Urbanistyka i dziedzictwo kultury. Strategie, aktorzy i struktury w labiryntach miejskości

• Autorzy: Zuziak Z. K.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK44URBANHERITAGE

Warianty tytułu

EN

Urbanism and cultural heritage. Strategies, actors and structures in the labyrinths of urbanity

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono koncepcyjny zarys budowy modelu zintegrowanej ochrony urbanistycznego dziedzictwa kultury. Wprowadzając tę kategorię pojęciową autor artykułuje specyfikę badań nad modelowaniem ochrony miejskiego dziedzictwa kulturowego prowadzonych z perspektywy dyscypliny naukowej: architektura i urbanistyka. Podkreśla też rangę problemów wynikających z braku odpowiednich powiązań między doktryną konserwatorską a teoriami wyjaśniającymi strukturalne zmiany w przestrzeni miejskiej. Istotną cechą prezentowanego tu modelu SAS (akronim od: Strategie – Aktorzy – Struktury) jest myślenie kategoriami „konstrukcji urbanistycznej”. Oznacza to, że: 1) wartości miejskiego środowiska zabytkowego należy odnosić do „architektury miasta” (pojmowanej jak u A. Rossiego); 2) ten rodzaj interpretowania urbanistycznych wartości dziedzictwa stanowi dobry punkt wyjścia dla strategii budowania formy urbanistycznej. Mowa tu o zasadach tzw. „urbanistyki strategicznej” oraz postulacie otwarcia polityk konserwatorskich, i innych narzędzi urbanistycznych regulacji, na strategie projektowe zawierające pierwiastki twórczej interpretacji kulturowych wartości dziedzictwa.

EN

In this paper a conceptual outline of the decision making model for the protection of urbanistic cultural heritage is presented. Introducing this category the author articulates the specifi city of the research area on modelling the protection of urban cultural heritage viewed from the perspective of academic discipline: architecture and urbanism. The point of departure for this consideration is the problem of insuffi cient logical connections between the conservation doctrines and theories of structural changes in urban space. The key assumption of the SAS model (acronym from: Strategies – Actors – Structures) is that thinking in terms of “urbanistic construction” opens up new chances for integrated protection of urban cultural heritage. This implies that: 1) values of urban cultural heritage should be linked with the “architecture of the city” (as defi ned by A. Rossi); 2) this approach to the interpretation of urban cultural heritage should also be linked with the strategies of building urban form. This, in turn, refers to the principles of “strategic urbanism” and conservation policies, as well as other spatial policies, to architectural and urban design strategies having the elements of the creative interpretation of cultural heritage values.

Słowa kluczowe

PL

urbanistyka; urbanistyczne dziedzictwo kultury; strategie dziedzictwa miejskiego; urbanistyka strategiczna; konstrukcja urbanistyczna; planowanie przestrzenne; projektowanie; urbanistyczne

EN

urbanistic cultural heritage; urbanism; urban heritage strategies; strategic urbanism; urbanistic construction; urban policies; spatial planning; urban design

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 44
• Strony: 19--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 50 poz.

Twórcy

autor

Zuziak Z. K.

• Politechnika Krakowska

Bibliografia

• [1] Alexander, Ch., The Nature of Order, Center for Environmental Structures, Berkeley, Ca, USA, 2003–2004.
• [2] Ashworth G. J., Realizable potential but hidden problems: a heritage tale from fi ve Central European cities [w:] J. Purchla (ed.) The Historical Metropolis: A Hidden Potential, International Cultural Centre, Kraków, 1996.
• [3] Ashworth G. J.,, Heritage planning: conservation as the management of urban change, Geo Pers, Groningen, The Netherlands,1991.
• [4] Benevolo, L., Miasto w dziejach Europy, Wydawnictwo Krąg i Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa, 1995.
• [5] Berleant, A., Wrażliwość i zmysły. Estetyczna przemiana świata człowieka, Universitas, Kraków, 2011.
• [6] Bianchini, F., Parkinson, M., (editors) Cultural policy and urban regeneration. The West European experience, Manchester University Press, Manchester and New York, 1993.
• [7] Cornell, P., Drogi do raju. Przypisy do zaginionego rękopisu, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk, 2003.
• [8] Gadamer H. G., Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik. J.C. B. Mohr (Siebeck), Tübingen 1975 (Polish edition: Prawda i metoda. Inter esse, Kraków, 1993).
• [9] Gzell S., Wykłady o urbanistyce (Lectures on Urbanism). With English Supplement on Contemporary Town Planning. Ofi cyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2015.
• [10] Guidance on Heritage Impact Assessments for Cultural World Heritage Properties, ICOMOS, In collaboration with the World Heritage Centre, Paris, 2011.
• [11] Guranowska-Gruszecka K., Śródmieście Warszawy w XX wieku, Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, Warszawa, 2013.
• [12] Habitat III Issue Papers, 4 – Urban Culture and Heritage, New York, 31 May 2015 (tezy Komitetu ONZ, Habitat na Międzynarodową Konferencję nt Mieszkalnictwa I Zrównoważonego Rozwoju planowaną w Quito, w październiku 2016).
• [13] Hannerz U., Exploring the City. Inquires Toward an Urban Anthropology. Colombia University Press, 1980 (polskie wydanie: Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2006).
• [14] Harvey D., Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, 2012.
• [15] Hillier B., The New Science of Space and the Art of Place. Towards a Space-led Paradigm for Researching and Designing the City, [w:] New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Haas Tigran, (ed.), Rizzoli, New York, 2008.
• [16] Huizinga J., A Study of the Play-Element in Culture. Routledge and Kegan Paul, London, 1980 (reprint; first published by Routledge in1949, in Germen in Switzerland).
• [17] Kadłuczka, A., Idea zrównoważonego rozwoju, a problemy ochrony dziedzictwa kulturowego. Na przykładzie florencki i Krakow, Wiadomości Konserwatorskie Nr 23/2008.
• [18] Kadłuczka, A., Przestrzeń publiczna w historycznym mieście, a ochrona pamięci, tradycji i tożsamości miejsca” w: Definiowanie przestrzeni architektonicznej, Czasopismo Politechniki Krakowskiej. Z.9-A/2006, rok 103.
• [19] Kłosek-Kozłowska, D., Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyka, Ofi cyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2007.
• [20] Krier, L., Architektura wspólnoty, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk, 2011.
• [21] Kosiński, W., Miasto i piękno miasta, Politechnika krakowska, Kraków 2011.
• [22] Lefebvre, H., Prawo do miasta, „Praktyka teoretyczna” nr 5 / 2012, http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr5_2012_Logika_sensu/14.Lefebvre.pdf (dostęp: 13. 08. 2015).
• [23] Lorens, P., Równoważenie rozwoju przestrzennego miast polskich, Politechnika Gdańska, Wydział Architektury, Gdańsk, 2013.
• [24] Lorens, P., Tematyzacja przestrzeni publicznej miasta, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk, 2006.
• [25] Monestiroli A., Tryglif i metopa. Dziewięć wykładów o architekturze, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Kraków, 2009.
• [26] Murzyn-Kupisz, M., Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, 2012.
• [27] Niewiadomski, Z. (red.), Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, 2009.
• [28] Norberg-Schulz Ch., Bycie, przestrzeń i architektura, wyd. MURATOR, Warszawa, 2000.
• [29] Pluta, K., Przestrzenie publiczne miast europejskich. Projektowanie urbanistyczne, Ofi cyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2012.
• [30] Purchla, J., W stronę system ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce, Zarządzanie Publiczne, Nr 2(12)/2010.
• [31] Purchla, J., (red.), Raport o systemie ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989, Warszawa, 2009.
• [32] Rossi A. The Architecture of the City, MIT Press. Cambridge, MA., 1984.
• [33] Rudnicki, A., Zuziak, Z., (red.) Transport a logika formy urbanistycznej. Projekty dla polskich metropolii, Czasopismo Techniczne, Zeszyt 3, Rok 107, 2010.
• [34] Rykwert, J., The Seduction of Place. The history and Future of the City, Vintage Books, New York, 2002 (polska edycja: Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, 2013.
• [35] Sennett, R., Flash and Stone. The Body and the City in Western Civilization, 1994, (polskie wydanie: Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu, Wydawnictwo marabut, Gdańsk, 1996).
• [36] Szarata, A., Wpływ zmian w strukturze przestrzennej na parametry 4-stadiowego modelu transportowego miasta, [w:] Rudnicki, A., Zuziak, Z., (red.) Transport a logika formy urbanistycznej. Projekty dla polskich metropolii, Czasopismo Techniczne, Zeszyt 3, Rok 107, 2010.
• [37] Szmelter, I., Nowe rozumienie dziedzictwa kultury; Implikacje dla wartościowania, [w:] Szmygin, B., (red.) Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, PKN ICOMOS, BSKZ UMS Warszawa, Politechnika Lubelska, Fundacja Politechniki Lubelskiej, Warszawa-Lublin, 2012.
• [38] Stadtmachen. Eu. Urbanity and the Planning Culture in Europe (ed. Jessen J, Meyer U. M., Schneider J.), Karl Krämer Verlag, Stuttgart, 2008.
• [39] Szmygin, B., Propozycje założeń do systemu wartościowania zabytków architektury – podmiot, przedmiot, status wartości, [w:] Szmygin, B, (red.) Wartościowanie zabytków architektury, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa, 2013.
• [40] Szmygin, B, (red.) Wartościowanie zabytków architektury, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa, 2013.
• [41] Tomaszewski A., Ku nowej fi lozofi i dziedzictwa. Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, 2012.
• [42] Throsby, D., Determining the Value of Cultural Goods: How Much (or How Little) Does Contingent Valuation Tell Us?, Journal of Cultural Economics. Vol. 27, 2003, pp. 275–285.
• [43] UNESCO, World Heritage Centre / Centrum Światowego Dziedzictwa, Memorandum Wiedeńskie dotyczące „Dziedzictwa Światowego i Współczesnej Architektury – Zarządzania Historycznym Krajobrazem Miejskim”, Wiedeń, 20 maja 2005.
• [44] Wejchert, K., Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa, 1974.
• [45] Węcławowicz-Gyurkovich, E., Architektura najnowsza w środowisku miast europejskich, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Kraków, 2013.
• [46] Węcławowicz-Gyurkovich, E., Nowa architektura w tkance historycznej Krakowa,[w:] Jasieńko, J., Kadłuczka, A., Mandelli E., (red.) Florencja i Kraków – miasta partnerskie w Europie – wspólne dziedzictwo kultury, Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, Kraków, 2010.
• [47] Wrana, J., Rola i znaczenie architektury w procesie scalania struktury przestrzennej miasta na przykładzie Lublina, Politechnika Lubelska, Lublin, 2014.
• [48] Yee-wa, Chan, Evaluating Built Heritage Conservation in Hong Kong — Principle And Practice, Dissertation, The Centre of Urban Planning & Environmental Management, The University of Hong Kong, Hong Kong, 2004.
• [49] Zuziak Z. K., Zmiany strukturalne w miastach polskich na początku XXI w. Między sztuką budowania miast a polityką przestrzenną. (Structural Changes in the Polish Cities at the beginning of the21-st Century. Between the Art of Building Cities and Spatial Policy) [in:] Halicka A.(ed.), Budownictwo na obszarachzurbanizowanych. Nauka, praktyka, perspektywy, Politechnika Lubelska; s.165–176. Lublin, 2014.
• [50] Zuziak Z. K., O tożsamości urbanistyki. (On the Identity of Urbanism).Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, Kraków, 2008.