Zabytkowe ogrody klasztorne we współczesnym Lublinie

• Autorzy: Pudelska K. , Mirosław A.

Identyfikatory

DOI

10.35784/teka.2475

Warianty tytułu

EN

Historic Monastic Foundatios in Contemporary Lublin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Założenia klasztorne na terenie Lublina mają bogatą historię. Pierwszy powstał już w XIV w. Z czasem do miasta sprowadzano kolejne zakony, dla których fundowano nowe miejsca pod zabudowę. Założenia lokowane poza murami miasta były otoczone pokaźnymi ogrodami. Do dóbr zakonnych należały także pola, łąki, folwarki, a nawet wsie. Przez szereg lat zakonnicy powiększali swoje włości, zabezpieczając w ten sposób finansowanie działalności, którą prowadzili. Po okresie świetności przychodzą ciężkie czasy konfliktów zbrojnych obejmujących Lublin. W tym okresie założenia klasztorne ulegają licznym zniszczeniom, część przekształcana jest na cele świeckie, a przylegające do nich ogrody są dzielone na mniejsze parcele, przeznaczane pod zabudowę lub są sprzedawane. Z istniejących w XVIII w. 18 klasztorów do czasów współczesnych przetrwało 14. Wszystkie są wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Lubelskiego, a tylko 6 z nich stanowi do dzisiaj własność zakonów. Ogrody przy zachowanych obiektach różnią się powierzchnią i funkcją od tych z okresu swojej świetności. Ich obszar w obrębie miasta od XVIII w. do czasów współczesnych zmniejszyła się o ponad połowę. Cztery z nich uległy niewielkim przekształceniom, a w niezmienionej formie pozostały tylko wirydarze w 9 dawnych klasztorach. Pozostała zieleń pełni funkcje ogrodów przyszpitalnych, przykościelnych lub skwerów miejskich.

EN

Monastic foundations have important place in structure and history of Lublin. The first was established in fourteenth century within the city walls. Another’s werebuild continuously to the eighteenth century, on the suburbs of those days. Their location determined the spatial development of the city and created its distinctive silhouette, which is recognizable also today. Since the late eighteenth century situation of Lublin deteriorated, which resulted in reducing the area of the monasteries and changing their functions. Until present times, from 18 buildings that existed in the eighteenth century, remained 14. All are under preservation. Some of them remained the property of the monks, others became a property of the diocese or the city. Present area of remaining gardens, in comparison to XVIII century, has been reduced by more than half. Part of it was designated for city development. Someof remaining gardens have changed their function and those, that retain their old form, are a valuable example of medieval and renaissance style.

Słowa kluczowe

PL

klasztory; ogrody przyklasztorne; przekształcenia; Lublin

EN

monastic foundations; gardens; transformations; Lublin

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 7, nr 1
• Strony: 81--91
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., fig., ryc.

Twórcy

autor

Pudelska K.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

autor

Mirosław A.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• 1.Cieślak F., Gawarecki H., Stankowa M., 1976. Lublin w dokumencie 1317–1967.Wyd. Lubelskie, Lublin.
• 2.Ciołek G., 1954. Ogrody Lublina w XIX wieku, [w]: Ochrona zabytków, R. 7.
• 3.Gawarecki H., Gawdzik Cz., 1964. Lublin: krajobraz i architektura.Wyd. Arkady, Warszawa. 4.Harasimiuk M. i in. [red.], 2007. Plany i widoki Lublina, XVII-XXI wiek.
• 5.KapećW., 2001. Kościół i klasztor dominikanów w Lublinie.Klasztor Dominikanów, Lublin.
• 6.Mazurkiewicz J., 1956. Jurydyki lubelskie.Wyd. PAN, Wrocław.
• 7.Niedźwiadek R., Rozwałka A., Stasiak M., 2006. Lublin wczesnośredniowieczny. Studium rozwoju przestrzennego, Wyd. Trio, Warszawa.
• 8.Radzik T., Śladkowski W., Wójcikowski G., Wójcikowski W., 2000. Lublin dzieje miasta, t. II,
• Multico, Lublin.
• 9.Sierpiński Z. (red.), 2002. Obraz miasta Lublin.Wyd. UMSC, Lublin.
• 10.Smagacz A., 2010. 400 lat Karmelitów Bosych w Lublinie.Wyd. Karmelitów Bosych, Lublin.
• 11.Sprawozdanie z realizacji Wojewódzkiego Programu Opieki nad Zabytkami w województwie lubelskim na lata 2007–2010. Lublin 2010.
• 12.Szczygieł R., Gmiterek H., Dymmel P., 2008. Lublin dzieje miasta. t. I, Wyd. Tylda, Lublin
• 13. Wadowski J. A., 1907. Kościoły lubelskie.nakł. AU, Kraków
• Internet:
• 14. http://www.tnn.pl/pamiej.php?kat=83 12:46 21.08.2011
• 15. http://www.lublin.eu/Zabytki_sakralne-1-990.html 12:46 21.08.2011
• 16. http://maps.geoportal.gov.pl 12:46 21.08.2011 PTTK Oddz. Miejski, Lublin.