Nitroetan

• Autorzy: Sapota A. , Skrzypińska-Gawrysiak M

Warianty tytułu

EN

Nitroethane

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nitroetan jest bezbarwną oleistą cieczą o łagodnym, owocowym zapachu. Stosowany jest jako propelent (materiał pędny np. w silnikach rakietowych), a ponadto jako: rozpuszczalnik estrów celulozy, żywic (winylowych i alkidowych), wosków oraz w syntezie chemicznej. Zawodowe narażenie na nitroetan może występować w procesie produkcji i konfekcjonowania tego związku. Według danych Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Bydgoszczy w 2007 r. nie zanotowano w przemyśle polskim narażenia pracowników na nitroetan o stężeniach, które by przekraczały obowią-zujące wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 30 mg/m3. Nitroetan może wchłaniać się do organizmu w drogach oddechowych i z przewodu pokarmowego. Opisane przypadki ostrych zatruć nitroetanem dotyczyły dzieci poniżej 3 roku życia, które przypad-kowo wypiły zmywacz do sztucznych paznokci zawierający czysty nitroetan. Po kilku godzinach od spożycia u dzieci wystąpiła sinica i czasem wymioty, a poziom methemoglobiny osiągał kilkadziesiąt procent (około 40 ÷ 50%). Brak jest danych dotyczących zatruć przewlekłych nitroetanem u ludzi oraz danych epidemiologicznych. Na podstawie wyników badań toksyczności ostrej zaklasyfikowano nitroetan do związków szkodli-wych. Nie wykazano działania drażniącego związku na oczy i skórę oraz jego działania uczulającego.W badaniach podprzewlekłych (narażenie trwało 4 lub 90 dni) i przewlekłych (narażenie trwało 2 lata) przeprowadzonych na szczurach i myszach w zakresie stężeń 310 ÷ 12 400 mg/m3 nitroetanu stwier-dzono działanie methemoglobinotwórcze związku oraz niewielkiego stopnia uszkodzenie: wątroby, śledziony, ślinianek oraz małżowin nosowych. Nitroetan nie wykazywał działania mutagennego, rakotwórczego oraz nie wpływał na rozrodczość. Po przewlekłym narażeniu szczurów (2 lata) na nitroetan o stężeniu 620 mg/m3 (LOAEL) stwierdzono niewielkie zmniejszenie masy ciała zwierząt narażanych oraz brak zmian w wynikach badań hemato-logicznych, biochemicznych i histopatologicznych. Stosując wartość LOAEL równą 620 mg/m3, a także odpowiednie współczynniki niepewności, zapro-ponowano przyjęcie stężenia 75 mg/m3 nitroetanu za wartość NDS związku. Brak jest podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) nitroetanu. Zapropo-nowano, ze względu na działanie methemoglobinotwórcze związku, przyjęcie dla nitroetanu wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) równej 2% MetHb we krwi, która została ustalona dla wszystkich substancji methemoglobinotwórczych.

EN

Nitroethane is a colorless oily liquid with a mildly fruity odor. It is used mainly as a propellant (e.g., fuel for rockets), as well as a solvent or a dissolvent agent for cellulose esters, resins (vinyl and alkyd) and waxes, and also in chemical synthesis. Occupational exposure to nitroethane may occur in the processes of its production and processing. According to data provided by the Sanitary and Epidemiological Station in Bydgoszcz, Poland, as of 2007 there had been no cases in the Polish industryof workers’ exposure to this compound that would exceed the maximum admissible concentration (MAC) value of 30 mg/m3. Nitroethane can be absorbed into the body via inhalation of its vapors or by ingestion. 170 The discussed cases of nitroethane acute poisoning applied to children under three years of age caused by an accidental ingestion of artificial fingernail remover containing pure nitroethane. A few hours after ingestion cyanosis and sporadic vomiting were observed in children and the methemoglobin level reached 40–50%. There are no data on chronic nitroethane poisoning in humans or data obtained from epidemio-logical studies. On the basis of the results of acute toxicity studies, nitroethane has been classified as a hazardous com-pounds. However, there has been no evidence of its eye and dermal irritation or allergic effects. The studies of sub-chronic (exposure lasting from 4 to 90 days) and chronic (2-year) exposure to nitroethane, carried out on rats and mice (concentration range, 310–12 400 mg/m3), revealed the methemoglobinogenic effect, as well as minor damage to the liver, spleen, salivary gland and nasal turbinates caused by nitroethane. Niroethane has shown neither mutagenic nor carconogenic effects. There has been no evidence of its influence on fertility either. After chronic (2-year) exposure of rats to nitroethane at 620 mg/m3 (the lowest observed adverse effect level – LOAEL), there was a slight change in the body mass of exposed animals, but there were no anomalies in hematological, biochemical and histopathological examinations. By applying the LOAEL value of 620 mg/m3 and relevant coefficients of uncertainty, the value of 75 mg/m3 has been suggested to be adoptedas the MAC value for this compound. There are no grounds for setting the value of short-term exposure limit (STEL) for nitroethane. On account of its methemoglobinogenic effect, 2% Met-Hb has been suggested to beadopted as the value of the biological exposure index (BEI), a value already adopted for all methemoglobinogenic substances.

Słowa kluczowe

PL

nitroetan; toksyczność; narażenie zawodowe; NDS

EN

nitroethane; toxicity; occupational exposure; MAC

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2011
• Tom: Nr 3 (69)
• Strony: 155--170
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sapota A.

• Akademia Medyczna w Łodzi 90-151 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

autor

Skrzypińska-Gawrysiak M

• Akademia Medyczna w Łodzi 90-151 Łódź ul. J. Muszyńskiego 1

Bibliografia

• 1.ACGIH (2001) Nitroethane.
• 2.ACGIH (2008) Guide to occupational exposure values.
• 3.Angus Chem Co (1982) Acute toxicity profile, inhalation studies, epidemiological data, and environmental fate studies (Nitroethane). EPA Doc No 86-890000233 [cyt. za HSDB 2005]. Angus Chem Co (1990) Skin absorption and metabolism/toxicokinetic study of 14C-nitroethane in female rhesus monkeys. EPA/OTS; Doc #86-900000436 [cyt. za HSDB 2005]. Beliles R.P. i in. (1978) Teratology study in mice subjected to inhalation of diethylhydroxylamine, nitroethane, and diethylamine hydrogen sulfite. Environ. Res. 17, 165–176 [cyt. za Health… 2004].
• 4.Dane Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy. Główny Inspektor Sanitarny [dane niepublikowane].
• 5.Dayal R. i in. (1989) Comparison of the hepatotoxicity in mice and the mutagenicity of three nitroalkanes. Fundam. Appl. Toxicol. 13, 341–348.
• 6.ESIS, European Chemical Substances Information System. Nitroethane [http://ecb.jrc.it/esis-pgm].
• 7.Griffin T.B. i in. (1988) Chronic inhalation exposure of rats to vapors of nitroethane. Ecotoxicol. Environ. Saf. 16, 11–24.
• 8.Gushow T.S. i in. (1982a) Nitroethane: a 4-day and 13-week inhalation study in rats and mice. Dow Chemical, Health Environ. Sci. Toxicol. Res. Lab. NTIS/OTS0520703 [cyt. za Health… 2004].
• 9.Gushow i in. (1982b) Nitroethane: a 13-week inhalation toxicity study in rats and mice. Toxicologist 2, 561.
• 10.Heicklen J. i in. (1979) Three-generation reproduction study in mice subjected to inhalation of diethylhy-droxylamine, nitroethane, and diethylamine hydrogen sulfite. Environ. Res. 20, 450–454 [cyt. za Health… 2004].
• 11.Heicklen J. i in. (1981) Toxicological testing of rats subjected to inhalation of diethylhydroxylamine, nitroe-thane, and diethylamine hydrogen sulfite. Environ. Res. 26, 259–273 [cyt. za Health… 2004].
• 12.Heicklen J. i in. (1982) Chronic inhalation study of mice subjected to inhalation of diethylhydroxylamine, nitroethane, and diethylamine hydrogen sulfite. Environ. Res. 27, 277–289 [cyt. za Health… 2004].
• 13.Health Council of the Netherlands Committee on Updating of Occupational Exposure Limits (2004) Nitroethane; Health-based Reassessment of Administrative Occupational Exposure Limits. The Hague, Health Council of Netherlands 2000/15OSH/124.
• 14.Hite M., Skeggs H. (1979) Mutagenic evaluation of nitroparaffins in the Salmonella Typhimurium/mammalian microsome test and the micronucleus test. Environ. Mutagen. 1, 383–389.
• 15.Hornfeldt C.S., Rabe W.H. (1994) Nitroethane poisoning from an artificial fingernail remover. J. Toxicol. Clin. Toxicol. 32, 321–324.
• 16.HSDB, Hazardous Substances Data Bank (2005) Nitroethane. Last revision date 14.11.2005.
• 17.Legator M. i in. (1979) Mutagenic testing of diethylhydroxylamine, nitroethane and diethylamine hydrogen sulfite. Environ. Res. 20, 99–124 [cyt. za Health... 2004].
• 18.Lofroth G. i in. (1986) Structure-activity relationship of nitroalkane-induced mutagenicity in the Ames Sal-monella assay. Prog. Clin. Biol. Res. 209B, 149–155 [cyt. za Health… 2004].
• 19.Machle W. i in. (1940) The physiological response of animals to some simple mononitroparaffins and to certain derivatives of these compounds. J. Ind. Hyg. Toxicol. 28, 315–332 [cyt. za Health… 2004].
• 20.Machle W. i in. (1942) The metabolism of mononitroparaffins. I. Recovery of nitroethane from the animal organism. J. Ind. Hyg. Toxicol. 24, 5–9.
• 21.MEDITEXT – Medical Management. Nitroethane [http://csi.micromedex.com].
• 22.Mortelmans K. i in. (1986) Salmonella mutagenicity tests. II. Results from the testing of 270 chemicals. Environ. Mutagen. 8, Suppl. 7, 1–119.
• 23.Osterhoudt K.C. i in. (1995) Rebound severe methemoglobinemia from ingestion of a nitroethane artificial-fingernail remover. J. Pediatr. 126, 819–821.
• 24.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217, poz. 1833 z późn. zm.
• 25.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (zwanego rozporządze-niem CLP). Dz. Urz. UE (L 353), załącznik VI (2008).
• 26.RTECS, Registry of Toxic Effects of Chemical Substances. Ethane, nitro-
• 27.Scott E.W. (1943) The metabolism of mononitroparaffins. III. The concentration of nitroethane, nitrite and nitrate in the blood of rabbits during exposure by inhalation and oral administration. J. Ind. Hyg. Toxicol. 25, 20–25.
• 28.Shepherd G. i in. (1998) Prolonged formation of methemoglobin following nitroethane ingestion. J. Toxicol. Clin. Toxicol. 36, 613–616.
• 29.Stott W.T., McKenna M.J. (1984) The comparative absorption and excretion of chemical vapors by the up-per, lower and intact respiratory tract of rats. Fund. Appl. Toxicol. 4, 594–602 [cyt. za Health... 2004; HSDB 2005].
• 30.Warner J.R. i in. (1988) Mutagenicity of 16 volatile organic chemicals in a vaporization technique with Salmonella typhimurium TA100. Environ. Mutagen. 11 (Suppl. 11), 111–112 [cyt. za Health… 2004].
• 31.Zitting A. i in. (1982) Comparison of acute toxic effects of intraperitoneally injected nitromethane and ni-troethane in rats. Toxicol. Lett. 13, 189–194.