 1855.
• [10] Frey D., Die Kunst im Mittelalter, [in:] L. Petry, J.J. Menzel, H. Au bin, W. Irgang (Hrsg.), Geschichte Schlesiens: Von der Urzeit bis zum Jahre 1526, Jan Thorbecke, Sigmaringen 1988, 426–463.
• [11] Ciach T., Penkalowa B., Zagadnienie konserwacji romańskiego portalu kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu, “Ochrona Zabytków” 1965, t. 18, nr 3(70), 22–28.
• [12] Buchwald C., Reste des Vinzenz Kloster bei Breslau, “Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift: Zeitschrift des Vereins für das Museum schlesischer Altertümer. Jahrbuch des schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer”, Bd. 1, Druck von Grass, Barth & Comp. (W. Friedriech), Breslau 1900, 61–79.
• [13] Götz H., Hadelt A., Breslauer Kirchen, Ostdeutsche Verlagsanstalt, Breslau 1926.
• [14] Gurlitt C., Breslau, “Historische Städtebilder” S. 2, H. 3, Bd. 8, Ernst Wasmuth, Berlin 1906, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/18116/edition/16199/content
• [15] Stein R., Das Alte Breslau. Eine gotische Großstadt, Flemmings Verlag, Breslau-Deutsch Lissa, Breslau 1936.
• [16] Morelowski M., Architektura i rzeźba architektoniczna, [in:] T. Broniewski, M. Zlat (red.), Sztuka Wrocławia, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1967, 38–50.
• [17] Domasłowski W., Zagadnienie usunięcia nawarstwień z powierzchni kamiennego portalu z Ołbina, “Ochrona Zabytków” 1965, t. 18, nr 3(70), 29–34.
• [18] Quirini-Popławski R., Rzeźba przedromańska i romańska w Polsce wobec sztuki włoskiej, Wydawnictwo UJ, Kraków 2006.
• [19] Chorowska M., Ikonografia i datowanie Zdjęcia z krzyża na tympanonie romańskiego portalu z Ołbina, [in:] A. Gryglewska, J.L. Dobesz, M. Rudnicka-Bogusz (red.), Nie tylko trony: księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Ernestowi Niemczykowi, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2012, 115–124.
• [20] Fąfara A., Wybrane problemy badawcze związane z romańskim portalem z kościoła św. Wincentego na Ołbinie, obecnie w kościele św. Marii Magdaleny we Wrocławiu. Przegląd literatury, [in:] B. Czechowicz (red.), Śródmiejska katedra. Kościół św. Marii Magdaleny w dziejach i kulturze Wrocławia, Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2010, 371–394.
• [21] Gębarowicz M., Zabytki sztuki romańskiej na Śląsku, “Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie” 1929, R. 9, 102–105.
• [22] Weiner B., Contrafactur der Stadt Breslau, Grass, Barth & Comp. W. Friedrich, Breslau 1929 [photolithographic reproduction of an original from 1562].
• [23] Świechowski Z., Architektura na Śląsku do połowy XIII wieku, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa 1955.
• [24] Woelfl A., St.Magdalenenkirche Breslau 1867, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:AlbertWoelfl.jpg [accessed: 10.02.2022].
• [25] Świechowski Z., Sztuka romańska w Polsce, Arkady, Warszawa 1982.
• [26] Burgemeister L., Grundmann G., Die Kunstdenkmäler der Stadt Breslau. Zweiter Teil; Stadt Breslau; Die Kunstdenkmäler der Stadt Breslau, [Die kirchlichen Denkmäler der Altstadt], Kirchlichen Denkmäler der Altstadt, Wilhelm Gottlieb Korn Verlag, Breslau 1934.
• [27] Karnicki R., Przestrzenne odwzorowania fotogrametryczne w badaniach architektonicznych, [in:] E. Łużyniecka (red.), Dziedzictwo architektoniczne. Badania podstawowe i ich dokumentowanie, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2018, 107–118, doi: 10.5277/DZAR_B_2018.
• [28] Szymański P., Wojciechowska G., Zając M., Tworzenie chmur punktów obiektów architektonicznych metodami fotogrametrii naziemnej, [in:] E. Łużyniecka (red.), Dziedzictwo architektoniczne. Badania podstawowe i ich dokumentowanie, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2018, 119–135, doi: 10.5277/DZAR_B_2018.