Multi-tower systems of railroad water towers – uniqueness, relations and impacts in Kędzierzyn-Koźle and Kostrzyn on the Oder

• Autorzy: Bosowski Wiktor

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2022.52.E-03

Warianty tytułu

PL

Układy wielowieżowe kolejowych wież ciśnień – unikalność, relacje i oddziaływania w Kędzierzynie-Koźlu i Kostrzynie nad Odrą

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The purpose of this article is an attempt to answer the question posed about the special value of railway water towers both as individual objects and as multi-tower complexes. In the course of research based on quantitative and qualitative methods, the research problem was considered in three variants, which are the impacts of towers on the environment, their mutual relations and relations resulting from the saturation of the city with towers. Modeling, statistics and case studies were used in the research, and the results made it possible to formulate answers to the studied problem or at least formulate preliminary hypotheses as a contribution to future research.

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na stawiane pytanie o szczególną wartość kolejowych wież ciśnień zarówno jako pojedynczych obiektów oraz jako zespołów wielowieżowych. W toku badań opartych o metody ilościowe oraz jakościowe problem badawczy rozważano w trzech wariantach jakimi są oddziaływania wież na otoczenie, ich wzajemnych relacji oraz relacji wynikających z nasycenia miasta wieżami. Do badań posłużono się modelowaniem, statystyką oraz studiami przypadków, a rezultaty pozwoliły sformułować odpowiedzi na badany problem lub przynajmniej sformułować wstępne hipotezy jako przyczynek do przyszłych badań.

Słowa kluczowe

EN

railroad water towers; industrial architecture; railroad infrastructure; multi-tower layouts; uniqueness

PL

kolejowa wieża ciśnień; architektura przemysłowa; infrastruktura kolejowa; układy wielowieżowe; unikalność

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 52
• Strony: 277--320
• Opis fizyczny: Bibliogr. 55 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Bosowski Wiktor

• Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska. Instytut Architektury i Urbanistyki

• https://orcid.org/0000-0002-3232-9965

Bibliografia

• [1] Affelt Waldemar: 2009, Dziedzictwo techniki, jego różnorodność i wartości, Kurier Konserwatorski, nr 5, 5-20.
• [2] Affelt Waldemar: 2012, Wartościowanie dziedzictwa techniki: rozpoznawanie, interpretacja, zachowanie, in Bogusław Szmygin (ed.), Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, Polski Komitet Naukowy ICOMOS, Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Stołecznego Warszawa, Politechnika Lubelska, Warszawa - Lublin, 7-16.
• [3] Barełkowski Robert: 2001, Techniki informatyczne w architekturze i urbanistyce, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Polska Akademia Nauk, Poznań.
• [4] Barełkowski Robert: 2008, Kolej w roli nośnika kulturowego. Przyczynek do dyskusji, in Lech Zimowski (ed.), Via-Architektura-Urbanizm-Studia, Wydawnictwo Uczelniane WSG, Bydgoszcz, 19-22.
• [5] Barełkowski Robert: 2012, System wartości zabytkowej a ruina, in Bogusław Szmygin, Piotr Molski (eds.), Zamki w ruinie - zasady postępowania konserwatorskiego, Politechnika Lubelska, Warszawa - Lublin, 37-48.
• [6] Barełkowski Robert: 2013, Dziedzictwo architektoniczne – przetrwalnik czy generator wartości?, in Robert Barełkowski (ed.), Harmonizowanie przestrzeni. Perspektywy, studia, interwencje, Wydawnictwo Exemplum, Poznań, 9-19.
• [7] Barełkowski Robert: 2014, Funkcja jako nośnik continuum w zabytku architektury, in Bogusław Szmygin , Piotr Molski (eds.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Politechnika Lubelska, Warszawa - Lublin, pp. 57-66.
• [8] Barełkowski Robert: 2017, The methodology for determining conditions for architectural interventions in heritage rich environment, Space&form / Przestrzeń i Formano 31, 9-46.
• [9] Barełkowski, Robert.: 2021, Railway Water Towers of Western Poland - Historic Networked Architectural Resource and Its Typological Structure, Przestrzeń i Forma, 48, pp. 283-332.
• [10] Bissaga Teofil: 1938, Geografia kolejowa Polski, Wydawnictwa Techniczne Ministerstwa Komunikacji, Warszawa.
• [11] Brzeziński Piotr: 2013, Systematyka kujawsko-pomorskich wież ciśnień, Space&form / Przestrzeń i Forma no 19, pp. 81-94.
• [12] Brzeziński Piotr: 2017, Kujawsko-pomorskie wieże ciśnień – stan zasobu, systematyka i współczesna rola w przestrzeni, Ph. D. dissertation, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Szczecin.
• [13] Cieślakowski Stanisław J.: 1992, Stacje kolejowe, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• [14] Council of Europe Recommendation R (90) 20 The protection and conservation of the industrial, technical and civil engineering heritage of Europe, 1990, https://rm.coe.int/09000016804e1d18, dostęp 18.11.2022.
• [15] Czarnecki Witold, Proniewski Marek (eds.): 2005, Obiekty kolejowe: układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok.
• [16] Gawlicki, Maciej: 2013, Ocena wartości zasobu zabytkowego – cele, metody, praktyka, in Bogusław Szmygin (ed.), Wartościowanie zabytków architektury, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa, 99-110.
• [17] Ginsbert Julian: 1937, Drogi żelazne Rzeczypospolitej, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa.
• [18] Groat Linda and Wang David 2013: Architectural Research Methods, John Wiley, Hoboken, NJ.
• [19] Gryglewska Agnieszka: 1990, Zabytki techniki wodociągowej w województwie katowickim. Historia i propozycje ochrony, Raporty Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• [20] Gryglewska Agnieszka: 1992a, Architektura wież wodnych województwa katowickiego, Ochrona Zabytków, 45/1-2, 48-58.
• [21] Gryglewska Agnieszka: 1992b, Wieże wodne, Spotkania z Zabytkami, 4/62, 26-29.
• [22] Herrmann Wolfgang (ed.): 1992, In What Style Should We Build? The German Debate on Architectural Style,
• [23] The Getty Center for the History of Art and the Humanities, Santa Monica, CA.
• [24] Januszewski Stanisław (ed.): 1989, Zabytki techniki wodociągowej Polski: Konferencja naukowa, Komitet Ochrony Zabytków Techniki RW NOT we Wrocławiu, Wrocław.
• [25] Januszewski Stanisław, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Obiekt: Wodociągowa wieża ciśnień - Kolejowa Nr 1, Rejestr zabytków nr 2303/92, 1992a.
• [26] Januszewski Stanisław, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Obiekt: Wodociągowa wieża ciśnień - Kolejowa Nr 2, Rejestr zabytków nr 2304/92, 1992b.
• [27] Januszewski Stanisław, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Obiekt: Wodociągowa wieża ciśnień - Kolejowa Nr 3, Rejestr zabytków nr 2309/92, 1992c.
• [28] Januszewski Stanisław, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Obiekt: Wodociągowa wieża ciśnień - Kolejowa Nr 4, Rejestr zabytków nr 2310/92, 1992d.
• [29] Januszewski Stanisław, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Obiekt: Kolejowa wieża ciśnień - Kolejowa Nr 1, Rejestr zabytków nr 1887/91, 1991a.
• [30] Januszewski Stanisław, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Obiekt: Kolejowa wieża ciśnień - Kolejowa Nr 2, Rejestr zabytków nr 1888/91, 1991b.
• [31] Jerczyński Michał, Koziarski Stanisław M.: 1992, 150 lat kolei na Śląsku, Instytut Śląski, Opole.
• [32] Joroff Michael and Morse Stanley: 1984, A Proposed Framework for the Emerging Field of Architectural Research, in J. Snyder (ed.), Architectural Research, Van Nostrand Rheinhold, New York, 15-28.
• [33] Koziarski Stanisław M.: 1993a, Sieć kolejowa Polski w latach 1842–1918, Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski, Opole.
• [34] Koziarski Stanisław M.: 1993b, Sieć kolejowa Polski w latach 1918–1992, Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski, Opole.
• [35] Krieg Annah 2010, The Walls of the Confessions: Neo-Romanesque Architecture, Nationalism, and Religious Identity in the Kaiserreich, Ph. D. dissertation, The School of Art and Sciences, University of Pittsburgh, Pittsburgh, PA.
• [36] Lewicki, J.: 2016, O początkach klasyfikacji zabytków. O wadach i zaletach polskich systemów wartościowania zabytków, Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, 2/16, 91-108.
• [37] Lijewski Teofil: 1959, Rozwój sieci kolejowej Polski, Dokumentacja Geograficzna, nr 5.
• [38] Lijewski Teofil: 1977, Geografia transportu Polski, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• [39] Niezabitowska Elżbieta D.: 2014, Metody i techniki badawcze w architekturze, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• [40] Niezabitowski Andrzej: 1997, Rola historii architektury w kształtowaniu współczesnych architektów, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, T. XXIX, 117-125.
• [41] O’Leary Zina: 2010, The Essential Guide to Doing Your Research Project, SAGE Publishing, Thousand Oaks, CA.
• [42] Palmer James F.: 2022, A Diversity of Approaches to Visual Impact Assessment, Land, 11/7, 1-24.
• [43] Piątkowski Józef: 2007, Spacer po starym Kostrzynie, Miasto Kostrzyn nad Odrą - Poligraf, Kostrzyn nad Odrą.
• [44] Pisarski Marek: 1974, Koleje polskie 1842-1972, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• [45] Stamps Arthur E.: 1997, A Paradigm for Distinguishing Significant from Non-significant Visual Impacts: Theory, Implementation, Case Histories, Environmental Impact Assessment Review, 17, 249-293.
• [46] Supernak Ewa, Ziółko Jerzy: 1998, Wieże ciśnień – ginące piękno, Inżynieria i Budownictwo, 54(6), 316-322.
• [47] Supernak Ewa: 2012, Wieże ciśnień oraz zbiorniki wieżowe - analiza ich konstrukcji i możliwości rewaloryzacji, rozprawa doktorska, Politechnika Gdańska, Gdańsk.
• [48] Szmygin Bogusław, Fortuna-Marek Anna, Siwek Andrzej: 2018, Assessing the Values of Heritage in SV System: the Method and Examples of Use, Lublin University of Technology, Lublin.
• [49] Szmygin Bogusław: 2013, Propozycje założeń do systemu wartościowania zabytków architektury - podmiot, przedmiot, status wartości, in Bogusław Szmygin (ed.), Wartościowanie zabytków architektury, Warszawa, 187-195.
• [50] Taylor Zbigniew: 2007, Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce, Monografie IGiPZ PAN, Warszawa, 50-52.
• [51] TICCIH, The Nizhny Tagil Charter for the Industrial Heritage, 17 July 2003, Moscow. Urząd Transportu Kolejowego, Największe Dworce Kolejowe w Polsce, 2018.
• [52] Wejchert Kazimierz: 1984, Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa.
• [53] Witwicki Michał T.: 2007, Kryteria oceny wartości zabytkowej obiektów architektury jako podstawa wpisu do rejestru zabytków, Ochrona Zabytków, 1, 77-98.
• [54] Włodarczyk Janusz A.: 2012, Detal architektoniczny. Czym jest?, Czasopismo Techniczne, 109/15, 5-A1, 302–309.
• [55] Wrzosek Antoni: 1935, Z geografii komunikacyjnej Pomorza, Wydawnictwo Instytutu Bałtyckiego, Toruń.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).