Panopticon a oligopticon. Czy strzeżone znaczy zastrzeżone?

• Autorzy: Nowel-Śmigaj A.

Warianty tytułu

EN

Panopticon versus oligopticon. Is guarded means reserved?

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Celem niniejszego artykułu jest wprowadzenie w inspirujący – dla badacza zajmującego się przyszłością miasta, a w szczególności przestrzeniami strzeżonymi – dyskurs wokół kondycji współczesnego człowieka i mechanizmów percepcyjnych, którym podlega i które kreuje. Przywołane stanowiska Michela Foucaulta oraz myśli postpanoptycznej – Bruno Latoure’a, kierują uwagę architektów i urbanistów na socjologiczne doświadczenie miasta. Ze względu na rozległość kontekstów, w których z wielką swobodą poruszają się autorzy, konieczny będzie powrót do niektórych ich stwierdzeń i zestawienie z wypowiedziami innych teoretyków. Czyniąc z pojęcia panoptyzmu zasadę generalizującą, konstytuującą stosunki społeczne na zasadzie władzy, autor pracy Nadzorować i karać otwiera możliwość podjęcia kolejnych wątków dyskusji, tym razem skoncentrowanej na kategorii widzialności – kategorii eksponowanej w literaturze przedmiotu na temat kultury modernistycznej i jej rekonfiguracji, w tym również oligopticonów.

EN

The purpose of present paper is to introduce the inspiring discourse to the scholar, who is taking on future of the a city, particularly on guarded areas, discourse about the condition of modern man and the mechanisms of perception which he creates and which he is subject. Aforesaid, Michel Foucault’s positions and postpanopticus thought of Bruno Latoure draw the attention of architects and urban planners on the sociological experience of the city. Because of extensive contexts which are freely used by authors it is required to return to some of their statements and compare them with the statements of other theorists. Making concept of panopticon general principle, which constitute social relations based on authority, author of La naissance de la prison opens up possibility of taking further discussions, this time focusing on the visibility – category which is exposed on modern culture and its reconfigurations, including oligopticons.

Słowa kluczowe

PL

przestrzeń strzeżona; stosunki społeczne

EN

secure space; social relations

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 109, z. 1-A/2
• Strony: 27--37
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Nowel-Śmigaj A.

Bibliografia

• [1] Banasiak B., Foucault M., Mikrofizyka władzy (http://bb.ph-f.org/teksty/bb_mikrofizyka.pdf), dostęp: marzec 2011.
• [2] Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Spacja Aletheia, Warszawa 1993.
• [3] O’Reilly Byrne N., Colgan Mc CarthyI., Feminism, politics and power in therapeutic discourse: fragments from the fifth province, [w:] P a r k e r I., Deconstructing psychotherapy, Sage Publications Ltd, London 1999.
• [4] Latour B., Thought Experiments in Social Science: from the Social Contract to Virtual Society. 1st Virtual Society: Annual Public Lecture, Brunel University, London 1998.
• [5] Latour B., Reassembling the Social, An Introduction to Actor-Network Theory, Oxford, New York, Univ. Press, Oxford 2005.
• [6] Friedberg A., Mobilne i wirtualne spojrzenie w nowoczesności: flaneur, flaneuse, [w:] Rekonfiguracje modernizmu. Nowoczesność i kultura popularna, red. T. Majewski, Warszawa 2009, 61-62.
• [7] Gwóźdź A., Technologie widzenia, czyli media w poszukiwaniu autora: Wim Wenders, Kraków 2004, 132.
• [8] Virilio P., Maszyna widzenia, [w:] Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. Andrzej Gwoźdź, Kraków 2001, 45.
• [9] Niemociński J., Telenadzór, Wprost, nr 33, 1988.
• [10] Baudrillard J., Porządek symulakrów, [w:] Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. Andrzej Gwoźdź, Kraków 2001, 63.
• [11] Kluszczyński R., Ożóg M., Współczesny (post)panoptykon, Kultura Współczesna, nr 2, 2009.
• [12] De Certeau M., Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, Kraków 2008.
• [13] Banasiak B., Troska o siebie – w obliczu mikrowładzy, Kultura Współczesna, nr 2, 2009.
• [14] Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2000.
• [15] Ogonowska A., Metafory współczesności. Społeczeństwo nadzoru, Nowa Polszczyzna, nr 3-4, 2004, 82.