Wpływ eksploatacji kruszywa na zmiany w środowisku i strategię rozwoju gminy Lipnica (powiat bytowski)

• Autorzy: Majewski M. , Fiszka Borzyszkowska A. , Florek W.

Identyfikatory

DOI

10.14597/INFRAECO.2018.2.1.021

Warianty tytułu

EN

The impact of aggregate exploitation on changes in the environment and the development strategy of the commune of Lipnica (Bytowski district)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu przedstawiono relacje, które występują pomiędzy naturalnymi cechami środowiska. Odnoszą się one do sytuacji, gdy jeden z jego czynników (w tym przypadku litologia, decydująca o jego atrakcyjności jako źródła kruszyw budowlanych) zaczyna decydować o kierunkach zagospodarowania przestrzennego terenu, a także o strategii rozwoju danej jednostki przestrzennej. Jako teren badań wybrano gminę Lipnica (powiat bytowski), której część leży na sandrze, bogatym w zasoby piasku i żwiru. Prowadzona od ponad trzydziestu lat eksploatacja żwiru i piasku (przynosząca od lat ok. 20% dochodów gminy) powoduje tu znaczne, niekorzystne zmiany w środowisku. Przekształcenia rzeźby terenu, litologii budujących go osadów, warunków wodnych i glebowych wywołują obniżenie atrakcyjności obszaru zarówno dla rolnictwa i leśnictwa, jak i dla potencjalnego wykorzystania turystycznego, w tym dla rozwoju agroturystyki. W tej sytuacji założone w „Strategii rozwoju Gminy Lipnica na lata 2012-2020” promowanie przyrody i pięknego krajobrazu gminy oraz rozwój agroturystyki stają się wielce problematyczne. Część kopalń kruszywa położona jest w pobliżu jezior i zabytkowych wiejskich kościołów, a transport żwiru powoduje hałas i emitowanie olbrzymich ilo- ści kurzu. Nie rekompensuje tego 20% wzrost dochodów samej gminy i części jej mieszkańców. Być może dlatego, jak dotąd, żaden z rolników na tym obszarze nie zdecydował się na przekształcenie swego gospodarstwa w agroturystyczne. Eksploatacja kruszywa w gminie Lipnica potrwa jeszcze przez najbliższe 20-30 lat, aż zasoby piasku i żwiru zostaną całkowicie wyeksploatowane. Przez cały ten czas będzie to czynnik wywierający istotny wpływ na strategię rozwoju gminy i przemiany jej krajobrazu.

EN

The study presents relations that occur between natural environmental features. They refer to the situation when one of the factors (in this case, lithology, determining attractiveness of the environment as a source of construction aggregates) begins to decide about spatial directions of the area development, as well as the development strategy of a given spatial unit. As a research site, the commune of Lipnica (Bytowski district) was selected, a part of which is located on a outwash plain, rich in sand and gravel deposits. Exploitation of gravel and sand that has been conducted there for over thirty years (bringing for years over 20% of the commune’s income) results in significant unfavourable changes in the environment. Transformations of the landform, the lithology of sediment build-ups, water and soil conditions, thus causing the reduction of attractiveness for both agriculture and forestry as well as for potential tourist use, including the development of agritourism. In this situation, the promotion of the nature and beautiful landscape of the commune and the development of agritourism, as assumed in the „Strategy for the development of the commune of Lipnica for the years 2012-2020” are becoming problematic. Some of the aggregate mines are located near lakes and historic rural churches, and the transport of gravel causes noise and emits huge amounts of dust. It is not compensated by 20% increase in the income of the commune itself, or a part of its inhabitants. Perhaps for this reason, so far, none of the farmers in this area have decided to transform their farms into agritourist units. The exploitation of aggregate in the commune of Lipnica will continue for the next 20-30 years, until the sand and gravel resources are completely depleted. Throughout that time, it will be a factor that has significant influence on the strategy of commune development and the transformation of its landscape.

Słowa kluczowe

PL

eksploatacja kruszyw; użytkowanie terenu; rekultywacja; zmiany w środowisku

EN

exploitation of aggregates; land use; reclamation; changes in environment

• Wydawca: Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2018
• Tom: nr II/1
• Strony: 317--330
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Majewski M.

• Akademia Pomorska w Słupsku Instytut Geografii i Studiów Regionalnych ul. Partyzantów 27 76-200 Słupsk Tel. [phone]

autor

Fiszka Borzyszkowska A.

• Akademia Pomorska w Słupsku Instytut Geografii i Studiów Regionalnych ul. Partyzantów 27 76-200 Słupsk Tel. [phone]

autor

Florek W.

• Akademia Pomorska w Słupsku Instytut Geografii i Studiów Regionalnych ul. Partyzantów 27 76-200 Słupsk Tel. [phone]

Bibliografia

• Aziukiewicz, A., Zawadzki, K., Uss Ł. (2004). Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Lipnica. Archiwum Gminy Lipnica.
• Bąk, B., Bojakowska, I., Kwecko, P., Pasieczna, A., Szeląg, A., Tomassi-Morawiec, H., Król, J. (2009). Objaśnienia do Mapy Geośrodowiskowej Polski 1:50 000, arkusz Tuchomie (86). Państwowy Instytut Geologiczny PIB, Warszawa.
• Fiszka Borzyszkowska, A. (2015). Wpływ eksploatacji kruszywa na zarządzanie przestrzenią i strategię rozwoju gminy Lipnica. Praca magisterska, maszynopis w Instytucie Geografii i Studiów Regionalnych Akademii Pomorskiej w Słupsku.
• Grochowicz, E., Korytkowski, J. (1998). Ochrona gleb przed odpadami. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
• Jankowski, K. (2009). Wpływ gruntów porolnych na kształtowanie się osiowej oraz promieniowej zmienności wybranych właściwości fizycznych drewna sosen zwyczajnych. Poznań.
• Karczewska, A. (2008). Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdewastowanych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego.
• Kondracki, J. (1998). Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kozarski, S. (1995). Deglacjacja północno-zachodniej Polski: warunki środowiska i transformacja geosystemu (~20 ka - 10 ka BP). Dokumentacja Geograficzna Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Kwiatkowska-Malina, J., Wyszomierska, M. (2014). Zagospodarowanie obszarów po eksploatacji kruszyw naturalnych na przykładzie złoża Sitno w gminie Rzewnie. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, Kraków, II(3): 705-717.
• Nawrocka-Miklaszewska, M., Wojciechowski, A. (2007). Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Tuchomie (86). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Nowakowski, M., Gamalczyk, M. (2012). Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Lipnica. Archiwum Gminy Lipnica.
• Sylwestrzak, J. (1972). Zagadnienia recesji krawędzi lodowej lobu bytowskiego i uwagi o rozwoju morfologicznym doliny górnej Łupawy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego, Geografia 2: 23-49.
• Sylwestrzak, J. (1973). Rozwój sieci dolinnej na tle recesji lądolodu w północno-wschodniej części Pomorza. Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
• www.gp24.pl (dostęp 24.01.2018).
• www.gloslipnicki.pl (dostęp 4.08.2015 i 24.01.2018).

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).