Sacrum w krajobrazie a krajobraz sakralny

• Autorzy: Łapiński J.

Identyfikatory

DOI

10.30450/201803

Warianty tytułu

EN

Sacrum in the landscape and the sacred landscape

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Sacrum, człowiek, kultura, i przyroda to cztery istotne czynniki kształtujące przestrzeń egzystencjalną człowieka. Między nimi istnieje bogata sieć wzajemnych sprzężeń. Prowadzą one do tworzenia się krajobrazu sakralnego, który wydaje się być przykładem realizacji ludzkiego poszukiwania i doświadczenia sacrum. Analiza poszczególnych czynników oraz poznanie tych zależności wydaje się być istotna dla rekonstrukcji procesu „stawania się” krajobrazy sakralnego. Celem publikacji jest próba ponownej analizy już istniejących, a także indykacji nowych interakcji czy interrelacji zachodzących pomiędzy sacrum a krajobrazem. W takiej sytuacji istotna jest także próba odpowiedzi na pytanie o procedury i scenariusze generowania krajobrazu sakralnego przez człowieka.

EN

Sacrum, humanity, culture, and nature are four important factors shaping humanity’s existential space. There is a rich network of interconnections between them. They lead to the creation of a sacred landscape, which could be interpreted as an example of the realization of humanity’s quest to experience the sacrum. The analysis of individual factors and understanding their relationships is essential for reconstructing the process of „becoming” sacred landscapes. The aim of the is publication is to re-examine existing landscapes, as well as to identify new interactions or inter-relations taking place between the sacrum and a landscape. In this case, it is also important to try to answer the question of which procedures and situations create a sacred landscape.

Słowa kluczowe

PL

sacrum; kształtowanie krajobrazu; przestrzeń; krajobraz sakralny

EN

sacrum; landscape design; space; sacred landscape

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 39 (1)
• Strony: 41--62
• Opis fizyczny: Bibliogr. 57 poz.

Twórcy

autor

Łapiński J.

• Faculty of Mathematics, Computer Science and Landscape Architecture, John Paul II Catholic University of Lublin, Lublin, Poland

Bibliografia

• Assmann J., 2008: Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Berger P. L., 1997: Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, przeł. W. Kurdziel, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
• Bernat S., 2012: Słuchać Pana. O doświadczeniu sacrum w kościele i krajobrazie, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 17: 96-108.
• Bernat S., Flaga M., 2014: Dźwięki i widoki miejsc kultu. O doświadczeniu sacrum w krajobrazie, [w:] Krajobraz sakralny (red.): M. Ostrowski, J. Partyka, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Kraków-Lwów: 53-72.
• Bilska-Wodecka E., 2004: Krajobraz religijny czy święta przestrzeń [w:] Przyroda – Człowiek-Bóg, (red.) B. Izmaiłow, IGiGP UJ, Kraków: 263-269.
• Caillois R., 1995: Człowiek i sacrum, przeł. A. Tatarkiewicz, E. Burska, OW Volumen, Warszawa.
• Chylińska D., Kosmala G., 2012: Sakralizacja przestrzeni wobec współczesności, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 17: 47-68.
• Dąbrowska-Budziło K., 2011: Genius loci, jako potencjalne źródło inspiracji dla kształtowania krajobrazu, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 15: 227-235.
• Dmochowska-Dudek K., Klima E., 2012: Metody analizy krajobrazu sakralnego miasta, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17: 171-183.
• Durkheim E., 1990: Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, przeł. A. Zadrożyńska, PWN, Warszawa.
• Eliade M., 1993: Sacrum, mit, historia, przeł. A. Tatarkiewicz, PIW, Warszawa.
• Eliade M., 1996: Sacrum i profanum. O istocie religijności, przeł. R. Reszke, wydaw. KR, Warszawa.
• Eliade M., 1998: Mit wiecznego powrotu, przeł. K. Kocjan, wydaw. KR, Warszawa.
• Holly G., 2014: Przekształcenia krajobrazu sakralnego na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim (XIX-XXI w.), „Monografie Bieszczadzkie”, T; XV, Ustrzyki Dolne.
• Jackowski A., 2003: Święta przestrzeń świata. Podstawy geografii religii, wyd. UJ, Kraków.
• Jackowski A., 2007: Rozważania o krajobrazie sakralnym [w:] Znaczenie badań krajobrazowych dla zrównoważonego rozwoju (red.) K. Ostaszewska (i.in.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa: 133-143.
• Kaczmarek K., 2007: Herbert Spencer a problemy socjologii religii, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
• Kauffman S., 2010: Reinventing the Sacred. A new view of science, reason, and religion, Basic Books, New York.
• Keller J., 1968: Rudolf Otto i jego filozofia religii [w:] Otto R., Świętość, przeł. B. Kupis, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kłoczowski J., 2003: Sacrum [w:] Religia (red.) T. Gadacz, B. Milerski, Encyklopedia PWN, PWN, Warszawa: 22-25.
• Królikowski J.T., 2011: Chrześcijańska interpretacja ducha miejsca, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 15: 29-37.
• Kudasiewicz J., Ihnatowicz J.A., 1989: Świętość [w:] Słownik teologiczny. T:2 (O-Ż), (red.) Zuberbier A. i in., Księgarnia św. Jacka, Katowice: 301-305.
• Kułak B., 2006: Jak pojęcie sacrum funkcjonuje w badaniach językoznawczych [w:] Człowiek i sacrum. O pojęciach religijnych w języku i kulturze (red.): D. Sarzyńska, R. Tokarski, Towarzystwo Naukowe Sandomierskie, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza w Sandomierzu, Sandomierz: 427-433.
• Lehmann M., 1970: Die Kalvarienberganlagen im Donautaum [w:], Festschrift Franz Loidl zum 65. Geburtstag Sammlung, (ed.): V. Fieder, Aus Christentum und Kultur 1, Verlag Bruder Hollinek, Wien: 113-159.
• Łapiński J.L, 2012: Zagadnienie sacrum natury – niektóre uwagi i dopowiedzenia, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17: 24-32.
• Łapiński J.L., 2014: Krajobraz sakralny lub/albo/ bądź sacrum w krajobrazie? [w:] Krajobraz sakralny (red.): M. Ostrowski, J. Partyka, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Kraków – Lwów: 17-24.
• Łucjan K., Meksuła M.W., 2012: Lokalizacja sacrum w krajobrazie – przypadek czy prawidłowość? Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17: 69-77.
• Markowski R., 2010: Fenomenologiczne interpretacje pojęcia sacrum, Warszawskie Studia Teologiczne, T: XXIII, z. 2: 71-80.
• Mirek Z., 2014: Sacrum w krajobrazie a krajobraz sakralny, [w:] Krajobraz sakralny, (red.) Ostrowski M., Partyka J., Kraków-Lwów: 43-52.
• Myga–Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Myga-Piątek U., 2012a: Krajobrazy sakralne i religijne – próba umiejscowienia w typologii krajobrazów kulturowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17: 13-23.
• Myga-Piątek U., 2015: Pamięć krajobrazu – zapis dziejów przestrzeni, Studia Geohistorica, nr 03: 31-47.
• Myczkowski Z., 1998: Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach chronionych w Polsce, Politechnika Krakowska, Kraków.
• Myśliwski G., 1999: Człowiek średniowiecza wobec czasu i przestrzeni (Mazowsze od XII do poł. XVI w.), Wydawnictwo Krupski i S-ka, Warszawa.
• Otto R., 1968: Świętość, przeł. B. Kupis, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Park Ch. C., 1994: Sacred worlds. An Introduction to geography and religion, London, Routledge, New York.
• Piwowarski W., 1983: Socjologia rytuału religijnego, Roczniki Nauk Społecznych, 11 (1983) z. 1: 5-83.
• Piwowarski W., 1996: Rytuał religijny, cywilny i laicki [w:] Socjologia religii (red.) W. Piwowarski, RW KUL, Lublin 1996: 197-239.
• Plezia M. (red.), 1970: Słownik Łacińsko – Polski, PWN, Warszawa.
• Plit F., 2013: Elementy sakralne w krajobrazie pogranicza czy krajobrazach granicy? Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 19: 54-61.
• Plit F., 2016: Krajobrazy kulturowe w geografii polskiej. Szkice, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
• Plit J., 2012: Ślady sacrum w krajobrazie, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17: 33-40.
• Podsiad A., Więckowski Z. (red.), 1983: Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, IW PAX, Warszawa.
• Rahner K., Vorgrimler H., 1987: Mały słownik teologiczny, przeł. Mieszkowski T., Pachciarek P., IW PAX, Warszawa.
• Rybicka, E., 2015: Krajobraz. Krótkie wprowadzenie, Herito, nr 19 [http://www.herito.pl/artykuly/krajobraz-krotkie-wprowadzenie], styczeń, 2018.
• Sauer C., 1963: The morphology of landscape [in:] Land and Life (ed.): C. Sauer, University of California, Berkeley.
• Semi F., 1966: Cicero magister, Padowa.
• Sironneau J-P., 1982: Secularisation et religions politiques, Amsterdam.
• Sowińska B., 2012: Kształtowanie tożsamości krajobrazów sakralnych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 17: 78-95.
• Spencer H., 1896: Ecclesiastical Institutions [w:] The Principles of Sociology, Vol. III, Wiliams and Norgate, London-Edinburgh.
• Stark R., 1999: Secularization R.I.P. – rest in pace, Sociology of Religion, Fall 1999.
• van der Leeuw G., 1978: Fenomenologia religii, przeł. J. Prokopiuk, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Swaryczewska M., 2008: Sacrum i profanum w krajobrazie kulturowym. Dziedzictwo przestrzeni sakralnej na Warmii, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
• Szarlej J., 2006: Bóg i człowiek – szanse spotkania [w:] Człowiek i sacrum. O pojęciach religijnych w języku i kulturze (red.): D. Sarzyńska, R. Tokarski, Towarzystwo Naukowe Sandomierskie, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza w Sandomierzu, Sandomierz: 219-226.
• Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U., 17 września 2003, nr 182, poz. 1568).
• Wach J., 1961: Socjologia religii, przeł. Z. Poniatowski, B. Wolniewicz, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Zdybicka Z., 1984: Człowiek i religia. Zarys filozofii religii, RW KUL, Lublin.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).