XIX-wieczny Sokal – zapomniane galicyjskie miasto na Kresach

• Autorzy: Kuśnierz-Krupa D.

Warianty tytułu

EN

19th century Sokal – a forgotten Galician town in Eastern Borderlands

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Sokal jest polskim miastem o wielowiekowej historii, które obecnie leży na terenie Ukrainy, na północ od Lwowa. Miasto to przez wielu jest zapomniane, choć istniejące do dzisiaj ślady jego bogatego dziedzictwa kulturowego świadczą niezbicie o jego wysokiej pozycji w dawnej Polsce. Szczególny rozkwit Sokala upatruje się w okresie „galicyjskim”, kiedy miasto i jego krajobraz kulturowy tworzyły wspólnie trzy nacje: Polacy, Ukraińcy i Żydzi, z których każda pozostawiła w nim ślad swojej obyczajowości i tradycji. Wówczas to w mieście powstało wiele interesujących pod względem architektonicznym obiektów, co świadczyło o ówczesnej randze ośrodka. W XIX i na początku XX wieku w mieście wzniesiono m.in. dworzec, męską i żeńską szkołę powszechną, gimnazjum państwowe, kasę oszczędności, męskie i żeńskie seminarium nauczycielskie, gmach Sokoła, budynek rady miasta oraz szpital. Okres rozwoju miasta zahamowały kolejno I i II wojna światowa, z następnie traktat o zmianie granic, na mocy którego Sokal znalazł się poza Polską w granicach ówczesnej Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

EN

Sokal is a Polish town with centuries-long history, which is currently located in Ukraine, north of Lviv. The town has been forgotten by many, though the still existing traces of its rich cultural heritage bear evidence of its high standing in old Poland. The heyday of Sokal seems to have been during the “Galician” period, when the town and its cultural landscape was jointly created by three nations: Poles, Ukrainians and Jews, each of whom left traces of their morality and tradition in it. It was then that numerous noteworthy architectural ob- jects were erected, which bore evidence of the contemporary significance of the town. In the 19th and at the beginning of the 20th century, the railway station, comprehensive schools for boys and girls, the state gymnasium, the savings bank, teachers seminars for men and women, the “Sokoł” building, the town hall and the hospital were built. The flourishing of the town was interrupted by World War I and II respectively, and then the treaty concerning the change of frontiers, according to which Sokal was outside Poland within the then Ukrainian Socialist Soviet Republic.

Słowa kluczowe

PL

Sokal; Galicja; wiek XIX; architektura; układ urbanistyczny

EN

Sokal; Galicia; 19th century; architecture; urban layout

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 37
• Strony: 45--53
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., il.

Twórcy

autor

Kuśnierz-Krupa D.

• Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Bibliografia

• [1] Encyklopedia Kresów, M. Karolczuk-Kędzierska (red.), Wyd. R. Kluszczyński, Kraków 2004.
• [2] Janeczek A., Osadnictwo pogranicza Polsko-Ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Wyd. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa1993.
• [3] Kuśnierz-Krupa D., Sokal nad Bugiem w świetle mapy Miega, Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation, nr 33/2013, s. 86-90.
• [4] Łepkowski J., Galicya pod względem geograficzno-statystycznym, politycznym i topograficznym, Kraków 1861.
• [5] Mańkowski Z.P., Sokal nad Bugiem i jego Gimnazjum, [w:] Studia z historii Polski XIX i XX wieku, I. Paczyńska (red.), Wyd. Tow. Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 1999.
• [6] Merunowicz T., Opieka kraju nad szkolnictwem przemysłowym w Galicji, Wyd. Nakładem Funduszu Krajowego, Lwów 1887.
• [7] Orłowicz M., Ilustrowany Przewodnik po Galicji, Bukowinie, Spiżu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim, Wyd. Skład Główny „Książnica Polska”, Lwów 1919.
• [8] Pamiętnik Jubileuszowy Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Sokalu: 1895-1925, Wyd. Nakładem Grona Nauczycielskiego, Sokal 1925.
• [9] Pieczkowski J., Na gruzach marzeń, Wyd. V.I.D.I., Nowy Sącz 2004.
• [10] Sokalski B., Powiat sokalski pod względem geograficznym, etnograficznym, historycznym i ekonomicznym, Wyd. Wł. Dzieduszycki, Lwów 1899.
• [11] Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Sokalu za rok szkolny 1913/1914, Wyd. Nakładem Funduszu Naukowego, Sokal 1914.
• [12] Sułkowska-Kuraś I, Kuraś S., Zbiór Dokumentów Małopolskich, cz. V, Dokumenty z lat 1401-1440, Wyd. Instytut Historii PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 275-277.
• [13] Zabłocki A., Wspomnienia oficera, Wyd. Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie, Tuchów 2003.
• [14] Zachariewicz J., Wycieczka w powiat Sokalski, [w:] Teka Konserwatorska: Rocznik Koła C. K. Konserwatorów Starożytnych Pomników Galicyi Wschodniej, Wyd. nakł. Koła C. K. Konserwatorów, Lwów 1892.