Formamid

• Autorzy: Jankowska A. , Czerczak S.

Warianty tytułu

EN

Formamide

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Formamid jest bezbarwną, bezwonną cieczą o małej lepkości, stosowaną jako rozpuszczalnik przemysłowy, która znalazła zastosowanie w produkcji: barwników, farmaceutyków, pestycydów oraz przy wytwarzaniu włókien akrylowych w pisakach i w markerach. Formamid jest ponadto stosowany także jako dodatek do smarów olejowych, cieczy hydraulicznych oraz środków przeciwoblodzeniowych używanych na lotniskach, a także jako środek do zmiękczania papieru, klejów zwierzęcych oraz rozpuszczalnych w wodzie. Formamid jest też stosowany w badaniach genetycznych oraz jako krioprotektant. Głównymi drogami narażenia na formamid w warunkach pracy zawodowej są układ oddechowy i skóra. W badaniach prowadzonych na zwierzętach doświadczalnych związek ten wykazywał słabe działanie drażniące na skórę oraz oczy i nie wykazywał działania uczulającego. Dwutygodniowe narażenie szczurów drogą inhalacyjną na formamid o stężeniu 920 mg/m3 spowodowało zmniejszenie liczby płytek krwi oraz limfocytów we krwi. Związek o stężeniu 2760 mg/m3 spowodował dodatkowo spadek przyrostu masy ciała, jak również mikroskopowe zmiany w nerkach (nekrozy nabłonka kanalików nerkowych). Na podstawie wyników trzymiesięcznych badań na szczurach wykazano, że formamid może być wchłaniany przez skórę w ilości wystarczającej do pojawienia się objawów toksyczności ogólnej. Formamid podawany na skórę w dawce 300 lub 1000 mg/kg pod opatrunek powodował policytemię, natomiast po dawce 3000 mg/kg obserwowano u zwierząt osłabienie oraz zmianę masy narządów wewnętrznych. W badaniach dotyczących toksyczności reprodukcyjnej formamidu po narażeniu przewlekłym myszy zaobserwowano spadek płodności i wielkości miotu w pokoleniach F0 i F1. Pokolenie F1 wykazywało dodatkowo spadek masy ciała, wydłużenie okresu ciąży, zmniejszenie względnej masy jajników oraz tendencję do wydłużania czasu spoczynkowego między rujami. Toksyczność reprodukcyjna była obserwowana po narażeniu na związek o stężeniu wynoszącym 750 ppm w obydwóch generacjach (195 mg/kg/dzień dla pokolenia F0 oraz 190 mg/kg/dzień dla pokolenia F1). W badaniu tym formamid był podawany z wodą do picia. Na podstawie wyników badań doświadczalnych na zwierzętach stwierdzono, że formamid ma właściwości embriotoksyczne oraz teratogenne po podaniu go drogą dermalną, pokarmową oraz dootrzewnowo. W badaniach tych zaobserwowano resorpcję lub śmierć zarodków, jak również wady rozwojowe i spadek masy ciała płodów. Wartość NOAEL dla toksyczności rozwojowej w badaniach na szczurach ustalono na poziomie 50 mg/kg/dzień, a wartość LOAEL na poziomie 100 mg/kg/dzień (na podstawie spadku masy ciała). W badaniach na królikach po dawce formamidu 140 mg/kg/dzień obserwowano zmniejszenie średniej liczby żywych płodów w miocie oraz masy płodów na miot. Wartość NOAEL dla toksyczności rozwojowej ustalono na poziomie 70 mg/kg/dzień. W Polsce nie ustalono dotychczas wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) formamidu. W USA (ACGIH), Belgii, Norwegii oraz w Szwajcarii ustalono wartość normatywu higienicznego na poziomie 18 mg/m3. Oznakowanie „skin” dla tego związku przyjęto w: USA (ACGIH, NIOSH), Niemczech, Finlandii oraz w Belgii. Za podstawę do wyliczenia wartości NDS formamidu przyjęto 14-dniowy eksperyment na szczurach narażanych drogą oddechową. Za skutek krytyczny przyjęto zmniejszoną liczbę płytek krwi i limfocytów we krwi oraz uszkodzenie nerek. Za wartość NOAEL formamidu przyjęto stężenie 184 mg/m3. Zaproponowano wartość NDS formamidu na poziomie 23 mg/m3. Jednocześnie zaproponowano oznakowanie formamidu w wykazie NDS literami „Sk (substancja wchłaniana przez skórę) na podstawie kryteriów zaproponowanych przez Fiserovą-Bergerową i in. (1990), jak również wyników badania 3-miesięcznego oraz 2-tygodniowego na szczurach. Ze względu na fakt, że formamid rozpatruje się jako działający szkodliwie na funkcje rozrodcze człowieka (może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki) zaleca się oznakowanie substancji w wykazie literami „Ft” – substancja działająca toksycznie na płód.

EN

Formamide is a colourless and odourless liquid. This substance is widely used as a solvent in the industry as well as an additive for drilling muds, aircraft deicing fluids and hydraulic fluids. Respiratory tract and skin are the major routes of occupational exposure to formamide. Slight skin and eye irritation was reported in animal studies. Formamide did not produce allergic skin sensitisation. A study in rats treated for 3 months with formamide under semi-occlusive patches to the skin produced systemic toxicity. Rats exposed for 14 days at 920 mg/m3 of formamide vapor had suppressed platelet and lymphocyte counts. In animals exposed at 2760 mg/m3 a decreased rate of body weight gain and microscopic lesions in the kidney (necrosis of tubular epithelium) were observed. Effects on reproduction were seen at 750 ppm of formamide in drinking water in a two-generation study in mice. Formamide showed embryotoxicity and developmental toxicity in animals following dermal, per os and intraperitonealy exposure. In setting the exposure limit, the results of a 14-day inhalation study in rats were considered. Based on the NOAEL value of 184 mg/m3 and appropriate uncertainty factors, a MAC value was calculated at 23 mg/m3. Considering evidence on skin absorption an additional determination with Sk letters was proposed. With regard to the fetotoxic effects of formamide in laboratory animals an Ft notation was considered.

Słowa kluczowe

PL

formamid; narażenie zawodowe; NDS

EN

formamide; occupational exposure; MAC value

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2010
• Tom: Nr 2 (64)
• Strony: 131--151
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jankowska A.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.Abbondandolo A. i in. (1980) The use of organic solvents in mutagenicity testing. Mutat. Res. 79(2), 141–150.
• 2.ACGIH (2006) Documentation of the TLVs and BEIs with other worldwide occupational exposure values. FORMAMIDE [komputerowa baza danych].
• 3.ACGIH (2007) Guide to occupational exposure values. Cincinnati. 149
• 4.Argus M.F. i in. (1966) Studies on the denaturation of biological macromolecules by chemical carcinogens. I. Aggregation, viscosity and optical rotation changes produced in ovalbumin by nitrosamines and other water-soluble carcinogens. Arzneim-Forsch. 16(6), 740–746.
• 5.Baselt R.C. (1988) Biological monitoring methods for industrial chemicals. 2nd ed. Littleton, MA, PSG Publishing Co., Inc. 128 [cyt. za HSDB 2006).
• 6.BASF (2003) Corporation, Form 20-F 2002 – Annual report pursuant to section 13 or 15 (d) of the securitie exchange act of 1934 [on-line].
• 7.BASF (1983) Wyandotte Corp. Range finding study, dermal toxicity of formamide in the rat. Summary of results. EPA Document No. 40-8357057, Fiche No. OTS0507216 [cyt. za HSDB 2006].
• 8.BASF (1985) Corp. Subchronic dermal toxicity of formamide. Communication to ACGIH from BASF [cyt. za ACGIH 2006].
• 9.BASF (1988) Unpublished report. Aktiengesellschaft. Subchronic dermal toxicity of formamide [cyt. za Kennedy 2001].
• 10.Bray H.G. i in. (1949) The fate of certain organic acids and amides in the rabbit. 9. Lower aliphatic amides. Biochem. J. 45, 467–471.
• 11.Bray H.G. i in. (1950) Biochem. J. 47, 269 [cyt. za IUCLID 2000 on-line].
• 12.Carpenter C.P., Smyth Jr. H.F. (1946) Chemical burns of the rabbit cornea. Am. J. Ophthal. 29, 1363–1372.
• 13.CDC, Centers for Disease Control and Prevention (2007) [on-line http://www.cdc.gov/noes/noes4/ 84454sco.html].
• 14.ChemIDplus (1997) Specialized Information Services, National Library of Medicine (2006), on-line. Environ. Health Perspec. Suppl. vol. 105, number S1.
• 15.CHEMINFO (2006) [komputerowa baza danych].
• 16.Courbiere B. i in. (2005) Follicular viability and histological assesment after cryopreservation of whole sheep ovaries with vascular pedicle by vitrification. Fertility and Sterility. 84, 1065–1071, suppl. 2.
• 17.Czajkowska T. (1981) Porównawcza ocena wchłaniania związków toksycznych przez skórę królików i szczurów. Przegl. Lek. 38, 659–662.
• 18.DFG (2005) List of MAK and BAT Values.
• 19.E.I. duPont de Nemours and Co. [W:] Formamide Information Bulletin No. A-55623. DuPont, Wilmington, DE (1970a) [cyt. za ACGIH 2006].
• 20.E.I. duPont de Nemours and Co. [W:] Formamide Information Bulletin No. A-55623. DuPont, Wilmington, DE (1970b) [cyt. za Warheit i in. 1989].
• 21.E.I. duPont de Nemours and Co. [W:] Haskell Laboratories: Inhalation approximate lethal concentration of form amide (sanitized). EPA/OTS 86-880000120S. NTIS/OTS0514010. Date produced: Dec. 18 (1987) [cyt. za CHEMINFO 2006].
• 22.ESIS, European Chemical Substances Information System (2007) [on-line].
• 23.Ethyl browning's toxicity and metabolism of industrial solvents (1990) 2nd ed. Vol. II. Nitrogen and phosphorus solvents. Amsterdam-New, Elsevier.
• 24.Fahy G.M. i in. (2004) Cryopreservation of organs by vitrification: perspectives and recent advances. Cryobiology 48, 157–178.
• 25.Fail P.A. i in. (1998) Formamide and dimethylformamide: reproductive assessment by continuous breeding in mice. Reproductive Toxicology 12, 317–332.
• 26.Fiserova-Bergerova V., Thomas P.J. Droz P.O. (1990) Dermal absorption potential of industrial chemicals. Criteria for skin notation. Am. J. Ind. Med. 17, 617–635.
• 27.George J.D. i in. (2002) Evaluation of the developmental toxicity of formamide in New Zealand white rabbits. Toxicol. Scien. 69, 165–174.
• 28.George J.D. i in. (2000) Evaluation of the developmental toxicity of formamide in Sprague-Dawley (CD) Rats. Toxicol. Scien. 57, 284–291. 150
• 29.Gleich J. (1974) Influence of simple acid amides on fetal development of mice. Naunyl-Schmiedebergs Arch. Exp. Pathol. Pharmakol. 282(Suppl.).
• 30.Grant W.M. (2006) Toxicology of the eye. 3rd ed. Springfield, IL: Charles C. Thomas Publisher 1036 [cyt. za HSDB 2006].
• 31.Halsey J.T. i in. (1898) Uber die Vorstufen des Harnstoffs. Hoppe-Seyler’s. Z. Physiol. Chem. 25, 325–336 [cyt. za Ethyl browning's… 1990].
• 31.HSDB, Hazardous Substance Data Bank (2006) [komputerowa baza danych].
• 32.ICSC (2006) Database [komputerowa baza danych].
• 33.Industrial hygiene and toxicology (1963) [Red.] F. Patty. Vol. II. Toxicology. 2nd ed. New York, Interscience Publishers 1829 [cyt. za HSDB 2006].
• 34.IUCLID (2000) Dataset, European Commission – European Chemicals Bureau [on-line].
• 35.Kennedy G.L. Jr. (2001) Biological effects of acetamide, formamide, and their monomethyl and dimethyl derivatives. An update. CRC Critical Reviews in Toxicology 31, 2, 139.
• 36.Marzulli F.N., Maibach H.I. (1991) Dermatotoxicology. 4th ed. New York, Hemisphere Publishing Corp., 707 [cyt. za HSDB 2006].
• 37.Maron D., Katzenellenbogen J., Ames B.N. (1981) Compatibility of organic solvents with the Salmonella/ Microsome Test. Mutat. Res. 88(4), 343–350 [cyt. za ACGIH 2006].
• 38.Merkle V.J., Zeller H. (1980) Studies on acetamides and formamides for embryotoxic and teratogenic activities in the rabbit. Arzneim-Forsch 30, 1557–1562.
• 39.Messier P.E. (1976) Effects of formamide on neuroepithelial cells and on interkinetic nuclear migration in the chick embryo. J. Embryol. Exp. Morphol. Feb. 35(1), 197–212.
• 40.Mortelmans K. i in. (1986) Environ. Mutagen 8, 1–119 [cyt. za HSDB 2006].
• 41.Nicoloff H. (1976) Effects of formamide on the induction of chromosome structural changes by ethylenimine in Vicia faba. Mutat. Res. 41, 249–254.
• 42.NTP (1992) Report # RACB90005. Reproductive toxicity of formamide (FORM), (CAS No. 75-12-7) in CD-1 Swiss Mice [Abstract for Repro Tox: Formamide].
• 43.Pham-Huu Chanh i in. (1973) Agressologie 14(4), 251–8.
• 44.Pham-Huu Chanh i in. (1972) Therapie 27(5), 873–80.
• 45.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem. DzU 2005, nr 201, poz. 1674.
• 46.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2005 r., nr 217, poz. 1833; DzU 2005 r., nr 212, poz. 1769; DzU 2007 r., nr 161, poz. 1142.
• 47.RTECS, Registry of Toxic Effects of Chemical Substances (2006) [komputerowa baza danych].
• 48.Sax’s Dangerous properties of industrial materials (2004) [Red.] R.J. Lewis 11th.
• 49.Shepard T.H. (1992) Catalog of teratogenic agents. 7th ed. M.D. Baltimore, The Johns Hopkins University Press.
• 50.Sigma-Aldrich – Fluka, Formamide (47671) Data Sheet (2007) [ on-line].
• 51.Stula E.F., Krauss W.C. (1977) Embryotoxicity in rats and rabbits from cutaneous application of amide-type solvents and substituted ureas. Toxicol. Appl. Pharmacol. 41, 35–55.
• 52.Thiersch J.B. (1962) Effects of acetamides and formamides on the rat litter in utero. J. Reprod. Fert. 4, 219. 151
• 53.Thiersch J.B. (1971) Investigations into the differential effect of compounds on rat litter and mother. Malformations Congenitales Des Mammiferes. Paris, Masson 95–113 [cyt. za Shepard T.H. 1992].
• 54.Warheit D.B. i in. (1989) Inhalation toxicity study of formamide in rats. Fund. Appl. Toxicol. 13, 702–713.