Odpowiedzialny dizajn. Etyka i problem potrzeby

• Autorzy: Wołek M.

Identyfikatory

DOI

10.29119/1641-3466.2017.112.35

Warianty tytułu

EN

Responsible design. Ethics and the problem of need

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia ideę odpowiedzialnego projektowania. Podstawową kwestią jest pytanie o element, który decyduje o tym, że pewne wymagania stawiane przez określone grupy odbiorców są potrzebami, inne zaś nie? Czy może być nim kategoria potrzeby? By odpowiedzieć na te pytania autorka wymienia pięć pojęć kryjących się pod terminem dizajn, szkicuje krótką historię pojęcia odpowiedzialnego dizajnu, wskazuje jego istotny element, jakim jest opozycja wobec projektowania komercyjnego, by dojść do paradoksu wpisanego w odpowiedzialne projektowanie. Paradoks, polega na tym, że wraz z negacją projektowania komercyjnego (który wyraźnie oddziela funkcję rzeczy od wyglądu), odpowiedzialny dizajn pozbawia się miary, pozwalającej odróżnić zaspokajanie potrzeb, przez określone funkcje przedmiotów od pozostałych wymagań odbiorców.

EN

The article presents the idea of responsible design. The main issue is the question about an element, which decides if certain requirements made by a specific group of recipients are necessary or not. May it be a category of a need? In order to answer these questions, the author names five concepts hidden behind the term design, outlines a brief history of the notion of the responsible design, points out its essential element, that is its opposition towards the commercial design and finally reaches the paradox inscribed in the responsible designing. The paradox consists in that together with the negation of the commercial designing (which explicitly separates the function of an object from its external appearance), the responsible designing is deprived of a measure which would allow to distinguish the satisfaction of needs by specific functions of objects from the remaining needs of the receivers

Słowa kluczowe

PL

design; etyka; odpowiedzialność; potrzeba

EN

design; ethics; responsible; need

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2017
• Tom: z. 112
• Strony: 417--729
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz.

Twórcy

autor

Wołek M.

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• 1. Bayley S.: The Conran Directory of Design. Conran Octopus, London 1985.
• 2. Błaszak M., Przybylski Ł.: Rzeczy są dla ludzi. Niepełnosprawność i idea uniwersalnego projektowania. Scholar, Warszawa 2010.
• 3. Bonsiepe G.: North/South: environment/design, [in:] A Publication in the San Francisco Chapter, Industrial Designers Society of America, August 1992.
• 4. Fallan K.: “The 'Designer' – The 11th Plague”: Design Discourse from Consumer Activism to Environmentalism in 1960s Norway. “Design Issues”, Vol. 27, No. 4, Autumn 2011.
• 5. Fry T.: Against an Essential Theory of "Need": Some Considerations for Design Theory. “Design Issues”, Vol. 8, No. 2, Spring 1992.
• 6. Fægri K.: ”Designeren” – den 11. Landeplage, “Farmand”, No. 13, 1962.
• 7. Fineder M., Geisler T.: Design Criticism and Critical Design in the Writings of Victor Papanek (1923-1998). “Journal of Design History”, Vol. 23, No. 1.
• 8. Kant I.: Krytyka władzy sądzenia. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
• 9. Loos A.: Ormanent i zbrodnia, [w:] Loos A.: Ornament i zbrodnia. Eseje wybrane. Wydawnictwo Centrum Architektury, Warszawa 2013.
• 10. Mace R.L.: A Perspective on Universal Design, https://www.ncsu.edu/ncsu/design/cud/ about_us/usronmacespeech.htm, 20.05.2017.
• 11. Madge P.: Design, Ecology, Technology: A Historiographical Review. “Journal of Design History”, Vol. 6, No. 3, 1993.
• 12. Marks K.: Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. T. I ks. I, Proces wytwarzania kapitału. Książa i Wiedza, Warszawa 1950.
• 13. Meadows D.H., Meadows D.L., Randers J., Behrens III W.W.: The Limits to Growth. The Report for the Club of Rome’s Projects on the Predicament of Mankind. Universe Books, New York 1972, http://www.donellameadows.org/wp-content/userfiles/Limits-to-Growth-digital-scan-version.pdf,28.05.2017.
• 14. Papanek V.: Dizajn dla realnego świata. Środowisko człowieka i zmiana społeczna. Wydawnictwo Recto Verso, Łódź 2012.
• 15. Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future, http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf, 28.05.2017.
• 16. Rokicka E., Woźniak W.: W kierunku zrównoważonego rozwoju. Koncepcje, interpretacje, konteksty. Łódź 2016, http://socjologia.uni.lodz.pl/pliki/32-w_kierunku_ zrownowazonego_rozwoju.pdf, 28.05.2017.
• 17. Stegall N.: Designing for Sustainability: A Philosophy for Ecologically Intentional Design. “Design Issues”, Vol. 22, No. 2, Spring 2006.
• 18. Sudjuc D.: B jak Bauhaus. A jak autentyk, B Jak Bauhaus, C jak cztery kółka. Alfabet współczesności. Wydawnictwo Karakter, Kraków 2014.
• 19. Sudjic D.: Język rzeczy. Dizajn i luksus, moda i sztuka. W jaki sposób przedmioty nas uwodzą? Wydawnictwo Karakter, Kraków 2013.
• 20. Wodiczko K.: Pojazd dla bezdomnych, https://www.mocak.pl/artist/23/pojazd-dla-bezdomnych, 29.05.2017.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018)