Wybrane uwarunkowania skutecznego działania operatorów systemów komunalnych

• Autorzy: Rak J. R.

Warianty tytułu

EN

Selected conditions of effective action of municipal system operators

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Systemy komunalne zaopatrzenia w wodę, gaz ziemny i ciepło przynależą do infrastruktury krytycznej aglomeracji miejskich. Wiąże się to z niezawodnością i bezpieczeństwem ich funkcjonowania. Operatorzy tych systemów są narażeni na różnego rodzaju ryzyko. Sytuacjom kryzysowym towarzyszy deficyt czasu podczas wykonywania operacji decyzyjnych oraz zwiększenie jakości i liczby ich wykorzystania. W związku z tym dużą wagę przykłada się do ergonomiczno-organizacyjnych uwarunkowań działania tych systemów. Scharakteryzowano następujące warunki środowiska pracy: hałas, oświetlenie, promieniowanie, drgania i mikroklimat. Eliminacji błędów decyzyjnych operatora sprzyjają automatyzacja procesów i techniki informatyczne. Strukturalna hierarchia działania wyróżnia trzy poziomy: strategii, procedury i techniki. Przechodzenie od techniki do strategii jest związane z wnioskowaniem indukcyjnym, przechodzenie od strategii do techniki zaś z wnioskowaniem dedukcyjnym. W pracy przeanalizowano również czynniki mające wpływ na skuteczność podejmowanych decyzji. Odniesiono się także do percepcji podejmowania ryzyka przez operatora. Towarzyszy temu stresogenność decyzji operatorskich typu strategicznego, od których zależy bezpieczeństwo ludzi w stopniu bez porównania większym niż podejmowanie decyzji o charakterze rutynowym. Stworzenie operatorowi dogodnych warunków pracy stanowi podstawowy warunek uzyskania wymaganej skuteczności działania całego systemu. Do oceny jakości funkcjonowania operatora można wykorzystywać metody symulacyjne i analityczne.

EN

Municipal systems of water supply, natural gas and heat belong to critical infrastructure of the urban areas. This is due to the reliability and safety of their operations. The operators of these systems are exposed to various risks. Crisis is accompanied by deficit of time during execution of the decision-making and increase the quality and quantity of their use. Therefore, great importance is attached to the ergonomic – organizational conditions of operation of these systems. The following environmental conditions: noise, light, radiation, vibration and microclimate were characterized. Elimination of operator errors is caused by process automation and information technology. Structural hierarchy defines three levels of action: strategies, procedures and techniques. The transition from technology to strategy is related to inductive inference. The transition from strategy to technology is accompanied by deductive reasoning. The paper analyzes the factors that influence the effectiveness of the decision. Reference was made also to the perception of risk taking by the operator. Stress ability is accompanied by a strategic decision operator, on which depends the safety of people in vastly greater extent than to decide in routine. The creation of favorable conditions for the operator to work is a prerequisite for obtaining the required performance of the whole system. To assess the quality of the operator simulation methods and analytical can be used.

Słowa kluczowe

PL

system komunalny; operator systemu; działanie; skuteczność; środowisko pracy

EN

municipal system; system operator; operation; effectiveness; work environment

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 60, nr 4
• Strony: 205--214
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Rak J. R.

• Politechnika Rzeszowska

Bibliografia

• [1] Iwanejko R., Lubowiecka T.: Analiza ryzyka jako narzędzie planistyczno-decyzyjne w wodociągach. Mat. konf. VI Międzynarodowej, XVIII Krajowej Konferencji Naukowo-Technicznej „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”. Wydaw. PZITS O/Wielkopolski, Poznań 2004, s. 547-558.
• [2] Rak J.: Ryzyko w funkcjonowaniu operatora SZW – analiza ergonomiczna. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, nr 6, 2003, s. 211-214.
• [3] Wieczysty A., Lubowiecka T., Iwanejko R.: Człowiek – dyspozytor systemu jako element wpływający na jego bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo i niezawodność działania systemów gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych i centralnego ogrzewania. Konferencja Naukowo-Techniczna. PZITS O/Kraków, Zakopane 1997, s. 7-22.
• [4] Wieczysty A., Lubowiecka T., Iwanejko R.: Niezawodność człowieka w biotechnicznym systemie zaopatrzenia w wodę. Mat. konf. „Zaopatrzenie w wodę miast i wsi”. PZITS O/Poznań, Poznań 1998, s. 9-22.
• [5] Iwanejko R., Lubowiecka T.: Ryzyko w podejmowaniu decyzji w systemach zaopatrzenia w wodę. Mat. konf. XVII Krajowej Konferencji „Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód”. Wydaw. PZITS O/Wielkopolski, Gdańsk, Poznań 2002, s. 1043-1054.
• [6] Iwanejko R., Lubowiecka T.: Ryzyko produkcyjne, jako element wspomagający podejmowanie decyzji. Mat. konf. „Strategie zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie”. Bydgoszcz 2004, s. 321-330.
• [7] Iwanejko R., Bajer J., Lubowiecka T.: Uaktualnienie decyzji w systemie zaopatrzenia w wodę na podstawie dodatkowych informacji. Mat. konf. IV Ogólnopolskiej Konferencji Naukowo-Technicznej „Postęp w inżynierii środowiska”. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2006, s. 63-74.
• [8] Tytyk E.: Ergonomia w projektowaniu stanowisk pracy. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1996.
• [9] Kołodziński E.: Komputerowe wspomaganie procesów informacyjno-decyzyjnych ratownictwa. Mat. konf. „Zarządzanie kryzysowe – Ratownictwo w sytuacjach kryzysowych”. Wydaw. Akademii Morskiej w Szczecinie, Szczecin 2004, s. 165-175.
• [10] PN-E-02033: Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym.
• [11] Donigiewicz A.: Modelowanie interakcji człowiek-komputer. Problemy oceny jakości i niezawodności. Wydaw. IAiR, Warszawa 2002.
• [12] Rak J., Boryczko K.: Sposób oceny niezawodności operatora SZW metodą drzewa zdarzeń z możliwością poprawy popełnionego błędu. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, nr 9, 2009, s. 47-49.
• [13] Rak J., Boryczko K.: Odporność systemu zaopatrzenia w wodę na współczesne zagrożenia terrorystyczne. Mat. XXXVII Zimowej Szkoły Niezawodnościowej. Wydaw. Politechniki Warszawskiej, Szczyrk 2009.
• [14] Rak J.: Rozważania na temat błędów pierwszego i drugiego rodzaju w aspekcie zaopatrzenia w wodę. Instal, nr 6, 2009, s. 45-49.