Greening of the national tax system

• Autorzy: Cieślukowski Maciej , Jalinik Mikołaj , Przybylska Joanna

Identyfikatory

DOI

10.34659/eis.2024.90.3.696

Warianty tytułu

PL

Ekologizacja krajowego systemu podatkowego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Greening the tax system is one of the tools for achieving sustainable development. Domestic literature on the subject presents various suggestions for the improvement of the tax system in Poland. This paper attempts to make a general assessment of the extent of the Polish tax system environmental reform implemented between 2007 and 2021. The paper has a literary and empirical character. The empirical analysis was conducted using descriptive statistics methods. The assessment is mainly based on selected indicators: pro-ecological solutions in traditional taxes, the number of ecological taxes in the tax system, the fiscal efficiency of ecological taxes measured as a share in total tax revenues, and the economic importance of the examined taxes measured as a share in GDP. A comparative analysis of the national ecological levy system with the tax systems of EU countries was also conducted. A review of selected general taxes shows certain pro-environmental solutions but also solutions that seem controversial from the point of view of environmental protection and human life and that do not encourage entrepreneurs and consumers to be more environmentally friendly. A positive observation, on the other hand, was an increase in the number of environmental taxes and charges. However, these are still far less important from the economic and fiscal per-spective compared to conventional taxes. The decarbonisation process of the economy and, the increase in public spending during the 2008 financial crisis and the crisis caused by the COVID-19 pandemic are not conducive to the greening of the tax system.

PL

Ekologizacja systemu podatkowego jest jednym z narzędzi osiągania zrównoważonego rozwoju. Krajowa literatura przedmiotu przedstawia różnorodne propozycje usprawnienia systemu podatkowego w Polsce. W artykule podjęto próbę ogólnej oceny zakresu zmian o charakterze ekologicznym w polskim systemie podatkowym w latach 2007–2021. Praca ma charakter literaturowo-empiryczny. Analizę empiryczną przeprowadzono z użyciem metod statystyki opisowej. Oceny dokonano głównie na podstawie wybranych wskaźników: rozwiązań proekologicznych w podatkach tradycyjnych, liczby podatków ekologicznych w systemie podatkowym, wydajności fiskalnej podatków ekologicznych mierzonej ich udziałem w dochodach podatkowych ogółem oraz znaczenia ekonomicznego badanych podatków mierzonego ich udziałem w PKB. Przeprowadzono również analizę porównawczą krajowego systemu danin ekologicznych z systemami podatkowymi krajów UE. Przegląd wybranych podatków tradycyjnych ukazuje zarówno pewne rozwiązania proekologiczne, jak i rozwiązania, które wydają się kontrowersyjne z punktu widzenia ochrony środowiska i bezpieczeństwa życia człowieka. Niektóre regulacje nie zachęcają też przedsiębiorców i konsumentów do proekologicznych postaw. Pozytywnym spostrzeżeniem jest natomiast wzrost liczby podatków i opłat środowiskowych. Jednak nadal mają one niewielkie znacznie fiskalne i gospodarcze w porównaniu z podatkami tradycyjnymi. Proces dekarbonizacji gospodarki oraz wzrost wydatków publicznych w okresie kryzysu finansowego z 2008 r. i kryzysu spowodowanego pandemią COVID-19 nie sprzyjają ekologizacji systemu podatkowego.

Słowa kluczowe

EN

greening of the tax system; tax; charge; environmental protection

PL

ekologizacja systemu podatkowego; podatek; opłata; ochrona środowiska

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Economics and Environment
• Rocznik: 2024
• Tom: No. 3
• Strony: art. no. 696
• Opis fizyczny: Bibliogr. 80 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Cieślukowski Maciej

• Department of Public Finance, Poznan University of Economics and Business, Niepodległosci Avenue 10, 61-875 Poznan, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-6058-0113

autor

Jalinik Mikołaj

• Faculty of Civil Engineering and Environmental Sciences, Bialystok University of Technology

• https://orcid.org/0000-0001-6748-3877

autor

Przybylska Joanna

• Department of Public Finance, Poznan University of Economics and Business

• https://orcid.org/0000-0002-2514-1518

Bibliografia

• Abdullah, S., & Morley, B. (2014). Environmental taxes and economic growth: evidence from panel causality tests. Energy Economics, 42, 27-33. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2013.11.013
• Act from 11 March 2004. Act on tax on goods and services. Journal of Laws No. 54, item 535. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20040540535 (in Polish).
• Act from 12 January 1991. Act on local taxes and charges. Journal of Laws No. 9, item 31. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910090031 (in Polish).
• Act from 12 June 2015. Act on the greenhouse gas emission allowance trading scheme. Journal of Laws 2015, item 12223. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001223 (in Polish).
• Act from 13 June 2013. Act on the management of packaging and packaging waste. Journal of Laws 2019, item 541. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20130000888 (in Polish).
• Act from 16 November 2012. Act on exemption from income tax. Journal of Laws 2012, item 1342. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20120001342 (in Polish).
• Act from 2 March 2012. Act on the tax on extraction of certain minerals. Journal of Laws 2012, item 362. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20120000362 (in Polish).
• Act from 20 July 2017. Water Law. Journal of Laws 2022, item 1566. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170001566 (in Polish).
• Act from 26 July 1991. Act on personal income tax. Journal of Laws No. 80, item 350. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910800350/U/D19910350Lj.pdf (in Polish).
• Act from 27 April 2001. Environmental Protection Law. Journal of Laws No. 62, item. 627. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20010620627 (in Polish).
• Act from 27 October 2022. Act on emergency measures that are available at a level limiting the amount of electricity and emitted by recipients in 2023. Journal of Laws 2022, item 2243. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220002243 (in Polish).
• Act from 30 October 2002. Act on forest tax. Journal of Laws No. 2000, item 1682. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20022001682/U/D20021682Lj.pdf (in Polish).
• Act from 9 June 2011. Geological and Mining Law. Journal of Laws 2023, item 633. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230000633 (in Polish).
• Andersen, M. S., & Dengsøe, N. (2002). A Baumol–Oates approach to solid waste taxation. Journal of Material Cycles and Waste Management, 4(1), 23-28. https://pure.au.dk/portal/en/publications/a-baumol-oates-approach-to-solid-waste-taxation
• Andersson, J. J. (2019). Carbon Taxes and CO2 Emissions: Sweden as a Case Study. American Economic Journal: Economic Policy, 11(4), 1-30. https://doi.org/10.1257/pol.20170144
• Antweiler, W., & Gulati, S. (2016). Frugal cars or frugal drivers? Howcarbon and fuel taxes influence the choice and use of cars. SSRN. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2778868
• Barde, J. (1994). Economic Instruments in Environmental Policy: Lessons from the OECD Experience and their Relevance to Developing Economies. OECD Development Centre Working Papers, 92. https://doi.org/10.1787/754416133402
• Bartniczak, B., & Ptak, M. (2011). Opłaty i podatki ekologiczne. Teoria i praktyka. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. (in Polish).
• Borys, G. (2006). Prośrodowiskowa reforma podatkowa w krajach UE. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 197, 27-34. https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/handle/11089/17649 (in Polish).
• Bosquet, B. (2000). Environmental Tax Reform: Does it Work? A Survay of the Empirical Evidence. Ecological Economics, 34(1), 19-32. https://doi.org/10.1016/S0921-8009(00)00173-7
• Bovenberg, A. L. (1999). Green tax reforms and the double dividend: an updated reader’s guide. International Tax and Public Finance, 6, 421-443. https://doi.org/10.1023/A:1008715920337
• Cieślukowski, M. (2018). Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej Polski. Studia Ekonomiczne. Obserwatorium Ekonomiczne PTE, 1, 68. (in Polish).
• Cieślukowski, M. (2023). Polski Ład z perspektywy wsparcia innowacji. In E. Małecka-Ziembińska (Ed.), Polski Ład a opodatkowania dochodów. Ujęcie prawne, finansowe i ekonomiczne (pp. 137-148). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. (in Polish).
• Council Directive 2003/96/EC of 27 October 2003 restructuring the Community framework for the taxation of energy products and electricity, Pub. L. No. 32003L0096, 283 OJ L (2003). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32003L0096
• Council Directive 2004/74/EC of 29 April 2004 amending Directive 2003/96/EC as regards the possibility for certain Member States to apply, in respect of Energy products and electricity, temporary exemptions or reductions in the levels of taxation, Pub. L. No. 32004L0074, 157 OJ L (2004). https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:157:0087:0099:en:PDF
• Council Directive 2006/112/EC of 28 November 2006 on the common system of value added tax, Pub. L. No. 32006L0112, 347 OJ L (2006). https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2006/112/oj
• Criqui, P., Jaccard, M., & Sterner, T. (2019). Carbon Taxation: A Tale of Three Countries. Sustainability, 11(22), 6280. https://doi.org/10.3390/su11226280
• de Mooij, R. (1999). The double dividend of an Environmental tax reform. In J. van den Bergh (Ed.), Handbook of Environmental and Resource Economics (pp. 9-45). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
• Dębniak, P. (2018). Environmental taxes and their role in the economics of sustainable development. Problemy Zarządzania – Management, 16(75), 72-87. https://ideas.repec.org/a/sgm/pzwzuw/v16i75y2018p72-87.html
• Decision (EU) 2022/591 of the European Parliament and of the Council of 6 April 2022 on a General Union Environment Action Programme to 2030, Pub. L. No. 32022D0591, 114 OJ L (2022). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32022D0591
• Decision No 1386/2013/EU of the European Parliament and of the Council of 20 November 2013 on a General Union Environment Action Programme to 2020 ‘Living well, within the limits of our planet’, Pub. L. No. 32013D1386, 354 OJ L (2013). https://eur-lex.europa.eu/eli/dec/2013/1386/oj
• Decision No 1600/2002/EC of the European Parliament and of the Council of 22 July 2002 laying down the Sixth Community Environment Action Programme, Pub. L. No. 32002D1600, 242 OJ L (2002). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32002D1600
• EC. (2013). Environmental taxes. A statistical guide. https://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5936129/KS-GQ-13-005-EN.PDF.pdf/706eda9f-93a8-44ab-900c-ba8c2557ddb0?t=1414782946000
• ECA. (2022). Energy taxation, carbon pricing and energy subsidies. https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/RW22_01/RW_Energy_taxation_EN.pdf
• EEA. (1996). Environmental taxes. Implementation and Environmental Effectiveness. https://www.eea.europa.eu/publications/92-9167-000-6
• EEA. (2000). Environmental taxes: recent developments in tools for integration. Copenhagen: Office for Official Publications of the European Communities.
• EEA. (2016). Environmental taxation and EU environmental policies. Report No 16. https://www.eea.europa.eu/ds_resolveuid/2eaecbba63114ceb884ddc64e970a65b
• EEA. (2022). The role of (environmental) taxation in supporting sustainability transitions. https://www.eea.europa.eu/ds_resolveuid/a81c8a3137184f52b63f04238c6f3028
• Ekins, P., Vos, H., Gee, D., Schlegelmilch, K., Wieringa, K., & Andersen, M. (1996). Environmental taxes: Implementation and environmental effectiveness. Copenhagen: Office for Official Publications of the European Communities.
• Enerad. (2024). Co to jest opłata przejściowa w rachunku za prąd? https://enerad.pl/wiedza/oplata-przejsciowa-w-rachunku-za-prad/ (in Polish).
• European Commission. (2010). EUROPE 2020 A strategy for smart, sustainable and inclusive growth. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A52010DC2020
• European Commission. (2019). Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, the European Green Deal, Pub. L. No. 52019DC0640. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A52019DC0640
• Eurostat. (2022). GDP per capita in PPS. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=GDP_per_capita,_consumption_per_capita_and_price_level_indices
• Eurostat. (2024). Environmental tax revenues. https://www.ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ENV_AC_TAX/default/table?lang=en
• Expatrist. (2023, November 14). The Cost of Owning a Car in Denmark: Guide. https://expatrist.com/the-cost-of-owning-a-car-in-denmark-guide/
• FOR. (2017). Podatki 2017: Fundacja FOR zbadała podatkową świadomość Polaków. https://www.podatki.biz/artykuly/podatki-2017-fundacja-for-zbadala-podatkowa-swiadomosc-polakow_16_34667.htm (in Polish).
• Forbes. (2018). Polska w czołówce państw marnujących żywność. https://www.forbes.pl/gospodarka/polska-w-czolowce-panstw-marnujacych-zywnosc/8etbgkq (in Polish).
• Gago, A., Labandeira, X., & Lopez-Otero, X. (2019). Taxing vehicle use to overcome the problems of conventional transport taxes. In M. Villar Ezcurra, J.E. Milne, H. Ashiabor & M. Skou Andersen (Eds.), Environmental fiscal challenges for cities and transport (pp. 154-167). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
• GUS. (2017). Transport - wyniki działalności w 2016 roku. https://new.stat.gov.pl/publikacje/transport-wyniki-dzialalnosci-w-2016-r (in Polish).
• GUS. (2019). Transport - wyniki działalności w 2017 roku. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/transport-wyniki-dzialalnosci-w-2017-roku,9,17.html (in Polish).
• Hoerner, A., & Bosquet, B. (2001). Environmental Tax Reform: The European Experience, Centre for A Sustainable Economy. Washington: Center for a Sustainable Economy.
• IMF & OECD. (2021). Tax policy and climate change: IMF/OECD report for the G20 Finance Ministers and Central Bank Governors. https://www.imf.org/external/np/g20/pdf/2021/040721.pdf
• Kapeller, J., Leith, S., & Wildauer, R. (2021). A European wealth tax for a fair and green recovery. https://www.jku.at/fileadmin/gruppen/108/ICAE_Working_Papers/wp129.pdf
• Kłos, L. (2015). Świadomość ekologiczna Polaków–przegląd badań. Studia i Prace WNEiZ US, 42(2), 35-44. http://dx.doi.org/10.18276/sip.2015.42/2-03 (in Polish).
• Kryk, B., Kłos, L., & Łucka, I. (2011). Opłaty i podatki ekologiczne po polsku. Warszawa: CeDeWu. (in Polish).
• Leszczyłowska, A. (2013). Rozwój podatków ekologicznych w Unii Europejskiej w latach 2010-2012. Zarządzanie i Finanse, 11(2), 215-226. (in Polish).
• Li, S., Linn, J., & Muehlegger, E. (2014). Gasoline taxes and consumer behavior. American Economic Journal: Economic Policy, 6, 302-342. https://doi.org/10.1257/pol.6.4.302
• Małecka-Ziembińska, E. (2022). Ekologizacja podatku dochodowego od osób fizycznych. In S. Franek (Ed.), Finanse – wielowymiarowość procesów i perspektywy rozwoju (pp. 189-200). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. (in Polish).
• Małecki, P. (2016). Podatki ekologiczne w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej. Optimum. Studia Ekonomiczne, 80(2), 3-15. https://doi.org/10.15290/ose.2016.02.80.01 (in Polish).
• NFOŚiGW. (2018). Trackingowe badanie świadomości ekologicznej i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Raport z badania. Gdańsk: DANAE Sp. z o. o. (in Polish).
• NFOŚiGW. (2021). Sprawozdanie finansowe za rok obrotowy 2021. https://www.gov.pl/web/nfosigw/sprawozdanie-z-dzialalnosci-nfosigw-w-roku-2021 (in Polish).
• Nobanee, H., & Ullah, S. (2023). Mapping green tax: A bibliometric analysis and visualization of relevant research. Sustainable Futures, 6, 100129. https://doi.org/10.1016/j.sftr.2023.100129
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 grudnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo ochrony środowiska. (Dz. U. z 2022b r., poz. 2556). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220002556 (in Polish).
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 września 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o rynku mocy. (Dz. U. z 2021 r., poz. 1884). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210001854 (in Polish).
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej. (Dz. U. z 2022c r., poz. 311). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220000311 (in Polish).
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo o miarach. (Dz. U. z 2019 r., poz. 541). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190000541 (in Polish).
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 czerwca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o odnawialnych źródłach energii. (Dz. U. z 2022a, poz. 1378). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001378 (in Polish).
• OECD. (2023). Policy Instruments for the Environment. Database. https://www.oecd.org/en/data/datasets/policy-instruments-for-the-environment-pine-database.html
• Popkiewicz, M., Kardaś, A., & Malinowski, S. (2018). Nauka o klimacie. Post Factum. Warszawa: Wydawnictwo Sonia Draga. (in Polish).
• Rogall, H. (2010). Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Poznań: Zysk i S-ka. (in Polish).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2014 r. w sprawie stawek opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań. ( Dz. U. z 2014 r., poz. 1972). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20140001972 (in Polish).
• Rynek elektryczny. (2024, September 24). Struktura produkcji energii elektrycznej sierpień 2024. https://www.rynekelektryczny.pl/produkcja-energii-elektrycznej-w-polsce (in Polish).
• Sartzetakis, E. S., & Tsigaris, P. D. (2009). Uncertainty and the double dividend hypothesis. Environment and Development Economics, 14(5), 565-585. http://www.jstor.org/stable/44379407
• Speck, S., & Jilkova, J. (2009). Design of environmental tax reforms in Europe. In M.S. Andersen & P. Ekins (Eds.), Carbon-energy taxation: lessons from Europe (pp. 24-52). Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199570683.003.0002
• Thieme, A., & Galariotis, I. (2020). The European Council’s strategic agenda 2019-2024. European University Institute. https://data.europa.eu/doi/10.2870/900570
• Ustawa z dnia 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku oraz w 2024 roku. (Dz. U. z 2022 r., poz. 2243). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220002243 (in Polish).
• Wallart, N. (1999). The political economy of Environmental Taxes. Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited.
• Zhang, K., Wang, Q., Liang, Q. M., & Chen, H. (2016). A bibliometric analysis of research on carbon tax from 1989 to 2014. Renewable Sustainable Energy Reviews, 58, 297-310. https://doi.org/10.1016/j.rser.2015.12.089
• Zhe, T., Wu, Y., Gu, Y., Liu, T., Wang, W., & Liu, X. (2022). An overview on implementation of environmental tax and related economic instruments in typical countries. Journal of Cleaner Production, 330(1), 129688. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.129688
• ZUS. (2018). Ważniejsze informacje z zakresu ubezpieczeń społecznych 2017r. Warszawa: Zakład Ubezpieczeń Społecznych. (in Polish).