Styl zakopiański Stanisława Witkiewicza i jego differentia specifica

• Autorzy: Kwiatkowski Krzysztof

Identyfikatory

DOI

10.4467/00000000PUA.20.004.12071

Warianty tytułu

EN

Stanisław Witkiewicz’s Zakopane style and its differentia specifica

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca jest próbą zrekonstruowania metody twórczej Stanisława Witkiewicza dokonaną na podstawie jego pism rozproszonych. Styl zakopiański stał się fenomenem w szerokim spektrum polskich stylów narodowych. Inspiracją dla klasycznych stylów narodowych na ogół był arbitralnie dobrany zbiór form zaczerpniętych z określonego stylu historycznego związanego z danym narodem bądź państwem. Często był to zbiór eklektyczny. Stanisław Witkiewicz konsekwentnie unikał zapożyczeń i wtórności, wykorzystując wyłącznie inspiracje z ludowej sztuki Podhala. W metodologii jego architektury elementy o charakterze „racjonalnym”, jak: postulat funkcjonalnego rozplanowania pomieszczeń, propagowanie prawidłowego nasłonecznienia wnętrz oraz utrzymywania ich czystości, a także eksponowanie konstrukcji budynków, przeplatały się z elementami o charakterze „romantycznym”, jak np.: wprowadzanie ornamentyki, głównie o tematyce roślinnej, oraz kreowanie warstwy symbolicznej architektury, przesyconej pierwiastkami swoistej mitologii.

EN

The work is an attempt to reconstruct the creative method of Stanisław Witkiewicz based on his various written works. The Zakopane style has become a phenomenon within a wide spectrum of Polish national styles. The inspiration for classic national styles was generally an arbitrarily selected set of forms taken from a specific historical style associated with a given nation or state. It was often an eclectic collection. Stanisław Witkiewicz consistently avoided borrowing and repetitions, using only inspirations from the folk art of Podhale. In the methodology of his architecture, ‘rational’ elements were interspersed with ornaments mainly on the subject of plants and elements of a mythology.

Słowa kluczowe

PL

styl narodowy w architekturze; styl zakopiański; sztuka ludowa; architektura ludowa; Podhale

EN

national style in architecture; Zakopane style; folk art; folk architecture; Podhale

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 1
• Strony: 57--66
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Kwiatkowski Krzysztof

• Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• 1. Bořutová D., Černoušková D., Kopecká M., Lehmannová M., Matuliková Z., Václavik R., Všetečka P., Dušan Jurkovič. The Architect and his House, red. M. Lehmannová, Moravian Gallery, Brno 2010.
• 2. Jabłońska T., Moździerz Z., „Koliba” Pierwszy dom w stylu zakopiańskim, Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego, Zakopane 1994.
• 3. Matlakowski W., Budownictwo ludowe na Podhalu, Akademia Umiejętności, Kraków 1892.
• 4. Moździerz Z., Dom „Pod Jedlami” Pawlikowskich, Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chału¬bińskiego, Zakopane 2003.
• 5. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, t. 5, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
• 6. Tondos B., Styl zakopiański i zakopiańszczyzna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2009.
• 7. Radzikowski S.E., Styl zakopiański, Towarzystwo Wydawnicze we Lwowie, Kraków 1901.
• 8. Witkiewicz S., Na przełęczy. Wrażenia i obrazy z Tatr, Gebethner i Wolff, Warszawa 1891.
• 9. Witkiewicz S., Wybór pism estetycznych, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2009.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).