Polybrominated Diphenyl Ethers as the Emerging Contaminants in the Polish Environment

Hajduk, Aleksandra; Bojanowicz-Bablok, Anna

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Polybrominated Diphenyl Ethers as the Emerging Contaminants in the Polish Environment

Autorzy

Hajduk Aleksandra , Bojanowicz-Bablok Anna

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Polibromowane etery difenylowe jako nowo pojawiające się zanieczyszczenia w środowisku Polski

Języki publikacji

Abstrakty

The study focus on the occurrence and levels of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) as contaminants of emerging concern in Poland. In the article, their properties, primary uses and emission sources to the environment were discussed. The review of the available studies on the PBDEs content in the samples of different matrices (groundwaters, surface waters, sediments, air and dust, food, animal and human tissues) was conducted and the results exceeding the available limit values were indicated. It enabled to evaluate the problem of the PBDEs contamination in Poland.

W artykule przedstawiono dane dotyczące występowania i stężeń polibromowanych eterów difenylowych jako nowo pojawiających się zanieczyszczeń w Polsce. W artykule przedyskutowano ich właściwości, wykorzystanie oraz źródła emisji do środowiska. Przeprowadzono przegląd dostępnych badań dotyczących zawartości PBDEs w próbkach różnych matryc środowiskowych (wodach podziemnych, powierzchniowych, osadach, powietrzu i kurzu, żywności, tkanach zwierzących i ludzkich) oraz wskazano wyniki przekraczające ustalone wartości graniczne. Pozwoliło to na ocenę problemu zanieczyszczenia środowiska Polski przez PBDEs.

Słowa kluczowe

polybrominated diphenyl ethers PBDEs water sediments wastewater sludge air dust food fish human tissues animal tissues

polibromowane etery difenylowe PBDEs woda osady ścieki osady ściekowe powietrze kurz żywność ryby tkanka ludzka tkanka zwierzęca

Wydawca

Politechnika Koszalińska

Czasopismo

Rocznik Ochrona Środowiska

Rocznik

2019

Tom

Tom 21, cz. 1

Strony

395--420

Opis fizyczny

Bibliogr. 38 poz., tab.

Twórcy

autor

Hajduk Aleksandra

Insitute of Environmental Protection – National Research Institute, Poland

autor

Bojanowicz-Bablok Anna

anna.bojanowicz-bablok@ios.edu.pl

Insitute of Environmental Protection – National Research Institute, Poland

Bibliografia

1. Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR) 2017. Toxicological profile for polybrominated diphenyl ethers (PBDEs). Pobrano z: https://www.atsdr. cdc.gov/toxprofiles/tp207.pdf (26.11.2018)
2. Alaee, M., Arias, P., Sjödin, A., Bergmand, Å. (2003). An overview of commercially used brominated flame retardants, their applications, their use patterns in different countries/regions and possible modes of release. Environment International, 29(6), 683-689
3. Brominated diphenyl ethers. International programme on chemical safety. Environmental health criteria 162, Pobrano z: http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc162.htm (19.11.2018)
4. Czerwiński, J., Kitowski, I., Staszowska, A. (2010). Polybrominated Diphenyl Ether Levels in Livers of Predatory Birds from Poland. In BFR 2010, Kioto 7-9 kwietnia 2010. Pobrano z: https://www.researchgate.net/publication/228502144 _Polybrominated_Diphenyl_Ether_Levels_in_Livers_of_Predatory_Birds_from_Poland (7.08.2018)
5. Dyrektywa 2002/95/WE Parlamentu europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, OJ L 37, 13.2.2003, 19-23.
6. Dyrektywa 2003/11/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lutego 2003 r. zmieniająca po raz dwudziesty czwarty dyrektywę Rady 76/769/EWG w sprawie ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (eter pentabromodifenylu, eter oktabromodifenylu). OJ L 42, 15.2.2003, 45-46.
7. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. zmieniająca dyrektywy 2000/60/WE i 2008/105/WE w zakresie substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej, OJ L 226, 24.8.2013, 1-17
8. Fulara, I., Czaplicka, M. (2010). Charakterystyka polibromowanych difenyloeterów jako bromoorganicznych retardantów palenia. Chemia, Dydaktyka, Ekologia, Metrologia, 15(1), 55-64.
9. Hernik, A., Góralczyk, K., Struciński, P., Czaja, K., Korcz, W., Minorczyk, M., Ludwicki, J. K. (2013). Polybrominated diphenyl ethers and polychlorinated biphenyls in cord blood from women in Poland. Chemosphere, 93, 526-531.
10. Jaraczewska, K., Lulek, J., Covaci, A., Voorspoels, S., Kaluba-Skotarczak, A., Drews, K., Schepens, P. (2006). Distribution of polychlorinated biphenyls, organochlorine pesticides and polybrominated diphenyl ethers in human umbilical cord serum, maternal serum and milk from Wielkopolska region, Poland. Science of the Total Environment, 372(1), 20-31.
11. Konwencja Sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, sporządzona w Sztokholmie dnia 22.05.2001 r., Dz.U. nr 14, poz. 76, 2009 r. z późn. zm.
12. Król, S., Namieśnik, J., Zabiegała, B. (2014). Occurence and levels of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in house dust and hair samples from Northern Poland; an assessment of human exposure, Chemosphere, 110, 91-96.
13. Krupanek J., Zielonka U, Piasecka J., Pilch A. (2011). SFA PBDE (Poland). Final report. Katowice: Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych.
14. Krupanek, J., Krzysztolik, E., Zielonka, U., Piasecka, J., Pilch, A. i in. (2011). Summary report POLAND – Work package 4: Identification of sources and estimation of inputs/ impacts on the Baltic Sea. Katowice: Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych.
15. Kukharchyk, T. (2017) Revised technical guidelines on the environmentally sound management of wastes consisting of, containing or contaminated with hexabromodiphenyl ether and heptabromodiphenyl ether, or tetrabromodiphenyl ether and pentabromodiphenyl ether or decabromodiphenyl ether. 2nd draft.: https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=14&ved=2ahUKEwji07SS84feAhVMXCwKHUV1CY8QFjANegQICRAC&url=http%3A%2F%2Fwww.basel.int%2FPortals%2F4%2Fdownload.aspx%3Fd%3DUNEP-CHW-WAST-ESM-COMM-PBDEs-Belarus-20180331.English.docx&usg=AOv Vaw3spay05DcJi1T38e9GN3D- (15.10.2018)
16. Lenters, V., Thomsen, C., Smit, L. A. M., Jönsson, B. A. G., Pedersen, H. S., Ludwicki, J. K., Zviezdai, V., Piersma, A. H., Toft, G., Bonde, J. P., Becher, G., Vermeulen, R., Heederik, D. (2013). Serum concentrations of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) and a polybrominated biphenyl (PBB) in men from Greenland, Poland and Ukraine. Environment International, 61, 8-16.
17. Łysiak-Pastuszak, E., Zalewska, T. (red) i in. (2013). Ocena stanu środowiska morskiego polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku na podstawie danych monitoringowych z roku 2012 na tle dziesięciolecia 2002-2011. Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska. Pobrano z: http://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod (18.10.2018)
18. Łysiak-Pastuszak, E., Zalewska, T. (red) i in. (2014). Ocena stanu środowiska morskiego polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku na podstawie danych monitoringowych z roku 2013 na tle dziesięciolecia 2003-2012. Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska. Pobrano z: http://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod (18.10.2018)
19. Łysiak-Pastuszak, E., Zalewska, T., Krzymiński, W., Grochowski, A. (red) i in. (2016). Ocena stanu środowiska morskiego polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku na podstawie danych monitoringowych z roku 2015 na tle dziesięciolecia 2005-2014. Warszawa 2016. http://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod (19.10.2018)
20. Naidu, R., Arias Espana, V.A., Liu, Y., Jit J. (2016). Emerging contaminants in the environment: Risk-based analysis for better management. Chemosphere 154, 350-357.
21. Roots O., Zitko V., Kiviranta H., Rantakokko P., Ruokojärvi P. (2009). Concentrations and profiles of brominated diphenyl ethers (BDEs) in Baltic and Atlantic herring. Oceanologia, 51(4), 515-523.
22. Roszko, M., Jędrzejczak, K., Szymczyk, K. (2014). Polychlorinated biphenyls (PCBs), polychlorinated diphenyl ethers (PBDEs) and organochlorine pesticides in selected cereals available on the Polish retail market, Science of the Total Environment, 466- 467, 136-151.
23. Roszko, M., Kamińska, M., Szymczyk, K., Jędrzejczak, R. (2016). Levels of selected persistent organic pollutants (PCB, PBDE) and pesticides in honey bee pollen sampled in Poland. Pobrano z: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ PMC5132244/ (13.08.2018)
24. Roszko, M., Szymczyk, K., Jędrzejczak, R. (2014). Influence of hen breeding type on PCDD/F, PCB & PBDE levels in eggs. Science of the Total Environment, 487, 279-289.
25. Roszko, M., Szymczyk, K., Rzepkowska, M., Jędrzejczak, R. (2015). Preliminary study on brominated dioxins/furans and hydroxylated/methoxylated PBDEs in Baltic cod (Gadus morhua) liver. Comparison to the levels of analogue chlorinated co-occuring pollutants. Marine Pollution Bulletin, 96, 165-175.
26. Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/227 z dnia 9 lutego 2017 r. zmieniające załącznik XVII do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w odniesieniu do eteru bis(pentabromofenylowego). Dz.U. L 35 z 10.2.2017, 6-9.
27. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych, Dz.U. 2016 poz. 1187.
28. Siddiqi, M.A., Laessig, R.H., Reed, K.D. (2003). Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs): new pollutants-old diseases. Clinical Medicine & Research, 1(4), 281-90.
29. Staszowska, A., Dudzińska, M., Skwarczyński, M. (2012). Occurence of Technical Polybrominated Diphenyl Ether Mixtures in Polish Indoor Environments. https://www.researchgate.net/publication/228502230_Occurrence_of_Technical_Polybrominated_Diphenyl_Ether_Mixtures_in_Polish_Indoor_Environments (27.08.2018)
30. Szlinder-Richert, J., Barska, I., Usydus, Z., Grabic, R. (2010). Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in selected fish species from the southern Baltic Sea. Chemosphere, 78, 695-700.
31. Szlinder-Richert, J., Ruczyńska, W., Nermer, T., Usydus, Z., Robak, S. (2014). The occurrence of organic contaminants in European eel (Anguilla anguilla) in Poland: An environmental quality assessment, Chemosphere, 114, 282-290.
32. UNEP. Decision SC-4/14: Listing of hexabromodiphenyl ether and heptabromodiphenyl ether Pobrano z: http://chm.pops.int/ (2.10.2018)
33. UNEP. Decision SC-4/18: Listing of tetrabromodiphenyl ether and pentabromodiphenyl ether. Pobrano z: http://chm.pops.int/ (2.10.2018)
34. Waszak, I., Dabrowska, H., Góra, A. (2012). Bioaccumulation of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) in flounder (Platichthys flesus) in the southern Baltic Sea, Marine Environmental Research, 79, 132-141.
35. Wojtalewicz D. Poziom polibromowanych eterów difenylowych w żywności. Pobrano z: http://www.dioksyny.pl/publikacje/(6.08.2018)
36. Wojtalewicz, D., Grochowalski, A., Węgiel, M. (2008). Determination of Polybrominated Diphenyl Ethers (Pbdes) as Persistent Organic Pollutants (Pops) in Polish Food Using Semipermeable Membranes (Spms). In: Mehmetli E., Koumanova B. (eds) The Fate of Persistent Organic Pollutants in the Environment. NATO Science for Peace and Security Series. Springer, Dordrecht
37. Zalewska, T., Krzymiński, W., Smoliński, S. (red) i in. (2015). Ocena stanu środowiska morskiego polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku na podstawie danych monitoringowych z roku 2014 na tle dziesięciolecia 2004-2013. Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska. http://www.gios.gov.pl/pl/stan-srodowiska/monitoring-wod (19.10.2018)
38. Zielonka, U., Błaszczyk, E., Nowak, B., Moraczewska-Majkut, K., Działoszyńska- Wawrzkiewicz, M. (2012). Przewodnik do opracowania wykazu wielkości emisji i stężeń substancji priorytetowych oraz innych zanieczyszczeń, dla których zostały określone środowiskowe normy jakościowe. Katowice: Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-ca2b5753-c1ad-4cfa-a128-19a4df0104e5