Zmiany wskaźników fizykochemicznych wody kanału Dąbrówka spowodowane działalnością kopalni rud cynku i ołowiu

• Autorzy: Policht-Latawiec A. , Kanownik W. , Lekstan M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents changes of physicochemical indices of water in the Dąbrówka channel which is the receiving water of waters originating in the first place from drainage of zinc and zinc ores mines from ZGH Bolesław Company in Bukowno. Mining wastewaters are treated as a specific kind of sewage which do not form during a technological process but are the natural outcome of conducted mining activity. Beside mining wastewaters pumped out from the Pomorzany mine, the Dąbrówka channel drains also post-floatation waters from tailings ponds and runoffs from industrial wastes heaps. Hydrochemical tests were conducted in 2012. Water for analyses was collected once a month (total of 12 dates) in 3 control points: point 1 – at km 4+800 of the Dąbrówka channel – discharge of mining waters from the mine through the Dąbrowka shaft, point 2 – at 1+600 of the watercourse (below the national road 94), point 3 – at 3–50 m before the confluence of the Dąbrówka channel and the Biała River. The area of the Dąbrówka catchment is 16.64 km². Settlement and industrial areas are situated in the upper part of the catchment, the area below is used as forest grounds. Bolesław town is situated in the central part (between points 1 and 2). The lower part of catchment is managed for agriculture with a minor share of settlement areas. Hydrochemical tests conducted on site comprised measurement of water pH, electrolytic conductivity (EC), dissolved oxygen concentration and degree of water saturation with oxygen. Laboratory assessments comprised total suspended solids by drying and weighing method, total dissolved solids by evaporation, concentrations of Ca²⁺, Mg²⁺, Na+, K+, Mn²⁺, Fe²⁺, Fe³⁺ (total iron) and heavy metals Zn and Pb by means of atomic absorption spectrometry (ASA) on UNICAM SOLAR 969 spectrometer. Concentration of ammonium nitrogen (N-NH₄⁺), nitrite (N-NO₂-) and nitrate (N-NO₃^-) nitrogen as well as phosphates (PO₄³-) and chlorides (Cl^-) were determined using flow colorimetric analysis on FIAstar 5000 apparatus, whereas sulphate (SO₄^-2)concentration was assessed by precipitation method. Quality of the Dąbrówka channel water was estimated in compliance with the Regulation of the Minister of the Environment of 30 October 2014. Statistical inference about the significance of differences between the indices values among the control points was conducted using Kruskal-Wallis non-parametric test and then by non-parametric Mann-Whitney U-test on the significance level α = 0.05. On the basis of the investigations it was determined that water along the whole length of the Dąbrówka channel does meet the requirements of class II. Because of high concentration of lead, the water was classified to the state below good. The mining wastewater discharged from the zinc and lead ore mines was characterized by statistically lower concentrations of salinity indices, ammonium, and Fe and Mn, but higher content of heavy metals (Zn) and nitrate nitrogen than waters in the lower course of the channel.

Słowa kluczowe

PL

jakość wody; metale ciężkie; zanieczyszczenia

EN

water quality; heavy metals; pollutions

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2015
• Tom: Tom 17, cz. 2
• Strony: 1350--1364
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Policht-Latawiec A.

• Uniwersytet Rolniczy, Kraków

autor

Kanownik W.

• Uniwersytet Rolniczy, Kraków

autor

Lekstan M.

• Uniwersytet Rolniczy, Kraków

Bibliografia

• 1. Bauerek A., Łączny J. M.: Zanieczyszczenie wód spływu powierzchniowego ze skarpy osadnika odpadów poflotacyjnych rud Zn-Pb typu doliny Mississippi w Bolesławiu k. Olkusza. Przegląd Geologiczny. 58(1), 54–59 (2010).
• 2. Bogdał A., Kanownik W., Wiśnios M.: Zmiany wartości i stężeń fizykochemicznych wskaźników jakościowych wód rzeki Prądnik-Białucha (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska). Gaz, Woda i Technika Sanitarna. 8, 358–361 (2012).
• 3. Boyacioglu H.: Utilization of environmetric & index methods as water quality comparative assessment tools focusing on heavy metal content. Archives of Environmental Protection. 38(3), 17–28 (2012).
• 4. Cabala J., Tepe L.: Metalliferous Constituents of Rhizosphere Soils Contaminated by Zn–Pb Mining in Southern Poland. Water Air Soil Pollut. 178, 351–362 (2007).
• 5. Cabala J., Zogala B., Dubiel R.: Geochemical and Geophysical Study ofHistorical Zn-Pb Ore Processing Waste Dump Areas (Southern Poland). Polish J. of Environ. Stud. 17(5), 693–700 (2008).
• 6. Gozzard E., Mayes W.M., Potter H.A.B., Jarvis A.P.: Seasonal and spatial variation of diffuse (non-point) source zinc pollution in a historically metal mined river catchment, UK. Environmental Pollution. 159, 3113–3122 (2011).
• 7. Harat A., Grmela A.: Wpływ wód kopalnianych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na zmiany jakości wody w rzece Olza w latach 2000–2007. Monitoring Środowiska Przyrodniczego. 9, 57–62 (2008).
• 8. Kanownik W., Kowalik T., Bogdał A., Ostrowski K.: Quality categories of stream waters included in a small retention program. Pol. J. of Environ. Stud. 22(1), 159–165 (2013).
• 9. Kiedrzyńska E., Urbaniak M., Kiedrzyński M., Skłodowski M., Zalewski M.: Punktowe źródła zanieczyszczeń jako zagrożenie dla jakości wód Pilicy. Gaz Woda i Technika Sanitarna. 6, 254–256 (2012).
• 10. Kondracki J.: Geografia regionalna Polski. PWN Warszawa 2013.
• 11. Kosińska K., Miśkiewicz T.: Precipitation of heavy metals from industrial wastewaters by Desulfovibrio Desulfuricans. Environmental Engineering Protection. 38(2), 52–60 (2012).
• 12. Kowalewski Z.: Implementation of Water Framework Directive principlesin Polish legislation. Geomatics and Environmental Engineering. 3(3), 67–73 (2009).
• 13. Koźlak W.: Badania układów „szkła wodne sodowe – wybrane sole ołowiu”dla oceny możliwości zastosowania krzemianów do usuwania jonówPb2+ z zanieczyszczonych ekosystemów wodnych. Journal of Ecology andHealth. 15(3), 115–121 (2011).
• 14. Lackóová L., Halászová K., Pokrývková J., Streďanský J.: Environmentalimpacts in Slovak Republic. ENVIRO 2013, ISBN 978-80-552-1101-5, Slovenskápoľnohospodárska univerzita. 107–113 (2013).
• 15. Macklin M. G, Hudson-Edwards K. A., Dawson E. J.: The significanceof pollution from historic metal mining in the Pennine ore fields on riversediment contaminant fluxes to the North Sea. The Science of the TotalEnvironment. 194/195, 391–397 (1997).
• 16. Majewski W.: Światowy dzień wody. Gospodarka Wodna. 3, 97–100 (2012).
• 17. Mayes W.M., Potter H.A.B., Jarvis A.P.: Inventory of aquatic contaminantflux arising from historical metal mining in England and Wales.Science of the Total Environment. 408, 3576–3583 (2010).
• 18. Melcer B., Olejnik M.: Wpływ wybranych czynników na zanieczyszczenia związkami biogennymi powierzchniowych wód płynących w zlewni Baryczy. Acta. Sci. Pol. Formatio Circumiectus. 5 (2), 59–71 (2006).
• 19. Mesci B.: Adsorptive removal of zinc by bentonite: application of time series modeling method. Archives of Environmental Protection. 37 (3), 101–113 (2011).
• 20. Mizera A.: Znaczenie wody w środowisku człowieka – gospodarowanie zasobami i ochrona. Aura. 6, 8–11 (2008).
• 21. Nocoń W., Nocoń K., Barbusiński K., Kernert J.: The influence of zinc-lead ore mining industry on the level of Biała Przemsza bottom sediments contamination.Architecture Civil Engineering Environment. 1, 65–70 (2012).
• 22. Operat wodno-prawny dla ZGH Bolesław S.A. na odwodnienie, pobór oraz odprowadzenie wód z odwodnienia zakładu górniczego, wód poflotacyjnych ze stawów osadowych i oczyszczonych ścieków bytowych poprzez Kanał Dąbrówka do rzeki Białej. Fundacja „Nauka i Tradycje Górnicze” z siedzibą na Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo- Hutniczej im St. Staszica w Krakowie, Kraków 2007.
• 23. Pasieczna A.: Wpływ przemysłu na środowisko przyrodnicze regionu śląsko-krakowskiego. Gospodarka Surowcami Mineralnymi. 24(2/2), 67–85 (2008).
• 24. Pasieczna A., Dusza-Dobek A., Markowski W.: Wpływ górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa metali na jakość wód Białej Przemszy i Bobrka. Górnictwo i Geologia. 5(4), 181–190 (2010).
• 25. Pawłowski L.: Role of environmental monitoring in implementation of sustainable development. Rocznik Ochrona Środowiska (Annual Set the Environment Protection). 13, 333–345 (2011).
• 26. Policht-Latawiec A., Bogdał A., Kanownik W., Kowalik T., Ostrowski K., Gryboś P.: Jakość i walory użytkowe wody małej rzeki fliszowej. Rocznik Ochrona Środowiska (Annual Set the Environment Protection). 16, 546– 562 (2014).
• 27. Policht-Latawiec A., Kanownik W.: Zawartość metali ciężkich w osadach dennych zbiornika wodnego Domaniów. Gaz, Woda i Technika Sanitarna. 18, 351–353 (2012).
• 28. Policht-Latawiec A., Kanownik W., Łukasik D.: Wpływ zanieczyszczeń punktowych na jakość wody rzeki San. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. 4(1), 253–269 (2013).
• 29. Policht-Latawiec A., Kapica A.: Wpływ kopalni węgla kamiennego na jakość wody rzeki Wisły. Rocznik Ochrona Środowiska (Annual Set the Environment Protection). 15 (3), 333–345 (2013).
• 30. Rajda W., Kanownik W.: Some water quality indices in small watercourses in urbanized areas. Archives of Environmental Protection. 33(4). 31–38 (2007).
• 31. Rak J., Tchórzewska-Cieślak B.: Zapobieganie szkodom w środowisku wodnym. Gaz, Woda i Technika Sanitarna. 10, 399–402 (2011).
• 32. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2014, poz. 1482).
• 33. Szczepka M.: Plany gospodarowania wody w obszarach dorzeczy. Aura. 5, 9–12 (2009).
• 34. Żurek A., Czop M., Motyka J.: Azotany w wodach jurajskiego piętra wodonośnego w rejonie Olkusza. Geologia. 36(1), 109–134 (2010).