Anilina. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

• Autorzy: Sapota A. , Skrzypińska-Gawrysiak M

Warianty tytułu

EN

Aniline. Documentation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Anilina jest oleistą, bezbarwną cieczą o charakterystycznym zapachu. Sklasyfikowana jest jako substancja toksyczna, która działa toksycznie: przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu. Może powodować uszkodzenie oczu i uczulenie w kontakcie ze skórą. Produkcja aniliny jest wielkotonażowa. Anilina jest wyjściową substancją do otrzymywania związków przejściowych, stosowanych w różnych gałęziach przemysłu, głównie do produkcji 4.4'-metylenodianiliny –związku wyjściowego do otrzymywania mas poliuretanowych oraz do produkcji: związków dla przemysłu gumowego, barwników, pestycydów i farmaceutyków. Zawodowe narażenie na anilinę może występować podczas: produkcji, dalszego przerobu i dystrybucji tego związku, a także w procesie uwalniania aniliny jako produktu rozkładu przy termicznej degradacji mas plastycznych (np. w odlewniach czy w przemyśle gumowym przy wulkanizacji gumy) oraz stosowania produktów zawierających anilinę (np. barwniki). Stężenia aniliny w powietrzu środowiska pracy w różnych gałęziach przemysłu obecnie nie przekraczają 3,6 mg/m3. W Polsce wg danych GIS w 2010 r. a nie było pracowników narażonych w środowisku pracy na anilinę o stężeniach w powietrzu przekraczających wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) związku, czyli 5 mg/ m3. W ostrych zatruciach pracowników narażonych zawodowo na anilinę obserwowano: sinicę, we krwi anemię z obecnością ciałek Heinza, ogólne osłabienie, zaburzenia umysłowe, drgawki i duszność. Obraz przewlekłego zatrucia aniliną w warunkach przemysłowych nie jest jednoznaczny, ponieważ wielu badaczy nie potwierdza możliwości powstania zatruć przewlekłych aniliną, wskazując raczej na sumowanie się skutków wielokrotnych zatruć ostrych. Na podstawie wyników badań toksyczności ostrej aniliny na zwierzętach wykazano, że niezależnie od drogi narażenia {per os lub inhalacyjną) występują podobne objawy narażenia: sinica, objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego oraz wzrost stężenia MetHb we krwi, zależny od wielkości stężenia (dawki) aniliny. Obserwowano także duże różnice gatunkowe we wrażliwości zwierząt na anilinę. Podprzewlekłe i przewlekłe narażenie szczurów i myszy na anilinę drogą inhalacyjną lub pokarmową skutkowało głównie, w zależności od wielkości dawki (stężenia), wzrostem: poziomu MetHb i ciałek Heinza oraz retikulocytów we krwi, a także objawów uszkodzenia śledziony. Testy w warunkach in vitro na organizmach niższych (nie ssakach) nie wykazały zdolności aniliny do indukowania mutacji punktowych. Anilina indukowała aberracje chromosomowe w warunkach zarówno in vitro, jak i in vivo. Skutki te obserwowano po narażeniu na anilinę o stosunkowo dużych stężeniach. Anilina powodowała też wzrost częstości tworzenia mikrojąder w komórkach somatycznych myszy i szczurów w warunkach in vivo tylko w zakresie dawek wywołujących methemoglobinemię i inne skutki toksyczne. Wyniki testów dotyczących uszkodzeń DNA przez anilinę, zarówno w warunkach in vitro, jak i in vivo, są dość rozbieżne, ale pozwalają jednak przypuszczać, że zdolność aniliny do bezpośredniego uszkodzenia DNA jest bardzo niewielka. Działanie rakotwórcze aniliny (nowotwory śledziony) obserwowano jedynie u szczurów po przewlekłym narażeniu na duże dawki związku (72 mg/ kg i większe) i były one ograniczone tylko do jednego gatunku zwierząt oraz praktycznie jednej płci (samce). W IARC zaliczono anilinę do grupy 3. - związków nieklasyfikowanych pod względem rakotwórczości dla ludzi. Eksperci Unii Europejskiej zaklasyfikowali anilinę jako substancję rakotwórczą Carc. 2., z przypisanym zwrotem określającym rodzaj zagrożenia H351 - podejrzewa się, że powoduje raka. SCOEL zaliczył anilinę do grupy C - geno- toksycznych kancerogenów, dla których można ustalić praktyczną wartość dopuszczalną na podstawie istniejących danych. Anilina u zwierząt doświadczalnych nie wykazywała ani działania embriotoksycznego, ani teratogennego, a także nie wpływała na rozrodczość w dawkach nietoksycznych dla matek. Anilina jest szybko wchłaniana: z przewodu pokarmowego i dróg oddechowych oraz przez skórę. Wydajność wchłaniania z przewodu pokarmowego zwierząt wynosi, w zależności od gatunku, od 56 do ponad 90%. Szybkość wchłaniania par aniliny w drogach oddechowych ludzi (ochotników) w stanie spoczynku wynosiła odpowiednio 2-11 mg/h, gdy stężenie wynosiło 5 – 30 mg/m3, a retencja wynosiła 91,3%. Anilina w postaci par wchłania się również przez skórę z szybkością wchłaniania tego samego rzędu co szybkość wchłaniania w drogach oddechowych. Szybkość absorpcji wzrasta wraz ze zwiększeniem temperatury otoczenia i wilgotności. Anilina także w postaci ciekłej bardzo wydajnie wchłania się przez skórę. Na podstawie wyników badań na zwierzętach wykazano, że największe stężenia aniliny występują we krwi (zwłaszcza w erytrocytach), a także w: śledzionie, nerkach, wątrobie, pęcherzu moczowym i przewodzie pokarmowym. Śledziona była jedynym narządem, w którym nie stwierdzano spadku stężenia w miarę upływu czasu. Powtarzane podawanie aniliny prowadzi do kumulacji kowalencyjnie związanej 14C-ani- liny w erytrocytach i śledzionie. Anilina prze¬chodzi przez barierę krew/łożysko. Anilina jest metabolizowana, głównie w wątrobie, trzema szlakami metabolicznymi: N-acetylacji, C-hydroksylacji i N-hydroksylacji. Produkty N-acetylacji i C-hydroksylaqi są wydalane z moczem w postaci sprzężonej z kwasem siarkowym i/lub glukuronowym. N-Hydroksylacja prowadzi do powstawania skutków toksycznych, w tym met- hemoglobinemii. U wszystkich badanych gatunków zwierząt główną drogą wydalania metabolitów aniliny i/lub aniliny był mocz. Z kałem wydalało się jedynie poniżej 2% podanej dawki. Za krytyczne skutki toksyczne po powtarzanym narażeniu na anilinę uznano tworzenie methemoglobiny oraz toksyczność związku dla erytrocytów. Ze względu na bardzo duże różnice międzygatunkowe między zwierzętami doświadczalnymi a ludźmi w ilości tworzonej MetHb, wyprowadzenie wartości NDS oparto na dostępnych danych dla człowieka.Dla ludzi przyjęto za tolerowany poziom MetHb we krwi wynoszący 5%. Przy takim stężeniu MetHb nie obserwowano żadnych objawów klinicznych narażenia na anilinę. Na podstawie wyników badań na ochotnikach stwierdzono, że doustna dawka aniliny wynosząca 35 mg/osobę powoduje maksymalny wzrost stężenia MetHb o 3,7%. Biorąc pod uwagę fizjologiczny poziom około 1% MetHb, to maksymalny poziom MetHb wynosi 4,7%. Dawkę tę (35 mg) uznano za wewnętrzną dawkę dopuszczalną. Obliczenia mo¬delowe wykonano, zakładając 90-procentową retencję aniliny (pobranie inhalacyjne) i wentylację płuc wynoszącą u człowieka 10 m3 w ciągu 8 h zmiany roboczej. Pobranie aniliny przez człowieka drogą inhalacyjną i dermalną może bvć tego samego rzędu wielkości. Dopuszczalnej dziennej dawce aniliny wynoszącej 35 (pochodzące z pobrania drogą inhalacyjną i dermalną) odpowiada narażenie na stężenie aniliny w powietrzu wynoszące 1,9 mg/m3 przez 8 h. Wartość tę zaproponowano jako wartość NDS aniliny. Normatyw oznakowano literami „Sk" oznaczającymi substancję wchłaniającą się przez skórę. Ze względu na działanie toksyczne aniliny na: erytrocyty, tworzenie methemoglobiny i uszkodzenie śledziony prowadzące do zmian nowotworowych obserwowanych tylko u szczurów, ustalono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) związku, aby zapobiec powstawaniu MetHb przy krótkim czasie narażenia. Zgodnie z przyjętą w Polsce metodą obliczania wartości NDSCh powinna ona zawierać się w zakresie 3,53 -s- 5,49 mg/m3. Zaproponowano przyjęcie stężenia 3,8 mg/m3 za wartość NDSCh aniliny. Wewnętrzna dawka aniliny (35 mg) odpowiada szybkości wydalania p-aminofenołu z moczem nie przekraczającej 1,5 mg/h w 2-godzinnej zbiórce moczu pobieranego pod koniec (6-8h) zmiany roboczej. Wartość 1,5 mg p-aminofenolu/h zaproponowano przyjąć jako wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) aniliny.

EN

Aniline is an oily colorless liquid with a characteristic odor. It is classified as a substance that exerts toxic effects through inhalation, ingestion and skin. It can cause damage to the eyes and induce allergy by dermal contact. Aniline is produced in large quantities. It is a precursor to obtain transient compounds used in various industrial branches. It is used to produce 4,4'-methylenedianiline, a precursor for obtaining polyurethane foams, and to produce compounds of the industrial rubbers, dyes, pesticides and pharmaceutics. Occupational exposure to aniline may occur during its production, further processing and distribution, during the aniline release in the form of a breakdown product of thermal degradation of plastics (e.g., foundry or industrial rubber vulcanization) and application of aniline-containing products (e.g., dyes). Ambient air concentrations of aniline in work environments in different branches of industry do not exceed 3.6 mg/m3. According to the data rt the Chief Sanitary Inspectorate (2010), worker in Poland are not exposed to aniline air concentrations exceeding the maximum allowable i. ue of 5 mg/ m3. Acute toxic effects of the exposure to aniline are cyanosis, anemia with Heinz bodies in the fcfcod, asthenia, mental disorder, seizure and : srnea. Because much research has not confirm firm the possibility of acute poisoning with aniline, opinions on chronic poisoning in industrial conditions are controversial; they rather mention the effects of multiple acute poisonings. On the basis of the results of the animal studies on the aniline acute toxicity, similar symptoms (cyanosis, disorders of the central nervous system, aniline dose-dependent increase in MetHb and Heinz bodies in the blood) have been reported, regardless of the exposure route (per os or inhalation). Great interspecies differences in the sensitivity to aniline have also been observed. Ihe results of the subchronic and chronic inhalation or oral exposure of rats and mice to aniline were dose-dependent increase in the level of reticulocytes, MetHb and Heinz bodies in the blood, and in the symptoms of spleen damage. In vitro tests in lower organisms (not mammals) proved that aniline has no ability to induce point mutations. Aniline induced chromosome aberrations in both in vitro and in vivo conditions. These effects were observed after exposure to aniline in relatively high concentrations. Aniline also increased the frequency of in vitro micronuclei production in somatic cells of mice and rats but only in doses inducing methemoglobinemia and other toxic effects. The results of in vitro and in vivo tests for DNA damage following aniline exposure are rather divergent, but the researchers can assume that the aniline ability to cause directly DNA damage is very limited. Aniline carcinogenic action (spleen cancer) was observed in rats only after chronic exposure to high doses of this compound (>72 mg/kg). This was limited to a single animal species and practically to one gender (males). The International Agency for Research on Cancer (IARC) categorized aniline according to its potential carcinogenic risk to group 3 as not classifiable as to its carcinogenicity in humans. The European Union experts classified aniline as a carcinogenic sub-stance (Care. 2) and labeled with H351 (suspected of being carcinogenic), whilst SCOEL classified it into group C: genotoxic carcinogens with the possibility to define on the basis of the available data a practical value of allowable concen-tration. Aniline showed neither embriotoxic nor teratogenic effects in experimental animals. Neither effects on reproduction in doses not toxic to dams have been reported.Aniline is absorbed very quickly from the gastrointestinal tract and the lungs, and through the skin. The absorption from the animal gastrointestinal tract ranges from 56-90% or more, de-pending on the species. Aniline vapor absorption from airways by humans at rest (volunteers) was 2+11 mg/h at concentration of 5+30 mg/m3 and retention of 91.3%. Aniline in the form of vapor is also absorbed through the skin with velocity similar to the airway absorption. The absorption velocity increases with the increasing environmental temperature and humidity. Aniline in the liquid form is also efficiently absorbed through the skin. On the basis of the results of animal studies, the highest aniline concentration was in the blood (in erythrocytes) and in the spleen, kidneys, liver, urinary bladder and alimentary tract. The spleen was the only organ in which no decrease in aniline concentration over time was observed. A repeated administration of the substance leads to the accumulation and covalent binding of 14C-aniline in erythrocytes and the spleen. Aniline readily crosses the blood-placental barrier. Aniline is metabolized in the liver via three metabolic routes: N-acetylation, C-hydroxylation and N-hydroxylation. N-hydroxylation and C-hydroxylation products coupled with sulfuric and/or glucuronic acid are excreted with urine. N-hydro- xylation has toxic effects, including methemoglobinemia. In all tested animal species urine was the main elimination route of aniline metabolites and/or aniline. Only 2% of the dose wTas excreted with feces.The production of methemoglobin and aniline- induced erythrocyte toxicity have been recognized as critical toxic effects of aniline after its repeated administration. Interspecies differences in the amount of produced MetHb between experimental animals and humans and the determination of MAC values were based on the available human data. Tolerable level for people of blood MetHb is 5%. At this MetHb concentration, no clinical symptoms of exposure to aniline were observed. The studies in a group of volunteers showed that an oral aniline dose of 35 mg/person caused a maximum 3.7% increase in MetHb concentration. The physiological level is about 1% of MetHb and the maximum level is 4.7%. The 35-mg dose was adopted as an allowable internal dose. The model calculations were done, including a 90% retention of aniline (inhalation intake) and the human lung ventilation of 10 m3 during the 8-h work shift. Aniline intake by a person via inhala-tion and dermal routes may be the same. An allowable 35-mg daily aniline dose (both inhalation and dermal intake) corresponds with the exposure to aniline air concentration of 1.9 mg/m3 for 8 h. This value has been suggested as the aniline MAC value. The standard was labeled with "Sk" indicating dermal absorption of the substance. Because of the effects of aniline on erythrocytes, methemoglobinemia and damage to spleen leading to carcinogenic lesions observed only in rats, the maximum allowable short-term level of the aniline was defined to prevent the production of MetHb in short-time exposure. According to the calculation method of maximum allowable values in Poland, shortterm level should range from 3.53+5.49 mg/m3. Therefore, the concentration of 3.8 mg/m3 was proposed as the short-term level value for aniline. An internal 35-mg dose of aniline corresponds with the velocity of p-aminophenol urinal excretion under 1.5 mg/h in a 2-h collection at the end of work shift (6+8 h). The maximum allowable concentration in the biological material for aniline is 1.5 mg of p-aminophenol/h.

Słowa kluczowe

PL

anilina; toksyczność; narażenie zawodowe; NDS

EN

aniline; toxicity; occupational exposure; MAC; BEI

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 2 (76)
• Strony: 19--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 97 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sapota A.

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi 90-151 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

autor

Skrzypińska-Gawrysiak M

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi 90-151 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

Bibliografia

• 1.ACGIH (2001) Aniline.
• 2.ACGIH (2004) Aniline BEI.
• 3.Baranowska-Dutkiewicz B. (1982) Skin absorption of aniline from aqueous solutions in man. Toxicol. Lett. 10. 367-372 [cyt. za RAR 2004],
• 4.BASF (1971) Unpublished report [cyt. za RAR 2004],
• 5.BASF (2001) Aniline hydrochloride - study on the mode of action in male Fischer 344 rats. Administration in the diet up to 4 weeks. Project No 99C0298/99044 [cyt. za RAR 2004],
• 6.Bayer (1984) Anilin. Untersuchungen zur Akuten Oralen Toxizität an der Katze. Unpublished Report, 23.1.1984 [cyt za RAR 2004].
• 7.Bier C.B.. Oliveira P.H. (1980) Acute oral toxicity in albino rats administered test article aniline. Bio. Research Laboratories Ltd.. Montreal. Project No 12085. 21.31980 [cyt. za RAR 200
• 8.Bio-Fax Industrial Bio-Test Laboratories, Inc. (1969) Aniline. Acute oral LD50 male albino rats. Acute eye irritation albino rabbits. Primary skin irritation albino rabbits. Acute dermal LD50 albino rabbits. Acute inhalation LC50 t = 1 h male albino rats. Subacute feeding (28 days) male albino rats. Unpublished report [cyt. za RAR 2004],
• 9.Bolt H.M. i in. (1985) Zur problematik von BAT-Werten fur aromatische amine. Arbeitzmed. Sozialmed. Praventivmed. 20. 197-201 [cyt. za SCOEL 2010],
• 10.Bolt H.M., Huici-Montagud A. (2008) Strateg}' of the scientific committee on occupational exposure limits (SCOEL) in the derivation of occupational exposure limits for carcinogens and mutagens. Arch. Toxicol. 82. 61-64.
• 11.Bomhard E.M. (2003) High-dose clastogenic activity of aniline in the rat bone marrow and its relationship to the carcinogenicity in the spleen of rats. Arch. Toxicol. 77. 291-297.
• 12.Bomhard E.M., Herbold B.A. (2005) Genotoxic activities of aniline and its metabolites and their relationship to the carcinogenicity of aniline in the spleen of rats. Crit. Rev. Toxicol. 35. 783-835.
• 13.Bruchajzer E. (2006) Wybrane związki aromatyczne. [W:] Podstawy toksykologii. Warszawa. WNT.
• 14.Bus J.S. i in. (1978) The pharmacokinetics and metabolism of aniline hydrochloride in Fischer 344 rats. Toxicol. Appl. Pharmacol. 45. 256 [cyt. za RA.R 2004].
• 15.Bus J.S., Sun J.D. (1979) Accumulation and covalent binding of radioactivity in rat spleen after 14C-aniline HC1 administration. Pharmacologist 21. 221 [cyt. za RAR 2004],
• 16.Burgess B.A. i in. (1984a) Aniline induced methaemo- globinemia and hemolysis as a function of exposure concentration and duration. Toxicologist 5. 64 [cyt. za RAR 2004],
• 17.Burgess B.A. i in. (1984b) Effects on aniline primarily concentration-dependent. Ind. Hyg. News - Rep. 27. 3 [cyt. za RAR 2004],
• 18.Case R.A.M. i in. (1954) Tumors of the urinary bladder in workmen engaged in the manufacture and use of certain dyestuff intermediates in the British chemical industry. Part I. The role of aniline, benzidine, alpha- naphthylamine. and beta-naphthylamine. Brit. I. Industr. Med. 11, 75-96.
• 19.Chwatowa M. (1950) Zatrucia nitro- i aminozwiązkami w przemyśle barwiarskim. Med. Pracy 1(2), 53-76.
• 20.CIIT. Chemical Industry Institute of Toxicology (1977) Four week pilot study in rats, aniline hydrochloride. Final Report. Hazelton Laboratories America Inc., pro¬ject no 2010-101. Virginia. USA [cyt. za RAR 2004],
• 21.CIIT, Chemical Industry Institute of Toxicology (1982) 104-Week chronic toxicity study in rats. Aniline hydro-chloride. Final Report. CIIT Docket No 11642. CIIT, Research Triangle Park. NC [cyt. za RAR 2004: SCOEL 2010],
• 22.Czynniki szkodliwe w środowisku pracy. Wartości dopuszczalne (2012) Warszawa. CIOP-PIB.
• 23.Collins J.M. (2001) Inter-species differences in drug properties. Chem. Biol. Interact. 134. 237-242 [cyt. za SCOEL 2010],
• 24.DFG (2012) Deutsche Forschungsgemeinschaft List of MAK and BAT Values. Report No 48.
• 25.Du Pont de Nemours and Co. (1982) Inhalation median lethal concentration (LC50) with cover letter. Unpu¬blished Report 1.12.80-29.1.81 [cyt. za RAR 2004; SCOEL 2010],
• 26.Dutkiewicz T. (1961) Wchłanianie par aniliny u ludzi. Med. Pracy 12(1). 1-14.
• 27.Dutkiewicz T.. Piotrowski J. (1961) Experimental investigations on the quantitative estimation of aniline ab-sorption in man. Pure Appl. Chem. 3. 319-323.
• 28.Dutkiewicz T. (1962) The absorption and metabolism of aniline in man. Soc. Sei. Lodz. Poland [cyt. za ACGIH 2001],
• 29.EPA (1981) Subacute inhalation toxicity study of aniline in rats. Haskell Laboratory for Toxicology and Industrial Medicine. Newark. Delaware. EPA/OTS. Doc No 40- 8376093 and EPA/OTS. Doc No 40-8476183 [cyt. za RAR 2004],
• 30.ESIS, European Chemical Substances Information System (online). Aniline [http://ecb.jrc.ec.europa.euJ.
• 31.GIS. Główny Inspektor Sanitarny (2010) [dane nieopu- blikowane],
• 32.Godwin B.F. i in. (1981) A comparison of three guinea- pig sensitization procedures for the detection of 19 reported human contact sensitizers. Contact Dermatitis 7. 248-258 [cyt. za RAR 2004: SCOEL 2010],
• 33.Gralla E.J. i in. (1979) Studies of aniline HC1 in rats. Toxicol. Appl. Pharmacol. 48. A97 (abstract).
• 34.Greim H. (1992) Gesundheitsschädliche Arbeitsstoffe. Toxikologisch-arbeitsmedizinische Begründungen von MAK-Werten. Loseblattsammlung. 18 Lfg. DFG. Deutsche Forschungsgemeinschaftm Wilev-VCH Verlag. Weinheim [cyt. za SCOEL 2010].
• 35.Greim H. (2002) Gesundheitsschädliche Arbeitsstoffe. Toxikologisch-arbeitsmedizinische Begründungen von MAK-Werten. Loseblattsammlung. 34 Lfg. DFG. Deutsche Forschungsgemeinschaftm Wiley-VCH Verlag, Weinheim [cyt. za SCOEL 2010].
• 36.Hagiwara A. i in. (1980) Chronic effects of norharman in rats treated with aniline. Toxicol. Lett. 6, 71-75 [cyt. za RAR 2004: SCOEL 2010],
• 37.Hardin B.D. i in. (1987) Evaluation of 60 chemicals in a preliminary developmental toxicity test. Teratogen. Carcinogen. Mutagen. 7, 29-48 [cyt. za SCOEL 2010],
• 38.Harrison J.H., Jollow D.J. (1987) Contribution of aniline metabolites to aniline-induced methemoglobinemia. Mol. Pharmacol. 32. 423-431 [cyt. za RAR 2004: SCOEL 2010],
• 39.HSDB. Hazardous Substances Data Bank (2005) Ani¬line. Last revision date 24.06.2005. [http://toxnet. nlm.nih.gov],
• 40.IARC (1987) IARC Monographs, suppl. 6. 68-70.
• 41.Irons R.D. i in. (1980) Aniline: Evidence for an entero- gastric cycle in the rat. Food Cosmet. Toxicol. 18, 393- 397 [cyt. za RAR 2004],
• 42.Jamrog D. i in. (1954) Wyniki badań toksykologicznych w fabryce barwników organicznych. Med. Pracy 5(4). 287-298.
• 43.Janik-Kurylcio S. i in. (1973) Pol. Tyg. Lek. 28. 1241 [cyt. za RAR 2004],
• 44.Jenkins F.P. i in. (1972) The no-effect dose of aniline in human subjects and a comparison of aniline toxicity in man and the rats. Food Cosmet. Toxicol. 10, 671-679 [cyt. za RAR 2004; SCOEL 2010],
• 45.Kanno T. i in. (2010) Activity of 2’,3’-cyclic nucleotide 3’-phosphodiesterase (CNPase) in spinal cord with spongy change induced by a single oral dose of aniline in rats. Toxicol. Pathol. 38. 359-365
• 46.Kao J. i in. (1978) Metabolism of aniline in rats, pigs and sheep. Drug. Metab. Dispos. 6. 549-555 [cyt. za RAR 2004],
• 47.Khan M.F. i in. (1993) Subchronic toxicity of aniline hydrochloride in rats. Arch. Environ. Contam. Toxicol. 24. 368-374.
• 48.Khan M.F. i in. (1995a) Erythrocyte-aniline interaction leads to their accumulation and iron deposition in rat spleen. J. Toxicol. Environ. Flealth 44, 415-421 [cyt. za RAR 2004],
• 49.Khan M.F. i in. (1995b) Hematopoietic toxicity of lino- leic acid anilide: importance of aniline. Fund. Appl. Toxicol. 25. 224-232 [cyt. za RAR 2004],
• 50.Khan M.F. i in. (1997) Oxidative stress in the splenotox- icity of aniline. Fund. Appl. Toxicol. 35, 22-30.
• 51.Khan M.F. i in. (1997a) Acute hematopoietic toxicity of aniline in rats. Toxicol. Lett. 92, 31-37.
• 52.Khan M.F. i in. (1999) Oxidative modification of lipids and proteins in aniline-induced splenic toxicity. Toxicol. Sci. 48. 134-140.
• 53.Khan M.F. i in. (2003a) Malondialdehyde-protein ad- ducts in the spleen of aniline-treated rats: immunochemical detection and localization. J. Toxicol. Environ. Health. Part A 66. 93-102.
• 54.Khan M.F. i in. (2003b) Up-regulation of transforming growth factor-|31 in the spleen of aniline-treated rats. Toxicol. Appl. Pharmacol. 187. 22-28.
• 55.Khan M.F. i in. (2003c) Nitrotyrosine formation in splenic toxicity of aniline. Toxicology 194, 95-102.
• 56.Khan M.F. i in. (2006) Activation of transcription factor AP-1 and mitogen-activated protein kinases in aniline indyced splenic toxicity. Toxicol. Appl. Pharmacol. 210. 86-93.
• 57.Kim Y.C., Carlson G.P. (1986) The effect of an unusual workshift on chemical toxicity. II. Studies on the expo-sure of rats to aniline. Fund. Appl. Toxicol. 7, 144—152.
• 58.Korinth G. i in. (2007) Percutaneous absorption of aromatic amines in rubber industry workers: impact of impaired skin and skin barrier creams. Occup. Environ. Med. 64. 366-372.
• 59.Leksykon terminów (2008) Bezpieczeństwo chemiczne. Bezpieczeństwo żywności. [Red.] J.K. Ludwicki. War¬szawa, NIZP-PZH.
• 60.Lewalter J., Korallus U. (1985) Blood protein conju¬gates and acetylation of aromatic amines. Int. Arch.
• Occup. Environ. Health 56. 179-196 [cyt. za RAR 2004; SCOEL 2010],
• 61.Ma H. i in. (2008) Oxidative DNA damage and its repair in rat spleen following subchronic exposure to aniline. Toxicol. Appl. Pharmacol. 233(2). 247-253.
• 62.Maickel R.P., Snodgrass W.R. (1973) Physicochemical factors in maternal-fetal distribution of drugs. Toxicol. Appl. Pharmacol. 26. 218-230 [cyt. za RAR 2004],
• 63.Matsumoto K. (2003) 1. Induction of cleft palate in aniline hydrochloride-treated rats: possible effect of maternal methemoglobinemic hypoxia. 2. Cardiovascular malformations associated with maternal hypoxia due to methemoglobinemia in aniline hydrochloride-treated rats. Congenital Anomales 43. 225 [cyt. za SCOEL 2010],
• 64.McCarthy D.J. i in. (1985) Disposition and metabolism of aniline in Fischer 344 rats and C57BL/6 x C3HF1 mice. Cancer Res. 45, 174-180.
• 65.McLean S. i in (1969) Methemoglobin formation by aromatic amines. J. Pharm. Pharmacol. 21, 441-450 [cyt. za SCOEL 2010],
• 66.Mellert W. i in. (2004) Aniline: early indicators of toxicity in male rats and their relevance to spleen carcinogenicity. Hum. Exp. Toxicol. 23. 379-389.
• 67.NCI, National Cancer Institute (1978) Bioassay of aniline hydrochloride for possible carcinogenicity. CAS No 142-04-1. Technical Report Series No 130. NTIS PB- 287539. NCI. Bethesda, USA [cyt. za RAR 2004: SCOEL 2010],
• 68.Oberst F.W. i in. (1956) Chronic toxicity of aniline vapor (5 ppm) by inhalation. Arch. Ind. Health 13, 379- 384[cyt. za RAR 2004; SCOEL 2010],
• 69.Okazaki Y. i in. (2001) Neurotoxicity induced by a single oral dose of aniline in rats. J. Vet. Med. Sci 63(5), 539-546.
• 70.Pauluhn J. (2002) Aniline-induced methemoglobinemia in dogs: pitfalls of route-to-route extrapolations. Inhal. Toxicol. 14. 959-973.
• 71.Pauluhn J. (2004) Subacute inhalation toxicity of aniline in rats: analysis of time-dependence and concentration- dependence of hematotoxic and splenic effects. Toxicol. Sci. 81. 198-215.
• 72.Pauluhn J. (2005) Concentration-dependence of aniline- induced methemoglobinemia in dogs: a derivation of an acute reference concentration. Toxicology 214, 140— 150.
• 73.Parke D.V. (1960) Studies in detoxication. The metabolism of [!4C]aniline in the rabbit and other animals. Biochem. J. 77. 493-503 [cyt. za RAR 2004],
• 74.Piotrowski J. (1957) Quantitative estimation of aniline absorption through the skin in man. J. Hyg. Epidemiol. Microbiol. Immunol. 23(1). 1-9.
• 75.Piotrowski J. (1954) Próba zastosowania biochemicznych wskaźników wchłaniania aniliny, nitrobenzenu i benzenu u pracowników przemysłu barwnikarskiego. Med. Pracy 4. 299-307.
• 76.Price C.J. i in. (1985) Teratologic and postnatal evaluation of aniline hydrochloride in the Fischer 344 rat. Toxicol. Appl. Pharmacol. 77, 465-478 [cyt. za RAR 2004: SCOEL2010]
• 77.RAR (2004) European Union Risk Assessment Report. Aniline, vol. 50. European Chemicals Bureau, Luxembourg.
• 78.RockM'ood G.A. i in. (2003) Species comparison of methemoglobin reductase. Exp. Biol. Med. 228. 79-83. Rozporządzenie ministra zdrow ia z dnia 8 lutego 2010 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z klasyfikacją i oznakowaniem (DzU 2010 r.. nr 27. poz.140).
• 79.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasy¬fikacji. oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. L353 Unii Europejskiej z dnia 31.12.2008 r.: ze zm.)
• 80.RTECS (2010) Registry of Toxic Effects on Chemical Substances: Aniline.
• 81.SCOEL (2010) Recommendation from Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for aniline.
• 82.SCOEL/SUM/153. European Commission, August 2010.
• 83.Short C.R. i in. (1983) Subacute toxicity of several ring- substituted dialkylanilines in the rat. Fund. Appl. Toxicol. 3, 285-292 [cyt. za RAR 2004],
• 84.Smyth H.F. (1931) The toxicity of certain benzene derivatives and related compounds. J. Ind. Hyg. 13, 285- 292 [cyt. za RAR 2004: SCOEL 2010],
• 85.Sorahan T. i in. (2000) A further cohort study of workers employed at a factor}- manufacturing chemicals for the rubber industry, with special reference to the chemi¬cals 2-mercaptobenzothiazole (MBT), aniline. phenyl-|3- naphthylamine and o-toluidine. Occup. Environ. Med. 57. 106—115.
• 86.Srivastava S. i in. (2002) Methemoglobin reductase activity and in vitro sensitivity towards oxidant induced methemoglobinemia in swiss mice and beagle dogs erythrocytes. Mol. Cell. Biochem. 232. 81-85.
• 87.Summary RAR (2004) Summary Risk Assessment Report: Aniline. Final Report. European Chemical Bureau.
• 88.Sun J.D., Bus J.S. (1980) Comparison of covalent binding of 14C-aniline HC1 in red blood cells, spleen and liver of rats. Pharmacologist 22. 247 [c\t. za RAR 2004],
• 89.Topham J.C. (1980) The detection of carcinogen- induced sperm head abnormalities in mice. Mutat. Res. 69. 149-155.
• 90.Uter W. i in. (2007) Aniline - a 'TiistoricaF contact allergen? Current data from the IVDK and review of the literature. Ann. Ocup. Hyg. 51(2), 219-226.
• 91.Vasilenko N.M. i in. (1972) Clinico-hygienic parallels in the effects of aniline on the body. Vrach. Delo 8. 132— 134 [cyt. za SCOEL 2010],
• 92.Wang J. i in. (2005) Cytokine gene expression and activation of NF-kappaB in aniline induced splenic toxicity. Toxicol. Appl. Pharmacol. 150. 36-44.
• 93.Wang J. i in. (2008) Activation of oxidative stress- responsive signaling pathways in early splenotoxic response of aniline. Toxicol. Appl. Pharmacol. 230. 227-234.
• 94.Wang J. i in. (2011) Enhanced expression of cyclins and cyclin-dependent kinases in aniline-induced cell prolif¬eration in rat spleen. Toxicol. Appl. Pharmacol. 250. 213-220.
• 95.Ward E. i in. (1991) Excess number of bladder cancer in workers exposed to ortho-toluidine and aniline. J. Natl. Cancer Inst. 83, 501-506.
• 96.Ward E.M. i in. (1996) Monitoring of aromatic amine exposure in workers at a chemical plant with a known bladder cancer excess. J. Natl. Cancer Inst. 88(15), 1046-1052.
• 97.Wiernikowski A., Pach J. (1998) Kliniczna problematyka methemoglobinemii toksycznych. Arch. Med. Sąd. Krym. 48. 117-125.