Przekształcenia zabytkowych obiektów – próba kodyfikacji

• Autorzy: Molski Piotr

Identyfikatory

DOI

10.35784/odk.2767

Warianty tytułu

EN

Transformation of Historic Buildings – an Attempt at Codification

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozwój cywilizacyjny i związane z tym zmiany standardów funkcjonalnych, technologicznych i wzorców estetycznych wiążą się z przekształceniami istniejącej zabudowy, w tym również zabytków architektury. Uwarunkowane czynnikami pozakonserwatorskimi potrzeby i skala tych przekształceń wpływają na przewartościowania paradygmatu ochrony architektonicznego dziedzictwa. Istotnym tego przejawem, w następstwie transformacji ustrojowej w Polsce po 1989 roku, jest między innymi współzależność skutecznej ochrony zabytków z ich użytkowym wykorzystaniem. Wiąże się to z koniecznością ingerencji modernizacyjno-adaptacyjnych - ze zmianami podziałów wnętrz i potrzebą powiększania użytkowanej powierzchni poprzez rozbudowy zabytkowych obiektów lub założeń lub wznoszenia w ich najbliższym sąsiedztwie nowych. Ochrona zabytków wymaga zatem integracji działań utrwalających dokumentalne wartości historycznej tkanki z zasadami jej przystosowania do aktualnych, utylitarnych potrzeb – jako warunku przetrwania zabytków. W systematyzowaniu zasad przekształceń niezbędne jest uporządkowania nazewnictwa działań podejmowanych wobec zabytków – kluczowego w rozumieniu zasad ochrony i dialogu uczestników procesów konserwatorko-modernizacyjnych. Celem rozważań zawartych w artykule jest: zarys poglądów dotyczących ingerencji w zabytkowe struktury w rozwoju polskiej myśli konserwatorskiej jako punkt wyjścia do kodyfikacji ingerencji; diagnoza istotnych uwarunkowań decydujących o przekształceniach zabytków i potrzeb dialogu uczestników przedsięwzięć konserwatorko-modernizacyjnych; próba zdefiniowania rodzajów przekształceń z ich charakterystyką oraz sformułowanie wniosków.

EN

Civilization development and the related changes in functional, technological, and aesthetic standards are connected with the transformations of the existing buildings, including architectural monuments. Non-conservationist needs and the scale of these transformations influence the reevaluation of the architectural heritage protection paradigm. An important manifestation of this, following the political transformation in Poland after 1989, is the interdependence between effective protection of historic buildings and their utilization. This entails the necessity of modernization and adaptation interventions, i.e. changes of internal divisions and the need to expand the usable area by extending the historic buildings or premises, or construction of new ones in their immediate vicinity. Therefore, the protection of historic monuments requires the integration of activities that preserve the documentary values of the historic fabric with the principles of its adaptation to the current utilitarian needs - as the condition of the monuments' survival. In systematizing the principles of transformation, it is necessary to organize the nomenclature of activities undertaken in relation to historical buildings, which is crucial for the understanding of the principles of protection and dialogue between the participants of conservation and modernization processes. The aim of this paper is: to outline the views on the interference in the monumental structures in the development of Polish conservator's thought as a starting point for the codification of the interference; to diagnose the important conditions which determine the transformation of monuments and the need for dialogue between the participants in the conservation and modernization projects; to try to define the types of transformations with their characteristics, and to formulate conclusions.

Słowa kluczowe

PL

zabytki; przekształcenia; kodyfikacja

EN

monuments; transformations; codification

• Wydawca: Polski Komitet Narodowy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS ; Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Ochrona Dziedzictwa Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 11
• Strony: 13--26
• Opis fizyczny: BIibliogr. 8 poz., fot.

Twórcy

autor

Molski Piotr

• Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej

• https://orcid.org/0000-0003-1541-6618

Bibliografia

• 1. Gruszecki A. Łysiak W., Propozycja nowej wersji Karty Weneckiej, Architekturanr 1–2, 1974, ss. 3–21.
• 2. Kurzątkowski M., Neohistoryzm konserwatorski, Ochrona Zabytków nr 3, 1993, ss. 225–226.
• 3. Lubocka-Hoffmann M., W poszukiwaniu tożsamości Balijska. Retrowersja miasta w oparciu o doświadczenia Elbląga, [w:] R. Cielątkowska (red.), Tożsamość miasta odbudowanego; autentyzm – integralność – kontynuacja. Gdańsk: PKN ICOMOS, 2001, s. 66.
• 4. Muczkowski J., Ochrona zabytków. Kraków, 1914.
• 5. Müller S., Współczesna forma architektoniczna w ośrodkach zabytkowych w Polscepo 1956 roku, Architektura, nr 1–2, 1974, ss. 22–28.
• 6. Szmygin B., Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku. Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, 2000, s. 223.
• 7. Tajchman J. Arszyński M., Wybrane zagadnienia słownictwa konserwatorskiego w dziedzinie zabytków architektury – na tle analizy podstawowych pojęć, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. XVII, nr 3, 1972, ss. 236–238.
• 8. Tomaszewski A, Konserwacja pomiędzy „estetyką” a autentyzmem, [w:] E. Święcka (red.), Ku nowej filozofii dziedzictwa, Kraków: Wydawnictwo MCK, 2012, ss. 119-120.