Podkrakowskie paleobazalty i możliwości ich wykorzystania

• Autorzy: Heflik W. , Jarczyk M. , Dumańska-Słowik M.

Warianty tytułu

EN

Paleobasalts from Krakow and their applications

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Podkrakowskie paleobazalty są skałami o porowatej teksturze i strukturze skrytokrystalicznej. Składają się z fenokryształów oliwinów przeobrażonych w iddyngsyt oraz masy skalnej zbudowanej w dużej przewadze z plagioklazów, a także z piroksenów i związków żelaza. Pory wypełnione są najczęściej minerałami wtórnymi, głównie kwarcem kalcytem i zeolitami. Są to skały o szerokim zastosowaniu, ze względu na intersujące właściwości fizyczne. Dawniej wykorzystywano je przede wszystkich w budownictwie dróg. Obecnie są stosowane w przemyśle ceramicznym, do produkcji wełny mineralnej oraz jako kamienie ozdobne. Poza tym, paleobazalty mogą być stosowane jako naturalne nawozy mineralne, ze względu na znaczną zawartość sodu.

EN

Paleobasalts from the vicinity of Krakow are typical volcanic rocks with porous and cryptocrystalline texture. They are built of phenocrysts of olivine, which have been altered into iddingsite and groundmass formed mainly by plagioclases, pyroxenes and iron compounds (goethite, hematite, magnetite). Their vesicles are filled with secondary minerals such as quartz, calcite and zeolites. Paleobasalts can be broadly applied due to their technical parameters. In past they were used in highway engineering. Nowadays these rocks are also utilized in ceramics for production of mineral wool or decorative stones. Moreover paleobasalts may be also used as a natural mineral sodium enriched fertilizers for farming.

Słowa kluczowe

PL

Kraków; paleobazalt; budownictwo; ceramika; kamień ozdobny

EN

Krakow; paleobasalt; engineering; ceramics; decorative stone

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2016
• Tom: R. 57, nr 1
• Strony: 11--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz.

Twórcy

autor

Heflik W.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH, Kraków

autor

Jarczyk M.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH, Kraków

autor

Dumańska-Słowik M.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH, Kraków

Bibliografia

• [1] Birkenmajer Krzysztof, Nairn Allan E. M. Studia paleomagnetyczne skał polskich. Roczniki Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 1964, XXXIV. 1-2: 229-231
• [2] Bolewski Andrzej, Budkiewicz Mieczysław, Wyszomirski Piotr, Surowce Ceramiczne, Warszawa, Wydawnictwo Geo-logiczne, 1991, 397s, ISBN 83-220-0412-5 [3] Cichoń Grażyna, Sepiolite from Rudno. Mineralogia Polonica, 1976, 7. 2: 45-52
• [4] Cichoń Grażyna, Preliminary data on Fe-celadonite from Rudno near Cracow. Mineralogia Polonica, 1977, 8.1: 61--67.
• [5] Cichoń Grażyna, Minerały wtórne w melafirach z Rudna koło Krzeszowic, Wydawnictwo geologiczne, 1982, Prace Mineralogiczne 73, 54s, ISSN 0079-3396
• [6] Czerny Jerzy, Muszyński Marek, Co-magmatism of the Permian volcanites of the Krzeszowice in the light of petroche-mical data. Mineralogica Polonica, 1997, 28.2: 3-25
• [7] Dudek Krystyna, Grzybowska-Kabańska Barbara, Produkty mineralizacji wtórnej w melafirach z Lubiechowej (Dolny Śląsk),Zesz. Nauk. AGH. Geologia, 1998, 14.2
• [8] Harańczyk Czesław, Wulkanizm regionu Krzeszowic, Kraków, Przewodnik do zjazdu Polskiego Towarzystwa Minera-logicznego, 1989, s. 51-60
• [9] Heflik Wiesław, Krzyczkowska Anna, Palygorskite from Alwernia-Regulice. Mineralogia Polonica, 1975, 6.2: 73-79
• [10] Jarczyk Krzysztof, Charakterystyka mineralogiczno-petrograficzna paleobazaltów z gminy Alwernia i Krzeszowice, 2015, praca magisterska niepubl. (archiwum AGH)
• [11] Koziel Magdalena,Charakterystyka krajowych paleobazaltów regionu dolnośląskiego przeznaczeniem na włókna amorficzne,Prace Instytutu Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych, 2009, 2.4: 55-64
• [12] Krawczyński Wojciech, Native copper in agates from Rudno near Krzeszowice, Mineralogia Polonica, 1995, 26.1: 27-31
• [13] Kwiecińska Barbara, Cichoń Grażyna, Some remarks on the morphology of sepiolite and palygorskite from Rudno, Mineralogia Polonica, 1977, 8.2: 69-74
• [14] Marszałek Mariola, Muszyński Marek, Wieser Tadeusz, Adular in vacuoles of the so-called melaphyre of Alwernia (S Poland), Mineralogia Polonica, 2001, 32. 1: 35-47
• [15] Piekarska Ewa, Gaweł Antoni, Heulandyt z Rudna koło Krakowa, Roczniki Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 1954, 22. 3: 353-367
• [16] Rozen Zygmunt, Dawne lawy W. Ks. Krakowskiego. Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności,1909, III. 9: 239-368
• [17] Siedlecki Stanisław, Utwory Stefańskie i Permskie we wschodniej części Polskiego Zagłębia Węglowego,Acta Geologica Polonica, 1951, 2.3: 300-343
• [18] Stadnik Łukasz, Analiza przydatności wybranych materiałów w budownictwie w sektorze produkcji żywności. Część 1. Materiały termoizolacyjne, Acta Sci. Pol., Technica Agraria, 2009, 8 (3-4): 9-23

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.