Obrzeże eksploatacyjne, jego geneza i uwzględnienie w prognozach deformacji powierzchni w programie „Szkody"

• Autorzy: Kowalski A. , Jędrzejec E. , Polanin P.

Warianty tytułu

EN

Genesis and application of operating rim in subsidence prediction in "Damage" software

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono definicję oraz wzory opisujące obrzeże eksploatacyjne w prognozach deformacji terenu. Uporządkowano dotychczasowe próby opisywania ugięcia stropu zasadniczego w postaci funkcyjnej. W artykule zdefiniowano pojęcia wybiegu i czasu eksploatacji parcel rzeczywistych i efektywnych z uwagi na uwzględnienie obrzeża dla krawędzi startowej, końcowej i krawędzi związanej z frontem eksploatacyjnym, które traktowane są jako dane opisowe parcel definiowanych w programie komputerowym „Szkody". Uwzględnianie obrzeża eksploatacyjnego w prognozach deformacji powierzchni terenu nie jest zawsze stosowane, pomimo że wyniki pomiarów geodezyjnych skonfrontowane z obliczeniami wskaźników deformacji według teorii Knothego-Budryka, wskazują na potrzebę jego stosowania. Według twórców teorii obrzeże nie jest parametrem teorii. Jest wielkością opisującą geometrię parceli eksploatacyjnej. Z kolei autorzy programów komputerowych stosowanych do prognoz deformacji (m.in. Białek, Drzęźla i Jędrzejec) uwzględniają wielkość obrzeża jako parametr modelu obliczeniowego, przy czym jego stosowanie jest selektywne. Najczęściej jest używane do obliczeń deformacji wpływów dokonanej i projektowanej eksploatacji pojedynczych parcel w prognozach i obliczeniach szczegółowych. W prognozach podstawowych lub przybliżonych obrzeże jest najczęściej pomijane.

EN

This paper presents a definition and formulas for an operating rim in prediction of land deformations. Attempts to describe a deflection of principle roof in the form of a function were presented. Definitions of panel length and duration of exploitation were defined for real and effective panels in relation to operating rims (starting, finishing and panel face edges). This information is necessary to define exploitation panels in the software called "Damage". The operating rim is not always applied in subsidence prediction in spite of comparison results of measured and calculated deformation indexes that indicate the need to employ it. The authors of the Knothe-Budryk theory emphasize that the operating rim is not a theory parameter. It's a geometry factor of longwall panel. Delevolepers of the software (i.e. Białek, Drzęźla, Jędrzejec) used for subsidence prediction, employ the operating rim as a parameter of calculation model but its application is limited. It is often applied to calculate deformation indexes for a single longwall panel in prediction and detailed calculations. The operating rim is usually not applied for basic and approximate prediction.

Słowa kluczowe

PL

eksploatacja górnicza; deformacje powierzchni terenu; prognoza; obrzeże eksploatacyjne

EN

mining exploitation; land surface deformations; prediction; operating rim

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 72, nr 3
• Strony: 85--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kowalski A.

• Główny Instytut Górnictwa w Katowicach

autor

Jędrzejec E.

• Główny Instytut Górnictwa w Katowicach

autor

Polanin P.

• Główny Instytut Górnictwa w Katowicach

Bibliografia

• 1. Batkiewicz W.: Obliczanie wskaźników poeksploatacyjnych deformacj i terenu. Wydawnictwo Śląsk. Katowice 1968.
• 2. Białek J.: Algorytmy i programy komputerowe do prognozowania deformacji terenu górniczego. Monografia. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice 2003.
• 3. Białek J., Pomykoł M.: Wpływ kształtu linii ugięcia stropu na deformacje powierzchni. Materiały V Konferencji Ochrona Środowiska Na Terenach Górniczych. Z.G. SITG. Szczyrk 2004, s. 33-42.
• 4. Drzęźa B.: Rozwiązanie pewnego przestrzennego zadania liniowej teorii sprężystości w zastosowaniu do prognozowania deformacji górotworu pod wpływem eksploatacji górniczej wraz z oprogramowaniem. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. „Górnictwo" 1978, z. 91.
• 5. Jędrzejec E.: Poeksploatacyjne przemieszczenia górotworu poziomo uwarstwionego. GIG (Praca doktorska). Katowice 1991.
• 6. Jędrzejec E.: Komputerowy system prognozowania wpływu podziemnej eksploatacji górniczej na górotwór. Materiały z konferencji II Dni Miernictwa Górniczego i Ochrony Terenów Górniczych. Wydawnictwo GIG, Katowice 1993, s. 69-82.
• 7. Knothe S.: Praca doktorska (1953a). W. Silva Rerum Profesora Stanisława Knothego. Wydawnictwa AGH. Kraków 2013.
• 8. Knothe S.: Równanie profilu ostatecznie wykształconej niecki osiadania. Archiwum Górnictwa i Hutnictwa t. 1, z. 1, 1953b.
• 9. Knothe S.. Prognozowanie wpływów eksploatacji górniczej. Wydaw. Śląsk, Katowice 1984.
• 10. Knothe S.: Teoria Budryka-Knothego po latach. Szkoła Eksploatacji Podziemnej '93, t. 2. CPPGSMiE PAN, Kraków 1993.
• 11. Kowalczyk Z.: Określenie wpływów eksploatacji górniczej metodą przekrojów pionowych. Wydawnictwo Śląsk. Katowice 1972.
• 12. Kowalski A.: Nieustalone górnicze deformacje powierzchni w aspekcie dokładności prognoz. Studia - Rozprawy - Monografie Nr 871. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa. Katowice 2007.
• 13. Kowalski A., Jędrzejec E.: Ochrona terenów górniczych i pogóraiczych. W: W. Konopko (red.): Bezpieczeństwo pracy w kopalniach węgla kamiennego. T.l. Wydawnictwo GIG. Katowice 2013, s. 353-377.
• 14. Kowalski A.: Prognozy deformacji powierzchni w świetle deformacji określanych pomiarowo metodami geodezyjnymi. XXI Konferencja Zarządu Oddziału SITG w Rybniku. Ochrona środowiska na terenach górniczych i pogórniczych kopalń w Subregionie Zachodnim Województwa Śląskiego. Rybnik 2014, s. 113-126.
• 15. Kwiatek J. i inni: Ochrona obiektów budowlanych na terenach górniczych. Wyd. GIG. Katowice 1997.
• 16. Kwiatek J.: Wpływ ugięcia stropu na obniżenia powierzchni. „Przegląd Górniczy" 2004, nr 11, s. 4-8.
• 17. Litwiniszyn J.: Równanie różniczkowe przemieszczeń górotworu. Archiwum Górnictwa i Hutnictwa, t. 1, z. 1. Kraków 1953.
• 18. Szpetkowski S.: Prognozowanie wpływów eksploatacji złóż pokładowych na górotwór i powierzchnię terenu. Śląskie Wydawnictwo Techniczne. Katowice 1995.
• 19. Zych J.: Metoda prognozowania wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu uwzględniająca asymetryczny przebieg procesu deformacji. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej 1987, z. 164.