Rozwój mobilności współdzielonej w Polsce na tle tendencji europejskich

• Autorzy: Kuźma Julia , Połom Marcin , Żukowska Sandra

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.22.003.15963

Warianty tytułu

EN

The development of shared mobility in Poland against the background of European trends

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Problematyka badania obejmuje rozwój mobilności współdzielonej w Polsce. Analizie poddano zarówno determinanty rozwoju polityk mobilnościowych w kraju, jak i za granicą. Wyznaczono również bariery oraz tendencje rozwojowe. W  opracowaniu wykorzystano następujące metody badawcze: przegląd i  krytyczną analizę literatury przedmiotu i  opracowań branżowych, analizę statystyczną oraz analizy GIS. Przeprowadzone analizy wskazują jednoznacznie na to, że transport współdzielony systematycznie zyskuje popularność. Uwarunkowane jest to m.in. zmianą podejścia decydentów do rozwoju ośrodków miejskich, obierając w swoich działaniach rozwojowych bardziej zrównoważony kierunek. Transformacja ta zachodzi również w  podejściu do rozwoju przestrzenno-funkcjonalnego miast. Obejmuje ona odejście od tradycyjnego modelu projektowania z nastawieniem na użytkowanie samochodów do zwrócenia większej uwagi na potrzeby mieszkańców. Wynika to również ze zmiany postaw i świadomości użytkowników miejskich, którzy dostrzegają negatywny wpływ środowiskowy, wynikający z ich preferencji transportowych. Opracowano i poddano analizie zestawienia statystyczne w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wyniki wskazują na to, że Polska jest liderem w zakresie wolumenu zainteresowania użytkowników korzystaniem z transportu współdzielonego. Wykorzystano również studium przypadku Trójmiasta do zbadania atrakcyjności usług transportu współdzielonego na jego terenie. Wyznaczono zarówno obszary koncentracji usług współdzielonych, jak i obszary, w których transport publiczny jest niedostatecznie rozwinięty, a mobilność współdzielona może tę lukę uzupełnić.

EN

The problem of the study includes the development of shared mobility in Poland. The determinants of mobility policies development in the country and abroad were analyzed. Barriers and development tendencies were also determined. The study uses the following research methods: review and critical analysis of the literature on the subject and industry studies, statistical and GIS analysis. The conducted analyses clearly indicate that shared transport is systematically gaining popularity. It is conditioned, among others, by a change in the approach of decision makers to the development of urban centers, taking a more sustainable direction in their development activities. This transformation is also taking place in the approach to spatialfunctional development of cities. It includes a shift from the traditional design model of focusing on car use to paying more attention to the needs of residents. It also results from a change in attitudes and awareness of urban users who recognize the negative environmental impacts resulting from their use. Statistical summaries in Central and Eastern European countries have been compiled and analysed. The results show that Poland is the leader in terms of the volume of users’ interest in using shared transport. A case study of Tricity was also used to investigate the attractiveness of shared transport services in its area. Both areas of concentration of shared services and areas where public transport is underdeveloped were identified, where it was pointed out that shared mobility can fill this gap.

Słowa kluczowe

PL

mobilność współdzielona; transport zrównoważony; samochód współdzielony; rower współdzielony; hulajnoga elektryczna; polityka transportowa

EN

shared mobility; sustainable transport; car sharing; bike sharing; e-scooter; transport policy

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 25(1)
• Strony: 7--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 59 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kuźma Julia

• Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Augustyńskiego 1, 80-819 Gdańsk

autor

Połom Marcin

• Zakład Rozwoju Regionalnego, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Gdański, J. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0001-7867-6236

autor

Żukowska Sandra

• Zakład Rozwoju Regionalnego, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Gdański, J. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0003-4589-4063

Bibliografia

• [1] Apanowicz J., 2002, Metodologia ogólna, Wydawnictwo „Bernardinum”, Gdynia.
• [2] Axsen J., Sovacool B. K., 2019, The roles of users in electric, shared and automated mobility transitions, Transportation Research Part D, 71, 1-21.
• [3] Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start [dostęp: 01.03.2021].
• [4] Borowska-Stefańska M., Kowalski M., Kurzyk P., Mikušová M., Wiśniewski S., 2021, Application of Intelligent Transportation Systems in Analyses of Human Spatial Mobility in Cities, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(1), 7-30.
• [5] Botsman R., Rogers R., 2010, What’s Mine Is Yours: The Rise of Collaborative Consumption, Collins, New York.
• [6] Brychcy M., Przybyłowski A., 2018, Funkcjonowanie i rola carsharingu w równoważeniu mobilności na przykładzie Trójmiasta, Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, 169, 43-56.
• [7] Buehler R., Pucher J., 2011, Sustainable Transport in Freiburg: Lessons from Germany’s Environmental Capital, International Journal of Sustainable Transportation, 5, 43-70.
• [8] Chodkowska-Miszczuk J., Lewandowska A., 2018, Kreowanie zrównoważonego transportu miejskiego na przykładzie Kopenhagi – wybrane aspekty, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(3), 45-59.
• [9] Cohen B., Kietzmann, J., 2014, Ride on! Mobility business models for the sharing economy, Organization & Environment, 27, 279-296.
• [10] Czarniawska B., 2014, Social Science Research: From Field to Desk, SAGE Publications, Los Angeles.
• [11] Dorocki S., 2019, Użytkowanie motocykli i motorowerów w Polsce na początku XXI wieku, Prace Komisji Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 22(4), 34-45.
• [12] European Platform on Sustainable Urban Mobility Plans, 2019a, Electrification – planning for electric road transport in the SUMP context, https://www.eltis.org/sites/default/ files/electrification_planning_for_electric_road_transport_in_the_sump_context.pdf [dostęp: 01.03.2021].
• [13] European Platform on Sustainable Urban Mobility Plans, 2019b, Guidelines for developing and implementing a Sustainable Urban Mobility Plan (second edition), https://www.eltis.org/sites/default/files/sump_guidelines_2019_interactive_document_1.pdf [dostęp: 01.03.2021].
• [14] European Platform on Sustainable Urban Mobility Plans, 2019c, Integration of shared mobility approaches in sustainable urban mobility planning, https://www.eltis. org/sites/default/files/integration_of_shared_mobility_approaches_in_sumps.pdf [dostęp: 01.03.2021].
• [15] European Platform on Sustainable Urban Mobility Plans, 2019d, Mobility as a service and sustainable urban mobility planning, https://www.eltis.org/sites/default/files/ maas_sump_topic_guide_2021.pdf [dostęp: 01.03.2021].
• [16] Feigon S., Frisbie T., Halls C., Murphy C., 2018, Shared Use Mobility: European Experience and Lessons Learned, FHWA Global Benchmarking Program Report, https://international.fhwa.dot.gov/sum/fhwapl18026.pdf [dostęp: 01.03.2021].
• [17] Felson M., Spaeth J.L., 1978, Community structure and collaborative consumption: a rutine activity approach, American Behavioral Scientist, 21(4), 614-624.
• [18] Gadziński J., Goras E., 2019, Jak zmieniła się codzienna ruchliwość mieszkańców polskich miast? 50 lat badań zachowań transportowych ludności w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(4), 8-24.
• [19] Goliszek S., 2017, Udział transportu zbiorowego w poprawie dostępności do usług w Gdyni, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20(1), 36-49.
• [20] Grzelakowski A. S., 2016, Jakość usług transportowych i jej wpływ na kształtowanie wartości logistycznego łańcucha dostaw, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 93, 101-111.
• [21] Hawley A., 1950, Human Ecology: A Theory of Community Structure, Ronald, New York.
• [22] Hu J. W., Creutzig F., 2022, A systematic review on shared mobility in China, International Journal of Sustainable Transportation, 16(4), 374-389.
• [23] Hui Y., Wang W., Ding M., Liu Y., 2017, Behavior Patterns of Long-term Car-sharing Users in China, Transportation Research Procedia, 25C.
• [24] Komisja Wspólnot Europejskich, 2007, Zielona Księga. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście, https://eur-lex. europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:520 07DC0551&from=PL [dostęp: 01.03.2021].
• [25] Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W. i in., 2009, Definicje i komponenty dostępności transportowej [w:] T. Markowski (red.), T. Czyż, J. Szlachta i in., Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, Biuletyn KPZK PAN, z. 240, Warszawa, 16-34.
• [26] Kopeć K., 2019, Przekształcenia transportowe miast służące poprawie jakości życia, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 22(2), 34-49.
• [27] Kopp J., Gerike R., Axhausen K. W., 2015, Do sharing people behave differently? An empirical evaluation of the distinctive mobility patterns of free-floating car-sharing members, Transportation, 42, 449-469.
• [28] Koźlak A., 2017, Sharing economy jako nowy trend społeczno- -gospodarczy, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 489, 171-182.
• [29] Koźlak A., 2020, Mobility-as-a Service jako postęp w integracji transportu, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(5), 7-17.
• [30] Koźlak A., Pawłowska B., 2017, Transport efektywnie korzystający z zasobów jako paradygmat współczesnego rozwoju sektora, Zeszyty Naukowe Ekonomika Transportu i Logistyka, 64, 111-128.
• [31] Kubera M., 2018, Geneza i rozwój carsharingu w Polsce, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, 31, 119-133.
• [32] Kwiatkowski M.A., 2018, Bike-sharing-boom – rozwój nowych form zrównoważonego transportu w Polsce na przykładzie roweru publicznego, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(3), 60-69.
• [33] Lane B. W., Beeler J., 2017, Sustainable Transport [w:] D. Richardson, N. Castree, M. F. Goodchild, A. Kobayashi, W. Liu, R. A. Marston (red.), International Encyclopedia of Geography, John Wiley & Sons, Ltd, 1-11.
• [34] Liszka A., 2013, Ruch rowerowy jako integralna część ekologicznego transportu miejskiego – polityka rowerowa miasta Poznania na tle najlepszych praktyk europejskich, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, 60, 75-88.
• [35] Litman T., 2011, Well Measured—Developing Indicators for Sustainable and Livable Transport Planning, Victoria Transport Policy Institute, BC, USA.
• [36] Ly B., 2020, Mobility sharing economy in Shanghai, Cogent Business & Management, 7(1), 1785108.
• [37] McKenzie G., 2020, Urban mobility in the sharing economy: A spatiotemporal comparison of shared mobility services, Computers, Environment and Urban Systems, 79, 101418.
• [38] Mitropoulos L., Kortsari A., Ayfantopoulou, G., 2021, A systematic literature review of ride-sharing platforms, user factors and barriers, European Transport Research Review, 13(61), 1-22.
• [39] Mobility Market Outlook 2020, 2020, Statista.
• [40] Mobility Services Report 2020, 2020, Statista.
• [41] Nansubuga B., Kowalkowski C., 2021, Carsharing: a systematic literature review and research agenda, Journal of Service Management, 32(6), 55-91.
• [42] Nikitas A., Kougias I., Alyavina E., Tchouamou E.N., 2017, How can autonomous and connected vehicles, electromobility, BRT, hyperloop, shared use mobility and mobility-as-a-service shape transport futures for the context of smart cities?, Urban Science, 1-36.
• [43] Olszewski P., Krukowska H., Krukowski P., 2014, Metodyka oceny wskaźnikowej węzłów przesiadkowych transportu publicznego, Transport Miejski i Regionalny, 6, 4-10.
• [44] Pawłowska B., 2013, Przemiany systemów transportowych w świetle koncepcji zrównoważonego rozwoju [w:] Zrównoważony rozwój transportu na tle współczesnych procesów społeczno-gospodarczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 195-264.
• [45] Połom M., 2018, Trends in the development of trolleybus transport in Poland at the end of the second decade of the 21st century, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(4), 44-59.
• [46] Połom M., 2021, E-revolution in post-socialist country? A critical review of electric public transport development in Poland, Energy Research and Social Science, 80, ID 102227, 1-13.
• [47] Puzio E., 2020, The development of shared mobility in Poland using the example of a city bike system, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 64(2), 162-170.
• [48] Raport stowarzyszenia Mobilne Miasto, 2019, https://mobilne-miasto.org/wp-content/uploads/2021/05/Raport_Shared_Mobility_2019_PL_maly.pdf [dostęp: 01.03.2021].
• [49] Shaheen S., Cohen A., Chan N., Bansal A., 2020, Sharing strategies: carsharing, shared micromobility (bikesharing and scooter sharing), transportation network companies, microtransit, and other innovative mobility modes [w:] E. Deakin (red.), Transportation, land use, and environmental planning, Elsevier, Amsterdam, 237-262.
• [50] Soares Machado C. A., de Salles Hue N. P., Berssaneti F. T., Quintanilha J. A., 2018, An Overview of Shared Mobility, Sustainability, 10, 4342, 1-21.
• [51] Standing C., Jie F., Le T., Standing S., Biermann S., 2021, Analysis of the Use and Perception of Shared Mobility: A Case Study in Western Australia, Sustainability, 13, 8766.
• [52] Shared Mobility in Poland, 2020, Statista.
• [53] Styś T., Tubis A., Zaborowski Ł., 2016, Inteligentny transport – wpływ na polską gospodarkę, Instytut Sobieskiego, Warszawa.
• [54] Tarkhov S., 2018, Urban mobility: quid hoc facere?, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 21(4), 73-79.
• [55] Tarkowski M., 2016, Mobilność miejska jako wyzwanie strategicznego programowania rozwoju lokalnego – przykład Gdańska, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(4), 7-18.
• [56] Tarkowski M., Puzdrakiewicz K., Jaczewska J., Połom M., 2020, COVID-19 lockdown in Poland – changes in regional and local mobility patterns based on Google Maps data, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(2), 46-55.
• [57] Thynell M., Mohan D., Tiwari G., 2010, Sustainable transport and the modernisation of urban transport in Delhi and Stockholm, Cities, 27, 421-429.
• [58] Whitmore A., Samaras C., Hendrickson Ch. T., Matthews H. S., Wong-Parodi G., 2022, Integrating public transportation and shared autonomous mobility for equitable transit coverage: A cost-efficiency analysis, Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 14, 100571.
• [59] Wolny-Kucińska A., 2020, Rower podmiejski – koncepcja roweru publicznego w strefach zurbanizowanych miejskich obszarów funkcjonalnych na przykładzie Polski, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 23(1), 41-57.