Piękno jako oblicze świętości w kaplicy Brata Klausa Petera Zumthora

• Autorzy: Stec B.

Warianty tytułu

EN

Beauty as a countenance of holiness in Peter Zumthor’s Bruder Klaus Field Chapel

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem badania jest zależność pomiędzy pięknem a świętością w kaplicy Brata Klausa Petera Zumthora. Założono, zgodnie z intuicją i doświadczeniem Zumthora, że piękno można uznać za promieniowanie „rzeczy”, którego człowiek doświadcza jako zjednoczenie pełni własnego życia ze „światem”. Promieniowanie to w przypadku kaplicy określono Obliczem Świętości, przyjmując, że świętość jest atrybutem Boga i że jest ona udzielana człowiekowi, który dzięki temu staje się święty, a oblicze - to wyraz twarzy, za którym kryje się wewnętrzne życie osoby. Celem badania jest wykazanie, że piękno kaplicy Brata Klausa można ująć i przedstawić jako Oblicze Świętości, dające się człowiekowi doświadczać w kontemplacji za pośrednictwem percepcji zmysłowej. Metoda badania polega najpierw na wyodrębnieniu i opisaniu sześciu etapów historii kaplicy: procesu powstawania projektu i jego realizacji oraz sposobu trwania kaplicy jako bryły w krajobrazie i jako wnętrza architektonicznego. Za kryterium takiego wyodrębnienia przyjęto związek historii kaplicy z życiem jej inwestorów, patrona, architekta oraz z życiem „fizycznego ciała architektury”, rozumianego, zgodnie z wyjaśnieniem Zumthora, jako „kształt, który przybrał formę i służy życiu”. Następnie badanie polegało na zestawieniu wyodrębnionych etapów z treścią piętnastowiecznego Schematu Trójcy Św. i Świata, który pomagał św. Bratu Klausowi kontemplować tajemnicę Trójjedynego Boga i świata stworzonego, a którego odzwierciedlenie w postaci brązowego koła o sześciu promieniach wisi w kaplicy. Na podstawie tego zestawienia nakreślono schemat piękna jako Oblicza Świętości, który proponuje się przyjąć za wynik badania. Przedstawia on zależność między pięknem i świętością jako ich relację pulsującą ze względu na ciągłą przemianę jednego w drugie, dającą się opisać zjawiskiem promieniowania oraz porównać do procesu oddychania, warunkującego życie. Proponowany schemat przedstawia relację piękna i świętości w sposób obrazowy, pomagający człowiekowi kontemplować piękno jako Oblicze (percypowalne przez ludzkie zmysły) Świętości (niedostępnej percepcji zmysłowej), uchwycić zasadę wzajemnej wymienności i naprzemienności Świętości i piękna oraz sposób manifestacji Świętości w swym Obliczu. Na podstawie badania uznano, że piękno kaplicy Brata Klausa Petera Zumthora można ująć i przedstawić jako Oblicze Świętości.

EN

The focus of this research study is the interdependence between beauty and holiness in Peter Zumthor’s Bruder Klaus Field Chapel. Pursuant to Zumthor’s intuition and experience, it has been assumed that beauty can be considered the radiation of a ‘thing’, something a human being experiences as the fullness of their own life becoming one with “the world”. In the case of the chapel, this radiation has been described as a Countenance of Holiness, assuming that holiness, being the attribute of the Divine Person and that it is given to a human person, who, thanks to this, becomes holy, and a countenance is an expression of the face representing the inner life of both the Person and a person. The objective of the study is to demonstrate that the beauty of the Bruder Klaus Field Chapel can be conceived of and represented as a Countenance of Holiness, accessible to human experience in contemplation through sensory perception. The research method consisted in identifying and describing six stages in the history of the chapel: the design and construction processes as well as the mode of its existence as a shape in the landscape and as an architectural interior. As the criterion for such identification, it has been adopted the connection between the history of the chapel and the lives of its founders, namesake, and architect, as well as the life of the ‘physical body of architecture’, understood, according to Zumthor’s explanation, as a ‘shape moulded into a form that serves life’. Then, the research method consisted in the juxtaposition of identified stages with the content of the 15th century Diagram of the Holy Trinity and the World, the aid used by Brother Klaus in contemplating the Triune God and the created world, featured in the chapel in the form of a bronze wheel with six rays attached to a wall. That juxtaposition provided the basis for drawing a diagram of beauty as a Cuntenance of Holiness, which is proposed as the result of the research. The diagram demonstrate the interdependence between beauty and holiness as a pulsating relation occasioned by the continual transformation of each into the other, describable in terms of the phenomenon of radiation and comparable to the breathing process, a condition of life. The proposed diagram represents this relation in an illustrative way, showing beauty as a countenance (perceptible to human senses) of holiness (inaccessible to sensory perception), capturing the mutual interchangeability and alternateness of holiness and its countenance, and the mode of the manifestation of holiness in its Countenance, determined here as beauty. The study has demonstrated that the beauty of Peter Zumthor’s Bruder Klaus Field Chapel can be conceived of and represented as a Countenance of Holiness.

Słowa kluczowe

PL

piękno; kontemplacja; krajobraz; Oblicze Świętości; fizyczne ciało architektury; kaplica Brata Klausa; schemat Trójjedynego Boga i Świata

EN

beauty; landscape; Countenance of Holiness; physical body of architecture; diagram of the Holy Trinity and the World; Bruder Klaus Field Chapel

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 9, no. 1
• Strony: 50--62
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., rys.

Twórcy

autor

Stec B.

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Wydział Architektury i Sztuk Pięknych, ul. G. Herlinga-Grudzińskiego 1, 30-705, Kraków

Bibliografia

• 1. Journet Ch. (1980), Saint Nicolas de Flue, Édition Saint-Paul Fribourg, Paris.
• 2. Stec B. (2003), Trzy rozmowy z Peterem Zumthorem, „Architektura i Biznes” nr 3.
• 3. Stec B. (2007), Droga, kaplica brata Klausa, Peter Zumthor, „Architektura i Biznes” nr 7/8.
• 4. Zumthor P. (2010), Myślenie architekturą, Karakter, Kraków.
• 5. Zumthor P. (2014), Peter Zumthor 1998-2001. Realisations et projets, t. 3, Zurich.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).