Współczesna architektura przedszkolna: studium obiektów zrealizowanych w Warszawie w latach 2000-2018

• Autorzy: Starzyk Agnieszka

Warianty tytułu

EN

Contemporary pre-school architecture a case study of facilities implemented in Warsaw 2000 to 2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Współczesna architektura przedszkolna powinna odpowiadać na aktualne i przyszłościowe potrzeby wszystkich użytkowników, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb głównego użytkownika - dziecka. Rozwiązania formalne, estetyczne oraz funkcjonalno-przestrzenne przedszkola-obiektu powinny być realizowane z uwzględnieniem głównego celu przedszkola-instytucji, jakim jest wychowanie przedszkolne w kontekście współczesnych oczekiwań i standardów, wspomagając rozwój sfery fizycznej, emocjonalnej, społecznej i poznawczej. Badania ogólne zostały przeprowadzone na wyselekcjonowanej próbie z Polski oraz innych krajów z Europy i spoza Europy. Badania szczegółowe odnosiły się do przedszkoli zrealizowanych w Warszawie w latach 2000 - 2018 i zostały przeprowadzone w trzech etapach: B1 - wstępne rozpoznanie, B2 - ocena jakościowa ogólna, B3 - ocena jakościowa szczegółowa. Wyniki badań pozwoliły na wyciągnięcie wniosków ogólnych, będących podsumowaniem wniosków szczegółowych: 1) tendencje formalne, funkcjonalno-przestrzenne i prośrodowiskowe kształtowania architektury przedszkolnej globalnie są zbliżone, z uwzględnieniem lokalnych kontekstów, 2) rozwiązania formalne, estetyczne i funkcjonalno-przestrzenne tylko z uwzględnieniem potrzeb wszystkich użytkowników (tj. dzieci, nauczycieli przedszkolnych, pracowników obsługi, administracji, rodziców/opiekunów) stwarzają możliwości całościowo prawidłowej technologii pracy przedszkola, 3) tylko analiza obiektów przedszkolnych jako całości funkcjonalno-przestrzennej składającej się z różnych, ale równie ważnych stref funkcjonalnych (części), zapewnia całościowo prawidłową technologię pracy przedszkola. Wyniki badań, ze względu na zmienne oczekiwania społeczne i powiązane z nimi zmienne standardy przestrzenne, powinny w przyszłości być weryfikowane przez nowe badania na ten sam temat przeprowadzone na współczesnymi /aktualnym materiale empirycznym.

EN

Contemporary architecture referring to buildings that house pre-schools should respond to the current and the future needs of all its users, especially to the needs of the main user, that is the child. The formal, aesthetic and functional-spatial solutions applied while designing a pre-school as a facility should be implemented in line with the main goal of the pre-school as an institution. This goal refers to pre-school education, in the context of contemporary expectations and standards, which in its tum supports the development of the physical, emotional, social and cognitive sphere of the child. General research has been conducted on a selected sample of such facilities from Poland, as well as from other European and non-European countries. Detailed research, on the other hand, referred to kindergartens implemented in Warsaw in the period from 2000 to 2018. The latter has been divided into three stages: stage B1 - preliminary diagnosis, stage B2- general qualitative assessment, whereas stage B3 -2 detailed qualitative assessment. The research results made it possible to draw general conclusions that provide a summary to specific conclusions: 1) formal, functional and spatial, as well as pro-environmental tendencies observable in shaping pre-school architecture are corresponding on a global scale, with reference to local contexts, 2) formal, aesthetic and functional-spatial solutions, with regard to the needs of all pre-school architecture users (namely children, pre-school teachers, service employees, administrators, parents/guardians), offer the possibility for technology of a pre-schooler's work that is proper as a whole, 3) the analysis of pre-school facilities as a functional and spatial unit consisting of diverse, but equally important functional zones (parts) is the only way in which technology of a pre-schooler's work that is proper as a whole is provided. Owing to the changes in social expectations and the variable spatial standards related to them, research results should, in the future, be verified by means of new research on the same topic conducted on the present/current empirical material.

Słowa kluczowe

PL

przedszkole; architektura przedszkolna; tendencje formalne; tendencje funkcjonalne; tendencje prośrodowiskowe; technologia pracy przedszkola

EN

pre-school; pre-school architecture; formal tendencies; functional tendencies; pro-environmental tendencies; pre-school work technology

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Seria Architektura
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 18
• Strony: 7--203
• Opis fizyczny: Bibliogr. 179 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Starzyk Agnieszka

• Politechnika Warszawska, Wydział Architektury

Bibliografia

• 1. Achramowicz R. [2004], Architektura jako eksperyment multimedialny [w:] Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 101, z. 10-A/1, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 2. Alexander Ch. [1963], Community and Privacy. Toward a New Architecture of Humanism, Doubleday, New York.
• 3. Alexander Ch. [1977], A Pattern Language, University Press, Oxford-New York.
• 4. Banasik-Petri K. [2017], Renzo Piano. Synergia architektury i technologii na przykładzie realizacji The New York Times Building w Nowym Jorku [w:] Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, nr 4(54)/2017, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 5. Banasik-Petri K. [2018], Architektura proekologiczna, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
• 6. Barucki T. [2005], Architekci świata o architekturze/World Architects about Architecture, Kanon, Warszawa.
• 7. Bąkowska M. [2007], Barwa w architekturze współczesnej - między globalizacją a identyfikacją miejsca, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych - O.L. PAN.
• 8. Biegański P. [1974], Architektura. Sztuka kształtowania przestrzeni, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
• 9. Bilewicz-Kuźnia B. [2013], Historyczny i współczesny obraz edukacji przedszkolnej według koncepcji Friedricha Wilhelma Frobla [w:] Edukacja przedszkolna w Polsce i na świecie. Wybrane zagadnienia, [red.] Parczewska T., Bilewicz-Kuźnia B., Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• 10. Bilewicz-Kuźnia B. [2014], Dar zabawy. Metodyka i propozycje zajęć z dziećmi według założeń pedagogicznych Froebla, Wydawnictwo Froebel.pl, Lublin.
• 11. Bobrowska-Nowak W. [1978], Zarys dziejów wychowania przedszkolnego, WSiP, Warszawa.
• 12. Bonenberg W. [2009], O architekturze, nauczaniu i badaniach architektonicznych [w:] Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 106, z. 1-A/1, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 13. Brukalska B. [1948], Zasady społeczne projektowania osiedli mieszkaniowych, Wydawnictwo Ministerstwa Odbudowy, Warszawa.
• 14. Budny J. [2004], Projektowanie dla wszystkich, SPI, Warszawa.
• 15. Bussagli M. [2007], Architektura. Style, techniki, materiały, budowle, twórcy, Świat Książki, Warszawa.
• 16. Callender J.H., De Chiara J. [1980], Time-Saver Standards for Building Types, McGraw-Hill Book Company.
• 17. Centner-Guz M. [2013], Wizerunek przedszkola w świetle nazw placówek niepublicznych [w:] Edukacja przedszkolna w Polsce i na świecie. Wybrane zagadnienia, [red.] Parczewska T., Bilewicz-Kuźnia B., Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• 18. Charciarek M. [2015], Związki idei i materii w architekturze betonowej, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 19. Chmielewski J.M., Mirecka M. [2007], Modernizacja osiedli mieszkaniowych, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
• 20. Ciechanowski S. [1964-1965], opracowanie hasła str. 273-276 [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XI, PAN, Kraków.
• 21. Czarnecki B., Siemiński W. [2004], Kształtowanie bezpiecznej przestrzeni publicznej, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• 22. Domaradzki K., Domaradzka A. [2015], Wstęp [w:] Studium koncepcyjne dotyczące centrów lokalnych w Warszawie, [red.] Happach M., Sadowy K., OW SARP, Warszawa.
• 23. Dybczyńska-Bułyszko A. [2010], Architektura Warszawy II Rzeczpospolitej. Warszawska szkoła architektury na tle przemian kulturowych okresu międzywojennego, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
• 24. Eco U., de Michele G. [2005], Historia piękna, REBIS, Poznań.
• 25. Feireiss K. [2002], Architektura i mobilność [w:] Co to jest architektura?, [red.] Bujak A., Bunkier Sztuki - Galeria Sztuki Współczesnej, Kraków.
• 26. Francis M., Lorenzo R. [2002], Sevenrealms of children's participation [w:] Journal of Environmental Psychology 22, p. 157-169.
• 27. Fross K. [2012], Badania jakościowe w projektowaniu architektonicznym na wybranych przykładach, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• 28. Giecewicz J. [2007], Do kogo należy przestrzeń zamieszkiwania w mieście? [w:] Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 104, z. 1-A/1 (2007), Kraków.
• 29. Gołębiewski J. [2015], Anatomia bezpieczeństwa, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
• 30. Gropius W. [2014], Pełnia architektury, Karakter, Kraków.
• 31. Guranowska-Gruszecka K. [2018a], Nowe centra w modelu Śródmieścia Warszawy [w:] Centra miast metropolitalnych w Polsce. Urbanistyka a polityka przestrzenna, [red.] Zuziak Z. i Grzybowski A., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, Katowice.
• 32. Guranowska-Gruszecka K. [2018b], Węzły miasta, Fundacja NKA Wydziału Architektury PW, Warszawa.
• 33. Gyurkovich J. [2010], Architektura wczoraj, dziś, jutro - pomiędzy pięknem i oryginalnością [w:] Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 107, z. 7-A/1, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 34. Gzell S., Pluta K. [2004], Peryferia i centrum Warszawy [w:] Urbanistyka. Międzyuczelniane Zeszyty Naukowe, nr 9/2004, Warszawa.
• 35. Gzell S., Wośko-Czeranowska A., Majewska A., Świeżewska K. [2011], Miasto zwarte. Problem terenów granicznych, Urbanistyka. Międzyuczelniane Zeszyty Naukowe, nr 16/2011, Warszawa.
• 36. Haduch B., Marjański Ł. [2018], Zielone miasta [w:] Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, seria: Architektura, nr 61(4)/2018, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 37. Hall E.T. [2009], Ukryty wymiar, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa.
• 38. Harwas-Napierała B., Trempała J. [2004], Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka życia człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 39. Haughton G., Hunter C. [2003], Sustainable cities, Routledge, London.
• 40. Ingarden K. [2017], Nowa klasyfikacja polskiej architektury [w:] Architektura-Murator, nr 03/2017, Warszawa.
• 41. Jałowiecki B., Szczepański M. [2006], Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• 42. Jankowska J. [1954], Przedszkola (Materiały do projektowania, Zeszyt nr 3), PWN, Warszawa.
• 43. Jankowska J., Uniejewski A., Uniejewski T. [1962], Budownictwo szkół i przedszkoli, Instytut Urbanistyki i Architektury, Wyd. Arkady, Warszawa.
• 44. Jasiński A. [2013], Architektura w czasach terroryzmu: miasto, przestrzeń publiczna, budynek, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• 45. Jasiński A. [2018], Miasta metropolitalne jako cele terroryzmu nowej ery [w:] Centra miast metropolitalnych w Polsce. Urbanistyka a polityka przestrzenna, [red.] Zuziak Z. i Grzybowski A., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, Katowice.
• 46. Jurek K. [2011], Znaczenie symboliczne i funkcje koloru w kulturze, Kultura-Media-Teologia, KUL, Lublin.
• 47. Kamińska D. [2013], Narzędzia myślowe TOC a proces efektywnego uczenia się dziecka [w:] Edukacja przedszkolna w Polsce i na świecie, Wybrane zagadnienia, [red.] Parczewska T., Bilewicz-Kuźnia B., Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• 48. Karbowniczek J. [2011], Z historii wychowania przedszkolnego [w:] Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką, [red.] Karbowniczek J., Kwaśniewska M., Surma B., Kraków.
• 49. Kłosek-Kozłowska D. [2017], Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyka, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
• 50. Koffka K. [1922], Perception: An Introduction to the Gestalt Theory [w:] Psychological Bulletin, nr 19/1922, Washington.
• 51. Köhler W. [1929], Gestalt Psychology, Liveright, New York.
• 52. Kopczewski W. [1920], O szkołę polską: pierwszy Ogólnopolski Wielki Zjazd Nauczycielski w dniach 14, 15, 16, 17 kwietnia 1919 w Warszawie, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów-Warszawa.
• 53. Koszewski K. [2014], Edukacja architektoniczna w dobie rewolucji informatycznej. Refleksje nad założeniami programu studiów [w:] Kwartalnik Architektury i Urbanistyki: teoria i historia, t. 59, z. 2, Komitet Architektury i Urbanistyki PAN, Warszawa.
• 54. Kozłowski T. [2013], Tendencje ekspresjonistyczne w architekturze współczesnej, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 55. Królikowski J.T. [2015], Związki rewitalizacji z kulturą przestrzeni [w:] Rewitalizacja a kultura przestrzeni. Sytuacje i wzorce, [red.] Dziewulska A., Królikowski J.T. i Starzyk A., Wydawnictwo Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego, Warszawa.
• 56. Kucza-Kuczyński K. [2004], Zawód - architekt. O etyce zawodowej i moralności architektury, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
• 57. Kupisiewicz C. red. [2005], Drogi i bezdroża polskiej oświaty w latach 1945-2005, Wyższa Szkoła Umiejętności Pedagogicznych i Zarządzania, Warszawa.
• 58. Kuryłowicz E. [1996], Projektowanie uniwersalne. Udostępnianie otoczenia osobom niepełnosprawnym, Centrum Badawczo-Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.
• 59. Kuryłowicz E. [2005], Projektowanie uniwersalne, SPI, Warszawa.
• 60. Kuryłowicz E. [2015], Rozmowa - Ewa Kuryłowicz [w:] Rozmowy, red. Ewa Mańkowska-Grin, EMG, Kraków.
• 61. Kuryłowicz S., Kuryłowicz E. [2010], Pasja i pragmatyzm. Człowiek. Architektura. Wolność, Trygon/SARP, Warszawa.
• 62. Kwaśniewska M. [2011], Aktualny stan wychowania przedszkolnego w Polsce [w:] Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką, [red.] Karbowniczek J., Kwaśniewska M., Surma B., Kraków.
• 63. Lenartowicz J.K. [1992], O psychologii architektury: próba inwentaryzacji badań, zakres przedmiotowy i wpływ na architekturę, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 64. Lenartowicz J.K. [2010], Słownik psychologii architektury, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 65. Lenartowicz J.K. red. [2017], Żórawski J., O budowie formy architektonicznej. Skrócone ujęcie opracowane przez Bohdana Lisowskiego, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 66. Levitas A., Herczyński J. [2012], Decentralizacja oświaty w Polsce 1990-1999: tworzenie systemu, Decentralizacja Oświaty, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• 67. Lisowski B. [1973], Skrócone ujęcie teorii Juliusza Żórawskiego o budowie formy architektonicznej, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 68. Loegler R. [2016], Tworzenie architektury - od wolnej myśli do skonsolidowanej formy [w:] Architecturae et Artibus, nr 2/2016, Białystok.
• 69. Łoziński J. red. [2016], Warszawa lata 20., z serii Foto Retro, Wydawnictwo BOSZ, Olszanica.
• 70. Łysiak W., [1999], Frank Lloyd Wright, Ex Libris, Warszawa-Chicago.
• 71. Macnaghten P., Urry J. [2005], Alternatywne przyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• 72. Maj E., Mazurek K., Sokół W., Szwed-Walczak A. [2016], Wstęp [w:] Bezpieczeństwo Europy. Bezpieczeństwo Polski, tom 1, [red.] Maj E., Mazurek K., Sokół W., Szwed-Walczak A., Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• 73. Manning J. [2005], Rediscovering Froebel: A call to re-examine his life and gifts [w:] Early Child Educational. Journal, 2005 June, vol. 32, No 6, s. 372.
• 74. Marchwiński J., Zielonko-Jung K. [2017], Współczesna architektura proekologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 75. Mączeński Z. [1938], Budownictwo szkolne, Nasza Księgarnia, Warszawa.
• 76. Mączeński Z. red. [1935], Przedszkola. Teren - urządzenia terenowe - budynek i jego wykonanie - urządzenia pomieszczeń, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Warszawa.
• 77. Mączyńska-Frydryszek A., Jaskólska-Klaus M., Maruszewski T. [2001], Psychofizjologia widzenia, PWSSP, Poznań.
• 78. Montessori M. [2005], Domy dziecięce: metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa.
• 79. Montessori M. [2014], Odkrycie dziecka, Wydawnictwo Palatum, Łódź.
• 80. Montessori M. [2018], Sekret dzieciństwa, PWN, Warszawa.
• 81. Moughton C. [2005], Urban design - Green dimensions, Routledge, London.
• 82. Neufert E. [2011], Podręcznik projektowania architektoniczno-budowlanego, Arkady, Warszawa.
• 83. Niezabitowska E.D. [2014], Metody i techniki badawcze w architekturze, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• 84. Niezabitowska E.D. [2017a], Architektura - podejście naukowe [w:] Builder. Architektura i design, nr 01/2017, Warszawa.
• 85. Niezabitowska E.D. [2017b], Badania jakościowe a projektowanie [w:] Builder. Architektura i design, nr 02/2017, Warszawa.
• 86. Okoń W. [2001], Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa.
• 87. Olszewski M., Wojtowicz J., Wrona S., Dąbrowska-Żółtak K. [2017], Mechatronika w architekturze - architektonika [w:] Pomiary Automatyka Robotyka, R. 21, nr 3/2017, Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP, Warszawa.
• 88. Palej A. [1991], Kształtowanie przestrzeni dla dzieci w miejskim środowisku mieszkaniowym, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 89. Pallasmaa J. [1996], The eyes of the skin, Academy Editions, London.
• 90. Paszkowski Z. [2011], Ponadczasowe wartości w architekturze [w:] Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 108, z. 4-A/1, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 91. Pawlikowska-Piechotka A. [2011], Przestrzeń rekreacji dziecka w mieście, Novae Res Wydawnictwo Innowacyjne, Warszawa.
• 92. Pawlikowska-Piechotka A. [2012], Europejskie tradycje rekreacji w mieście, Wydawnictwo AWF, Warszawa.
• 93. Rasmussen S.E. [1959], Experiencing Architecture, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge.
• 94. Ryńska E.D. [2001], Bioklimatyka a forma architektoniczna, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
• 95. Ryńska E.D. [2012], Zintegrowany proces projektowania prośrodowiskowego. Projektant a środowisko, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
• 96. Ryńska E.D. [2013], Synergiczna triada architekt, ekonomika, środowisko, Biblioteka Fundacji Poszanowania Energii, Warszawa.
• 97. Schneider-Skalska G. [2004], Kształtowanie zdrowego środowiska mieszkaniowego: wybrane zagadnienia, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 98. Schneider-Skalska G. [2012], Zrównoważone środowisko mieszkaniowe: społeczne, oszczędne, piękne, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 99. Skibniewska R., Bożekowska D., Goryński A. [1979], Tereny otwarte w miejskim środowisku mieszkalnym, Arkady, Warszawa.
• 100. Słoma J. [2013], Żyję i działam bezpiecznie, Nowa Era, Warszawa.
• 101. Słyk J. [2009], Twórczość czy algorytm? Refleksja nad przeszłością i współczesnością sztuki sformalizowanej [w:] Kwartalnik Architektury i Urbanistyki: teoria i historia, T. 54, z. 3, Komitet Architektury i Urbanistyki PAN, Warszawa.
• 102. Słyk J. [2012], Reprezentacja przestrzeni architektonicznej w progu przełomu informatycznego [w:] Kwartalnik Architektury i Urbanistyki: teoria i historia, T. 57, z. 4, Komitet Architektury i Urbanistyki PAN, Warszawa.
• 103. Sobotka A. [2011], Edukacja przedszkolna w wybranych krajach europejskich, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• 104. Solarek K. [2011], Współczesne koncepcje rozwoju miast [w:] Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 56, z. 4, Komitet Architektury i Urbanistyki PAN, Warszawa.
• 105. Sosnowska J. [2016], Wydawcy polskich czasopism pedagogicznych adresowanych do wychowawczyń przedszkoli i ich rola w popularyzowaniu idei wychowania przedszkolnego w II Rzeczypospolitej, Uniwersytet Łódzki, http://hdl.handle.net/11089/19637.
• 106. Staniszkis M. [2005], Prawo do przestrzeni publicznej [w:] Czasopismo Techniczne. Architektura, R. 102, z. 9-A/1, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 107. Starzyk A. [2014], Przestrzeń jako stymulator rozwoju dzieci starszych - studium potrzeb i ograniczeń [w:] Rewitalizacja a kultura przestrzeni, [red.] Dziewulska A., Królikowski J.T., Starzyk A., Wydawnictwo Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego, Warszawa.
• 108. Starzyk A. [2015a], Przestrzeń dziecka - studium dostępności [w:] Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula 42(4)/2015, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 109. Starzyk A. [2015b], Przestrzeń społeczna czy bezpieczna? [w:] Społeczno-gospodarcze aspekty bezpieczeństwa Polski w XXI wieku - wyzwania i zagrożenia, Wydawnictwo Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego, Warszawa.
• 110. Starzyk A. [2016a], Przedszkole - aspekt prawny kształtowania układów funkcjonalno-przestrzennych [w:] Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, seria: Architektura, nr 4(50)/2016, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 111. Starzyk A. [2016b], Studium ekonomiczno-demograficzne sieci placówek wychowania przedszkolnego w Polsce [w:] Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, nr 3(49)/2016, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 112. Starzyk A. [2017], Barwa w architekturze dla dzieci jako element kształtowania przyjaznych wnętrz [w:] Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, seria: Architektura, nr 53(2)/2017, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 113. Starzyk A. [2018a], Collegium Nobilium - architektura społecznego dialogu [w:] Państwo i Społeczeństwo. Architektoniczne dialogi, 2018(XVIII) nr 2, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
• 114. Starzyk A. [2018b], Sensualna percepcja miejskości [w:] Węzły miasta, [red.] K. Guranowska-Gruszecka, Fundacja NKA Wydziału Architektury PW, Warszawa.
• 115. Stec B. [2018], Dialog człowieka z architekturą [w:] Państwo i Społeczeństwo. Architektoniczne dialogi, 2018(XVIII) nr 2, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
• 116. Strzemeska J., Weryho M. [1895], Wychowanie przedszkolne: podręcznik dla wychowawców, Księgarnia Teodora Paprockiego i S-ki, Warszawa.
• 117. Strzemeska J., Weryho M. [1920], Metoda wychowania przedszkolnego: podręcznik dla wychowawców, Wyd. M. Arcta, Warszawa.
• 118. Strzemiński W. [1974], Teoria widzenia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• 119. Szredzińska R. [2017], Zdrowie dzieci i młodzieży [w:] Dzieci się liczą. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce, [red.] Sajkowska M., Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Warszawa.
• 120. Szymczyk L. [2012], Przemiany w teorii i praktyce wychowania przedszkolnego [w:] Nauczyciel i Szkoła 2(52), Akademia Ignatianum w Krakowie, Mysłowice.
• 121. Tobolczyk M. [2017], Ekspresjonizm w architekturze europejskiej; ciągłość tradycji [w:] Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, seria: Architektura, nr 53(2)/2017, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 122. Trzeciak P. [1988], Historia, psychika, architektura, PIW, Warszawa.
• 123. Tulkowska-Słyk K. [2015], Forma otoczenia a ludzkie zachowania w mieście. Ewolucja poglądów teoretycznych kształtowanych przez szkoły architektury i konsekwencje praktyczne [w:] Rewitalizacja a kultura przestrzeni. Sytuacje i wzorce, [red.] Dziewulska A., Królikowski J.T. i Starzyk A., Wydawnictwo Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego, Warszawa.
• 124. Ujma-Wąsowicz K [2005], Ergonomia w architekturze [w:] Zastosowania Ergonomii, nr 1/3.
• 125. Urbańska M.A. [2018], Architektura dialogu: w stronę przestrzeni pytań i odpowiedzi [w:] Państwo i Społeczeństwo. Architektoniczne dialogi, 2018(XVIII) nr 2, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
• 126. Wallis A. [1971], Socjologia i kształtowanie przestrzeni, PIW, Warszawa.
• 127. Wallis A. [1990], Socjologia przestrzeni, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• 128. Waloszek D. [1999], Wychowanie przedszkolne [w:] Encyklopedia pedagogiczna, [red.] Pomykało W., Warszawa.
• 129. Wejchert K. [1984/2008], Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa.
• 130. Werner W.A. [2000], Proces inwestycyjny dla architektów, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
• 131. Wertheimer M. [1912], Experimentelle Studienuberdas Sehen von Bewegung [w:] Zeitschrift für Psychologie, nr 61(1)/2012, Lipsk.
• 132. Wędrowski K. [1938], Ogrody Jordanowskie i ich typy zastępcze w planszach miast i wsi, Wydawnictwa Centralnego Towarzystwa Ogrodów Jordanowskich, Warszawa.
• 133. Wędrowski K., Śliwowska H. [1937], Ogrody Jordanowskie, Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa.
• 134. Whyte W.H. [2002], The last Landscape, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
• 135. Widera B. [2018], Proces kształtowania relacji z naturą w architekturze współczesnej, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław.
• 136. Wilgocka-Okoń B. [1993], Przedszkole [w:] Encyklopedia pedagogiczna, [red.] Pomykało W., Warszawa.
• 137. Wiśniewska J. [2015], Sieć przedszkoli w Polsce w pierwszej powojennej dekadzie [w:] Język-Szkoła-Religia, vol 10, No 3, Wydawnictwo Bernardinum sp. z o.o., Gdańsk.
• 138. Witruwiusz P. [2004], O architekturze ksiąg dziesięć, Pruszyński S-ka, Warszawa.
• 139. Włodarczyk J. [1991], Projektowanie szkoły podstawowej i przedszkola (skrypt), Wydawnictwo PB, Białystok.
• 140. Włodarczyk J. [1992], Architektura szkoły, Arkady, Warszawa.
• 141. Wojtowicz J., Wrona S. [2017], Architektura wspomagana mechatroniką [w:] Kwartalnik Architektury i Urbanistyki: teoria i historia, t. 62, z. 1, Komitet Architektury i Urbanistyki PAN, Warszawa.
• 142. Wołoszyn S. [1964], Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, Warszawa.
• 143. Wróbel P. [2017], Drzewo w architekturze. Aspekty ekologiczne, symboliczne, kontekst socjologiczny i estetyczny [w:] Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, nr 4(54)/2017, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 144. Yi-Fu Tuan, [1987], Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa.
• 145. Zięba R. [2004], Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego: koncepcje - struktury - funkcjonowanie/Institutionalisation of European Security: Concepts - Structures - Functioning, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• 146. Zinowiec-Cieplik K. [2018], Potencjał integracji form roślinnych z architekturą - kultura i społeczeństwo metropolii [w:] Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, seria: Architektura, nr 61(4)/2018, Wydawnictwo AFiBV, Warszawa.
• 147. Złowodzki M. [2008], O ergonomii i architekturze, Wydawnictwo PK, Kraków.
• 148. Zumthor P. [2010], Myślenie architekturą, Karakter, Kraków.
• 149. Zuziak Z.K. [2018], Centrum i architektura miasta - przesłanie z Krakowa [w:] Centra miast metropolitalnych w Polsce. Urbanistyka a polityka przestrzenna, [red.] Zuziak Z. i Grzybowski A., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, Katowice.
• 150. Żórawski J. [1962], O budowie formy architektonicznej, Arkady, Warszawa.
• 151. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanem i zabudowaniu osiedli [Dz.U. 1928 nr 23 poz. 202]
• 152. Ustawa o ustroju szkolnictwa z dnia 11 marca 1932 r. [Dz.U. 1932 nr 38 poz. 389]
• 153. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. o kwalifikacjach zawodowych wychowawczyń przedszkoli [Dz.U. 1933 nr 85 poz. 645]
• 154. Standard budowlany przedszkoli o budynkach wolno stojących, Załącznik nr 2 do Zarządzenia Ministra Oświaty z 1953 roku
• 155. Uchwała nr 285 Rady Ministrów z dnia 2 lipca 1959 r. w sprawie przyjęcia tez dotyczących typizacji w budownictwie [M.P. 1959 nr 70 poz. 365]
• 156. Rozporządzeniem Przewodniczącego Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury z dnia 21 lipca 1961 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane budownictwa powszechnego [Dz.U. 1961 nr 38 poz. 196]
• 157. Uchwała nr 126 Rady Ministrów z dnia 13 maja 1966 r. w sprawie dalszego rozwoju typizacji w budownictwie [M.P. 1966 nr 30 poz. 157]
• 158. Rozporządzenie Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 11 czerwca 1966 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane budownictwa powszechnego [Dz.U. 1966 nr 26 poz. 157]
• 159. Zarządzenie Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 25 października 1979 r. w sprawie wprowadzenia wytycznych programowo-funkcjonalnych projektowania obiektów oświaty i wychowania [IW1-2115-9179]
• 160. Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki [Dz.U. 1980 nr 17 poz. 62]
• 161. Wytyczne programowo-funkcjonalne projektowania przedszkoli, Ministerstwo Oświaty i Wychowania, Warszawa 1980.
• 162. Uchwała nr 128 Rady Ministrów z dnia 3 października 1983 r. w sprawie typizacji w budownictwie [MP. 1983 nr 34 poz. 190]
• 163. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r.- Prawo budowlane [Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414]
• 164. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz.U. 1995 nr 10 poz. 46]
• 165. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690]
• 166. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2010 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania [Dz.U. 2010 nr 161 poz. 1080]
• 167. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy-Prawo budowlane [Dz.U. 2013 poz. 1409]
• 168. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół [Dz.U. 2014 poz. 803]
• 169. Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz.U. 2015 poz. 1422]
• 170. Materiały autorskie pracowni architektonicznych (dzięki uprzejmości projektantów): 1) DE Pracownia Szczepan Dejnek, 2) dip Biuro Projektów, 3) Dominik Górecki Architekt, 4) PORT, 5) QUARTUM Cezary Jaszczołt, 6) RYSY Architekci, 7) Top Projekt, 8) TREMEND, 9) xystudio
• 171. Starting Strong II: Early Childhood Education and Care, OECD 2006.
• 172. Wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem w Europie: zmniejszanie nierówności społecznych i kulturowych, Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego (EACEA), Warszawa 2009.
• 173. World Health Organization's International Classification of Functioning Disability and Health, WHO 2000.
• 174. http://edukacja.warszawa.pl [dostęp: 13.07.2016 - 31.12.2018]
• 175. http://isap.sejm.gov.pl [dostęp: 23.01.2015 - 31.12.2018]
• 176. https://ec.europa.eulinfo/departments/education-audiovisual-and-culture-pl [dostęp: 10.11.2018]
• 177. https://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/organizacje_miedzynarodowe/oecd/[dostęp: 10.11.2018]
• 178. https://ore.edu.pl/ [dostęp: 12.12.2018]
• 179. https://www.infor.pl/akt-prawny/U21.1979.010.0000065,metryka,zarzadzenie-ministra-oswiaty-i-wychowania-w-sprawie-wprowadzenia-wytycznych-programowofunkcjonalnych-projektowania-obiektow-oswiaty-i-wychowania.html [dostęp: 21.07.2015]

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).