Porównanie struktury przestrzennej potrzeby dolesienia gmin z roku 1980 w Polsce z lesistością w 2016 r.

• Autorzy: Siuta J. , Żukowski B.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/76782

Warianty tytułu

EN

Comparison of the spatial structure of municipalities in need for afforestation in the year 1980 in Poland with the area of land under forest cover in 2016

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Struktura rolno-leśnej przestrzeni w Polsce jest wadliwa, zwłaszcza w środkowo-wschodniej części Polski. Przejawia się to najbardziej na tle jakości struktury przestrzennej pokrywy glebowej. Najsłabsze gleby piaskowe tworzą siedliska leśne, a w rolniczym użytkowaniu przeobrażają się łatwo w ruchome piaski, z wydmami włącznie. Na podstawie wskaźników waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej powierzchnie gleb żytnich bardzo słabych i słabych (nieefektywnych gruntów rolnych) oraz lesistości wyliczono wskaźniki niedoboru lasu i lesistości optymalnej oraz opracowano i opublikowano mapę w skali 1: 1 000 000 „Polska potrzeby dolesień” według gmin w roku 1980. W roku 2016 na podstawie danych z ewidencji gruntów, opracowano mapę lesistości aktualnej, w celu porównania jej z lesistością optymalną w roku 1980. Ze względu na objętość danych liczbowych, analizie porównawczej poddano część gmin w województwach: 1) mazowieckim i łódzkim o bardzo dużym niedoborze lasu, 2) kieleckim o względnym niedoborze lasu, 3) lubuskim i pomorskim o bardzo dużej lesistości, 4) warmińsko-mazurskim o dużej lesistości. Przedstawiono strukturę przestrzenną wzrostu lesistości w latach 1980–2016 w znacznej części gmin na terenie 6 województw. Stwierdzono, że mimo realizacji krajowych programów zwiększenia lesistości w latach 1980–2016 obszary o bardzo dużym niedoborze lasów, tylko w nieznacznym stopniu pomniejszyły niedobór. Natomiast obszary o lesistości optymalnej wydatnie zwiększyły ich rozmiar.

EN

The structure of agro-forest space in Poland is faulty, especially in the central-eastern part of Poland. This is most evident when compared to the quality of the spatial structure of the soil cover. The poorest sandy soils make up quite good forest habitats, whereas under agricultural use, they are easily transformed into moving sands, including sand dunes. On the basis of indices which valuate the agricultural production area – the areas of very weak and weak rye soils (inefficient agricultural land) – and forest cover – the indicators of forest cover deficiency and optimum forest cover – were calculated, and the map in the scale 1: 1 000 000 “Poland – needs for afforestation”, presenting the country divided into municipalities, was published in 1980. In 2016, based on the land registration data, a current forest cover map was compiled in order to compare it with the optimal forest cover in 1980. Owing to the volume of numerical data, a comparative analysis was performed for certain municipalities in the following voivodships: 1) Mazowieckie and Lodzkie with a considerable deficiency of woodland, 2) Kieleckie with a relative scarcity of forest cover, 3) Lubuskie and Pomorskie with a very extensive forest cover and Warmińsko-Mazurskie with an extensive forest cover. The spatial structure of the forest cover increase between the years 1980–2016 was presented in a large number of municipalities in six voivodeships. It was found that despite the implementation of national forest extension programs between the years 1980 and 2016, there was only slight a increase in forest cover in the areas with a very large forest deficiency. On the other hand, there was a significant increase in forest cover in the areas with an optimal forest cover.

Słowa kluczowe

PL

lesistość w gminach; niedobór lesistości; nieefektywne grunty rolne; polityka zalesieniowa państwa

EN

forest cover in municipalities; forest cover deficiency; ineffective agricultural land; afforestation policy of the State

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 18, nr 5
• Strony: 40--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., tab., rys., fot.

Twórcy

autor

Siuta J.

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11d, 00-548 Warszawa

autor

Żukowski B.

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11d, 00-548 Warszawa

Bibliografia

• 1. Dembińska M. 1970. Las średniowieczny – eksploatacja rabunkowa czy gospodarka? Kwart. HKM, t. 15 nr 1: 3–14 s.
• 2. Dunin-Wąsowicz T. 1974. Zmiany w topografii osadnictwa wielkich dolin na niżu środkowo polskim w XIII wieku. Wyd. Ossolineum: 175 s.
• 3. Eckholm E. P. Ziemia którą tracimy Stres środowiskowy a perspektywy wyżywienia świata. PWE. Warszawa 1978. 332 s.
• 4. Fonder W. 2002. Organizacyjne i ekonomiczne aspekty zwiększania lesistości w Polsce. Post. Nauk Roln. Nr 3/2002: 41–50.
• 5. Gorzelak A. (red.) 1999. Zalesienie terenów porolnych. IBL. Warszawa: 172 s.
• 6. Grzywacz A. 2002. Problemy zalesień w wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich. Post. Nauk Roln. Nr 3/2002. 5–18.Krajowego Programu Zwiększania lesistośći (KPZL) 2003, 2005, 2009. Warszawa.
• 7. IUNG 1981Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin, Puławy, 248 s.
• 8. IUNG 1993 Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin (suplement), Puławy, 175 s.
• 9. Łonkiewicz B. 1996. Problemy lesistości w planowaniu regionalnym. Prace IBL, ser. B, 27: 5–33.
• 10. Łukaszewicz J., Mikułowski M. 2002. Problemy zalesiania nieefektywnych gruntów rolnych. Inż. Ekol. nr 6: 31–37.
• 11. Maruszczak H. 1950. Stan i zmiany lesistości województwa lubelskiego w latach 1830–1930. Annales UMCS w Lublinie, vol. V, ser. B nr 5.
• 12. Ostrowski J. 1971. Ewolucja struktury użytkowania gruntów na tle wylesienia terenu i aktualny stan gleb ornych powiatu Piaseczno (praca doktorska). IUNG Puławy.
• 13. Partyka T. 1973. Wstępna prognoza użytkowania ziemi z punktu widzenia leśnictwa i ochrony środowiska naturalnego. Sylwan nr 3.
• 14. Pruchniarski T. H. 2000. Krajowy program zwiększania lesistości. Poradnik od A do Z. PWRiL. Warszawa: 223 s.
• 15. Siuta J. 1974. Kształtowanie przyrodniczych warunków rolnictwa w Polsce. PWN Warszawa: 357 s.
• 16. Siuta J. 1996. Ekologiczno-produkcyjne wymogi zalesienia nieefektywnych gruntów rolnych. Prace IBL ser. B nr 27 – R 1996. 5–19.
• 17. Siuta J. 2002. Ekologiczna zasadność zalesienia nieefektywnych gruntów rolnych. Post. Nauk Roln. nr 3/2002: 75–86.
• 18. Siuta J., Zielińska A., Makowiecki K., Sroka L. 1987. Potrzeby dolesień, mapa Polski, w skali 1:1000000. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.
• 19. Siuta J., Żukowski B. 2011. Zmiany w strukturze użytkowania gruntów w latach 1949–2010. Monografia. Instytut Ochrony Środowiska – PIB, 136 s.
• 20. Smykała J. 1998. Historia, rozmiar i rozmieszczenia porolnych w okresie powojennym (1045–1987). Leśne zagospodarowanie gruntów porolnych. PTL Warszawa: 5–15.
• 21. Strzelecki W., Sobczak R. 1972. Zalesianie nieużytków i gruntów trudnych do odnawiania. PWRiL. Warszawa: 352 s.
• 22. Strzemski M. 1961. Przemiany środowiska geograficznego Polski jako tła przyrodniczego rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich od początków trzeciego tysiąclecia p.n.e. do naszych czasów.. Kwart. HKM t. 9, nr 3: 334–349.
• 23. Śląski K. 1966. Eksploatacja lasów w Polsce od X do XV wieku. Studia z dziejów Gospodarstwa Wiejskiego, t. 7, 8.
• 24. Zając S., Kwiecień R. 2002. Główne kierunki modyfikacji Krajowego programu zwiększania leskości. Post. Nauk Roln. 3: 51–61.
• 25. Żabko-Potopowicz A. 1968. Zarys historii wylesień w Polsce do 1 wojny światowej w powiązaniu ze stosunkami rolniczymi. Studia z dziejów Gospodarstwa Wiejskiego, t. 8

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).