Rewaloryzacja budynku Starej Pijalni w Goczałkowicach-Zdroju

• Autorzy: Krause-Świerczyńska Magdalena

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK76PUMP

Warianty tytułu

EN

Restoration of the Old Pump Room in Goczałkowice-Zdrój

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Przedmiotem artykułu jest budynek Starej Pijalni w Goczałkowicach-Zdroju zlokalizowany na terenie Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój. Ta perełka w stylu architektury parkowej wzniesiona w 1862 roku należy do pierwszych i najstarszych zachowanych obiektów zabytkowego założenia uzdrowiska. Wcześniej była zwana Halą Picia Solanki i Maria Quelle – od nazwy leczniczego źródła. Artykuł przedstawia historię, stan techniczny obiektu oraz opis pełnej rewaloryzacji budynku wraz z jego ponownym wyeksponowaniem. Prace projektowe zostały przeprowadzone w 2020 roku, a prace remontowo-konserwatorskie na przełomie 2022–2023 roku i objęły kompleksową rewaloryzację, w których skład wchodziły m.in. remont więźby dachowej, stropu, renowacja ścian szachulcowych budynku oraz przywrócenie dawnej kolorystyki. W artykule podjęto szczególnie ważne aspekty praktycznych działań konserwatorskich na przykładzie historycznego i unikatowego obiektu zabudowy uzdrowiskowej o konstrukcji szachulcowej.

EN

This paper focuses on the Old Pump Room building in Goczałkowice-Zdrój, located within the Goczałkowice-Zdrój health resort. This gem of the park architectural style, built in 1862, is one of the first constructed and oldest surviving buildings in the historical health resort. It was formerly known as the Saltwater Drinking Room and Maria Quelle—after the name of the medicinal spring. The article presents the history, state of repair of the building and a description of the complete renovation and restoration of the building and its re-opening to the public. Design work was undertaken in 2020, and renovation and conservation works were carried out in 2022 and 2023. This involved comprehensive restoration, including renovation of the roof truss and ceiling, renovation of the building’s half-timbered walls and restoration of the former color scheme. The article discusses singularly important aspects of practical conservation using by way of example an historical and unique half-timbered spa building.

Słowa kluczowe

PL

rewaloryzacja; obiekt zabytkowy; więźba dachowa; konstrukcja drewniana szachulcowa

EN

restoration; historical building; roof truss; half-timbered structure

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 76
• Strony: 115--128
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., fot.

Twórcy

autor

Krause-Świerczyńska Magdalena

• Wydział Architektury Politechniki Śląskiej

• https://orcid.org/0000-0003-0360-1461

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• 1. [b.a.], Uzdrowiska polskie. Przewodnik po uzdrowiskach zrzeszonych w Związku Uzdrowisk Polskich, Warszawa 1932.
• 2. Furczyk Grzegorz, Goczałkowice-Zdrój na pocztówkach, pamiątkach, zdjęciach, red. Ryszard Hess, Goczałkowice 2006.
• 3. Gebrueder Boehm, Das Jod-Bromhaltiges Solbad, Goczalkowitz bei Pless O.-S.in seiner Bedeutung als Kurort, Kattowitz 1910.
• 4. Gebrueder Boehm, Das Jod-Brom-Radiumhaltige Solbad, Gottschsalkowitz bei Pless O.-S.in seiner Bedeutung als Kurort, Kattowitz 1910.
• 5. Korzeniowska Wiesława, Goczałkowice Zdrój – monografia historyczna, Opole 1996.
• 6. Korzeniowska Wiesława, Kurorty górnośląskie dawniej i dziś, Opole 1992.
• 7. Rapp Piotr, Metodyka i przykłady rewaloryzacji konstrukcji drewnianych w obiektach zabytkowych, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2015, nr 43, s. 92–108.
• 8. Stade Franz, Die Holzkonstruktion, Leipzig 1904, reprint 1989.
• 9. Terlikowski Wojciech, Problemy i zagadnienia techniczne w diagnostyce, konserwacji i renowacji konstrukcji zabytkowych obiektów drewnianych ze szczególnym uwzględnieniem drewnianych obiektów zabytkowych w Polsce, Sustainability Special Issue „Sustainable Building Design, Technological Innovation and Green Project Management”, Warszawa 2022.
• Dokumentacja / Documentation
• 10. Kłeczek Izabela, Program Prac Badawczo-Konserwatorskich, luty 2020.
• 11. Kłeczek Izabela, Sprawozdanie z konserwatorskich prac badawczych dotyczących budynku dawnej pijalni zlokalizowanej na terenie Uzdrowiska w Goczałkowicach-Zdrój, Kraków, wrzesień 2020.
• 12. KONIOR Przedsiębiorstwo Budowlane Sp. z o.o., Dokumentacja powykonawcza, luty 2023.
• 13. Krause Magdalena, Kłeczek Izabela, Projekt budowlany remontu budynku Starej Pijalni na terenie Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój Sp. z o.o., marzec 2020.
• 14. Maliborski Ciesielstwo – Handel drewnem Henryk Maliborski, zakres prac, luty 2023.
• 15. Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Oddział Wojewódzki w Katowicach, Decyzja w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków „A”, Katowice, 7 maja 1992.
• 16. Stekra sp. z o.o., Ekspertyza techniczna budynku „Stara Pijalnia” zlokalizowana na terenie Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój sp. z o.o., Mikołów 2019.
• 17. Wilczek Wojciech, Dzidek Piotr, Firma Inżynierska Statyk, Projekt budowlany remontu budynku Starej Pijalni zlokalizowanej na terenie Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój sp. z o.o., Katowice, marzec 2020.
• Akty prawne / Legal acts
• 18. Ustawa z 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2020, poz. 282 z późn.zm
• 19. Uchwała nr XXVI/164/2012 Rady Gminy Goczałkowice-Zdrój z dnia 20 XII 2012 r. w sprawie uchwalenia Statutu Uzdrowiska Goczałkowice-Zdrój.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 20. http://www.info.goczalkowicezdroj.pl/warto-zobaczyc/zabytki/ (dostęp: 5 II 2020).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).