The street as sociability space: the case of the Grand Avenues in Paris and Lisbon in the 19th century

• Autorzy: Gaudiot Denise , Pernão João , Martins Laura

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc210205

Warianty tytułu

PL

Ulica jako przestrzeń życia społecznego. Wielkie aleje w XIX-wiecznym Paryżu i Lizbonie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The industrial revolution, as well as the French revolution in the 18^th century, marked the period of transition from feudalism to capitalism in Europe. These two events generated two new social classes: the working class and the bourgeoisie. With the progressive concentration of these emerging classes in urban centers, to the detriment of rural areas, the movement of people, machines and goods became an essential urban function, generating new social public spaces.This article proposes an analysis, based on a literature review, of the streets known as Grands Boulevards, proposed by George Eugène Haussmann for Paris in the middle of the 19^th century, and their role as a sociability space. The aim of this article is to present similarities between the Parisian avenues and Portuguese solutions of streets in Lisbon in social and urban-design terms. The repetition of Haussmannian characteristic was seen in several cities in the world, however in the city of Lisbon it was designed on a much larger scale. The construction of a new avenue, known as Avenida da Liberdade, for the growth and beautification of the city was inspired by Haussmann work in Paris and became a place to see and be seen in. The consumption habits of the new classes within a modern machine city, asked for different street shapes and sizes, which were designed for everyday use in order to organize the city’s urban fabric. Wider, greener and equipped with urban furniture, these representative avenues both in Paris and Lisbon were more inviting and open to a diversity of social classes and their coexistence, until then segregated at public spaces.

PL

Rewolucja przemysłowa wraz z rewolucją francuską w XVIII w. wyznaczyły granice okresu przejścia od systemu feudalnego do kapitalistycznego w Europie. Obie rewolucje przyczyniły się do powstania dwóch warstw społecznych: klasy robotniczej i burżuazji. Wraz z postępującą koncentracją w centrach miast tych świeżo powstałych klas oraz ubytkiem ludności na wsi, przepływ ludzi, maszyn i towarów stał się jedną z zasadniczych funkcji miejskich, przyczyniając się do tworzenia nowych przestrzeni publicznych o społecznym charakterze. W artykule przedstawiono – opartą na studiach bibliograficznych – analizę ulic znanych jako Grands Boulevards, zaprojektowanych przez barona George’a Eugène’a Haussmanna dla Paryża w połowie XIX w., oraz rozważania na temat ich roli w tworzeniu publicznej przestrzeni społecznej. Zanalizowano także wzorowaną na nich lizbońską Avenida da Liberdade. Głównym celem pracy było wykazanie podobieństw pomiędzy rozwiązaniami paryskimi i tymi zastosowanymi już na znacznie większą skalę w stolicy Portugalii, zarówno w formie urbanistycznej, jak i socjalnej. Nowe aleje związane były bowiem z rozwojem urbanistycznym i upiększaniem stolic Francji i Portugalii, ale stały się również miejscem, w którym obserwowano i było się widzianym w sensie społecznym. Nowe zwyczaje nowych klas społecznych w nowoczesnym mieście wymagały odmiennych układów i rozwiązań ulic, projektowanych do codziennego funkcjonowania w uporządkowanej strukturze urbanistycznej. Szersze, pełne zieleni i wyposażone w elementy małej architektury reprezentacyjne ulice zarówno w Paryżu, jak i w Lizbonie stały się miejscem zapraszającym i otwartym na współ-egzystencję i łączenie zróżnicowanych klas społecznych, dotychczas często od siebie odizolowanych.

Słowa kluczowe

EN

avenue; street; Hausmmann George Eugène; society; public space

PL

aleja; ulica; Haussmann George Eugène; społeczność; przestrzeń publiczna

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 2 (66)
• Strony: 51--58
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., il.

Twórcy

autor

Gaudiot Denise

• CIAUD, School of Architecture, University of Lisbon, Lisbon, Portugal

• https://orcid.org/0000-0002-8879-4524

autor

Pernão João

• CIAUD, School of Architecture, University of Lisbon, Lisbon, Portugal

• https://orcid.org/0000-0002-4281-5684

autor

Martins Laura

• Design Department, CAC, Federal University of Pernambuco, Brazil

• https://orcid.org/0000-0003-0578-7271

Bibliografia

• [1] Jacobs J., Death and Life of Great American Cities, Random House, New York 1961.
• [2] Gourdon J.-L., La rue. Essai sur l’ économie de la forme urbaine, Éditions de l’Aube, La Tour d’Aiguës 2001.
• [3] Guglielmi N., La rue, espace polysémique, [in:] La rue, lieu de sociabilité? Rencontres de la rue. Actes du colloque de Rouen avec la participation d’Alain Corbin, 16–19 novembre 1994, [textes réunis par] A. Leménorel, Publications de l’Université de Rouen, Mont-Saint-Aignan 1997, 87–93.
• [4] Leguay J.P., La rue, lieu de sociabilité, [in:] La rue, lieu de sociabilité? Rencontres de la rue. Actes du colloque de Rouen avec la participation d’Alain Corbin, 16–19 novembre 1994, [textes réunis par] A. Leménorel, Publications de l’Université de Rouen, Mont-Saint-Aignan 1997, 11–29.
• [5] https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1919_d%C3%A9fil%C3%A9_victoire.jpg [accessed: 5.07.2021].
• [6] Baeta R.E., A urbanística barroca, [in:] R.E. Baeta, A Cidade barroca na Europa e América Ibérica, EDUFBA, PPGAU, Salvador 2017, 31–187, doi: 10.7476/9788523219970.
• [7] De Correia Pais M.L.E., Avenida Da Liberdade. Análise e recomendações para a valorização dos espaços públicos de Lisboa, Dissertação para obtenção do Grau de Mestre em Arquitectura Paisagista, Instituto superior de agronomia, Universidade técnica de Lisboa, Lisboa 2011, www.repository.utl.pt/handle/10400.5/3993 [accessed: 28.03.2019].
• [8] Laterrasse J., Urbanisme et trame urbaine: ce que nous apprend l’histoire des villes, “e-Phaïstos” 2016 | 2018, V-1, doi: 10.4000/ephaistos.1281.
• [9] Cerdà I., La théorie générale de L’urbanisation, Nouvelle edition, Les Éditions de l’Imprimeur, Besançon 2005.
• [10] https://pt.wikipedia.org/wiki/Urbanismo [accessed: 3.04.2019].
• [11] Faure A., Spéculation et société: les grands travaux à Paris au XIXe siècle, “Histoire, Économie & Société” 2004, Vol. 23, No. 3, 433–448, https://www.cairn.info/revue-histoire-economie-et-societe-2004-3-page-433.htm# [accessed: 28.03.2019].
• [12] Balzac H. de, Histoire et physiologie des boulevards de Paris, 1845, http://www.bmlisieux.com/curiosa/balzac02.htm [accessed: 28.03.2019].
• [13] H.A. Salgueiro (org.), Cidades capitais do século XIX: racionalidade, cosmopolitismo e transferência de modelo, EdUSP, São Paulo 2001.
• [14] Benévolo L., A história da cidade, Perspectiva, São Paulo 1983.
• [15] Pinheiro E., Haussmannização ou haussmannizações?, [in:] E. Pinheiro, Europa, França e Bahia: difusão e adaptação de modelos urbanos – Paris, Rio e Salvador, SciELO–EDUFBA, Salvador 2011, 67–87, doi: 10.7476/9788523211912.
• [16] Renom M., Sociabilité, socio­économie et espace urbain. Sabadell de la fin du XVIII siècle à la moitié du XIX siècle, [in:] La rue, lieu de sociabilité? Rencontres de la rue. Actes du colloque de Rouen avec la participation d’Alain Corbin, 16–19 novembre 1994, [textes réunis par] A. Leménorel, Publications de l’Université de Rouen, Mont-Saint-Aignan 1997, 73–82.
• [17] Alessandrini K., Lieux oubliés: les Grands Boulevards de la Belle Epoque, http://www.rfi.fr/france/20180824-paris-oublie-grands-boulevards-belle-epoque [accessed: 26.03.2019].
• [18] Mollier J.-Y., La «littérature du trottoir» à la Belle Époque entre contestation et derision, “Cahiers d’histoire. Revue d’histoire critique” 2003, No. 90–91, 85–96, doi: 10.4000/chrhc.1459.
• [19] https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Paris_-_Le_boulevard_de_la_Madeleine,_1870-1899.jpg [accessed: 10.06.2021].
• [20] França J.-A., A Reconstrução de Lisboa e a arquitectura pombalina, “Biblioteca Breve”, Vol. 12, Instituto de Cultura e Língua Portuguesa, Ministério da Educação, Lisboa 1989, https://www.academia.edu/34759002/A_RECONSTRU%C3%87%C3%83O_DE_LISBOA_E_A_ARQUITECTURA_POMBALINA [accessed: 28.03.2019].
• [21] Da Silva Á.F., Cardoso de MatosA., Urbanismo e modernização das cidades: o “embellazamento” como ideal, Lisboa, 1858–1891, “Scripta Nova. Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales” 2000, nº 69, 30.
• [22] Da Silva M.R.H., As avenidas novas de Lisboa 1900–1930, Tese de Mestrado em História da Arte, Universidade Nova de Lisboa, Lisboa 1985.
• [23] https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fotografi_av_Lisboa._Avenida_da_Liberdade_-_Hallwylska_museet_-_105321.tif [accessed: 10.06.2021].
• [24] https://lisboaantiga.blogs.sapo.pt/11515.html [accessed: 29.03.2019].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).