Adapting the compact city model in planning new areas of medium-sized cities. From competition concepts to local development plans, on the examples of Tczew and Stargard

• Autorzy: Stangel Michał

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc240210

Warianty tytułu

PL

Adaptacja modelu miasta zwartego w planowaniu nowych terenów miast średniej wielkości. Od koncepcji konkursowych do planów miejscowych na przykładzie Tczewa i Stargardu

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents the possibilities of concretizing the idea of the compact city for new urban development areas in mediumsized cities in Poland, on the basis of author’s experience with winning competition concepts and local development plans developed on their basis. The presented examples are: New Urban Centre in Tczew, on a postmilitary site, and residential areas in Stargard. The work presents a reflective examination of one’s own design and planning practice. The methodology used is research by design – linking design and research processes in order to obtain new knowledge about a given space. The underlying methodological model assumes a cycle of analysis, design and synthesis. The starting point was an analysis of conditions on the basis of background materials, maps and field observations, which made it possible to specify the key elements for shaping the new structure. Analyses made it possible to concretize design assumptions and develop concepts; the synthesis and verification of which was the development of local plans, in accordance with the possibilities available under the planning technique. The analysis indicates that the compact city model, key in context of sustainable development, nevertheless requires an individual approach when adapting to local conditions. The presented initiatives from mediumsized cities in Poland offer a number of practical tips, including: the use of competitions to determine the future development vision and the verification of competition assumptions within a wide range of conditions. Planning provisions should take into account the diversity of public spaces, securing green spaces, and promoting sustainable mobility. In the context of recent amendments to the Polish Law on Spatial Planning (2023), although there is no formal strengthening of urban design in the planning process, there is a growing popularity of the idea of the compact city. Therefore, there is a need to improve methods of shaping urban structure, especially using predesign studies and during design. The findings presented here can contribute to improving planning practices and effectively implementing the idea of the compact city in locations in mediumsized cities.

PL

W artykule przedstawiono zagadnienie konkretyzacji idei miasta zwartego w planowaniu nowych obszarów zabudowy w miastach średniej wielkości w Polsce. Zagadnienie to jest w nim rozpatrywane na bazie autorskich doświadczeń ze zwycięskich koncepcji konkursowych i opraco wywanych na ich podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Opisane zostały dwa przykłady: Nowe Centrum Usługowe w Tczewie, położone na terenie powojskowym, oraz podmiejskie obszary mieszkaniowe w gminie Stargard. Przedmiotem pracy jest refleksyjne badanie własnej praktyki projektowej i planistycznej. Zastosowano metodykę research by design, dotyczącą powiązania procesów projektowych i badawczych w celu uzyskania nowej wiedzy o danej przestrzeni. Podstawowy model metodologiczny zakłada cykl analiz, projektowania i syntezy. Punktem wyjścia była analiza uwarunkowań na bazie materiałów źródłowych, map i obserwacji w terenie. Pozwoliła ona na wyszczególnienie kluczowych elementów dla kształtowania nowej struktury. Studia te pozwoliły na skonkretyzowanie założeń projektowych i opracowanie koncepcji, których syntezą i weryfikacją było opracowanie planów miejscowych, zgodnie z możliwościami dostępnymi w ramach techniki planistycznej. Na podstawie przedstawionej analizy można wnosić, że model miasta zwartego, uznawany za kluczowy w kontekście zrównoważonego rozwoju, wymaga indywidualnego podejścia przy adaptacji do lokalnych uwarunkowań. Prezentowane przykłady z miast średniej wielkości w Polsce mogą dać wiele praktycznych wskazówek, dotyczących m.in.: wykorzystania konkursów do określenia przyszłej wizji przestrzeni, kształtowania systemu przestrzeni publicznej w oparciu o lokalne walory czy weryfikacji założeń konkursowych w procesie planistycznym. W kontekście zmian w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2023 r., choć nie doszło do formalnego wzmocnienia roli projektowania urbanistycznego w procesie planistycznym, obserwuje się rosnącą popularność idei miasta zwartego w praktyce. Istnieje zatem po trzeba doskonalenia metod kształtowania miejskiej struktury, zwłaszcza z wykorzystaniem badań przedprojektowych. Przedstawione wnioski mogą przyczynić się do doskonalenia praktyk planistycznych oraz efektywnego wdrażania idei miasta zwartego w planowaniu nowych obszarów miast średniej wielkości.

Słowa kluczowe

EN

compact city; sustainable city; urban design concept; local planning; Sustainable Development Goal 11; SDG 11

PL

miasto zwarte; przestrzeń publiczna; koncepcja urbanistyczna; planowanie miejscowe; SDG 11; Cel 11 Zrównoważonego Rozwoju

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 2 (78)
• Strony: 97--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., rys.

Twórcy

autor

Stangel Michał

• Faculty of Architecture, Silesian University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-8728-2888

Bibliografia

• [1] Haas T., Sustainable urbanism and beyond. Rethinking cities for the future, Rizzoti, New York 2012.
• [2] Lehmann S., Mainguy G., Green urbanism: formulating a series of holistic principles, “SAPIENS” 2010, Vol. 3, No. 2, https://jour nals.openedition.org/sapiens/1057 [accessed: 13.10.2023].
• [3] Farr D., Sustainable urbanism – urban design with nature, Wiley, New Jersey 2008.
• [4] Stangel M., Kształtowanie współczesnych obszarów miejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2013.
• [5] Moreno C., Allam Z., Chabaud D., Gall C., Pratlong F., Introducing the “15-Minute city”: sustainability, resilience and place identity in future post-pandemic cities, “Smart Cities” 2021, Vol. 4, Iss. 1, 93–111, doi: 10.3390/smartcities4010006.
• [6] Beim M., Teoretyczne podstawy koncepcji miasta piętnastominutowego w kontekście debaty o związkach planowania przestrzennego i polityki transportowej, “Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG” 2021, 24(1), 57–63, doi: 10.4467/2543859XPKG.21.005.1 4948.
• [7] Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ, www.un.org.pl/ [accessed: 13.10.2023].
• [8] Komisja Europejska, Agenda miejska Unii Europejskiej, commission. europa.eu/eu-regional-and-urban-development/topics/cities-and-urban-development/urbanagendaeu_pl [accessed: 13.10.2023].
• [9] Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Krajowa Polityka Miejska 2030, [Warszawa] [2022], www.gov.pl/web/fundusze-regiony/polityka-miejska [accessed: 13.10.2023].
• [10] Sykała Ł., Czym jest miasto zwarte?, www.gov.pl/web/wuf11/ czym-jest-miasto-zwarte [accessed: 13.10.2023].
• [11] Nowy model urbanizacji w Polsce–praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego, newurbpact. pl/?page_id=84 [accessed: 13.10.2023].
• [12] Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Konkurs o nagrodę Ministra Rozwoju i Technologii za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinach architektury i budownictwa oraz planowania i zagospodarowania przestrzennego, 13.10.2022, www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/konkurs-o-nagrode-ministra-rozwoju-i-technologii-za-wybitne-osiagniecia-tworcze-w-dziedzinach-architektury-i-budownictwa-oraz-planowania-i-zagospodarowania-przestrzennego [accessed: 13.10.2023].
• [13] Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2023, poz. 1688, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDeta ils.xsp?id=WDU20230001688 [accessed: 13.10.2023].
• [14] Rembeza M., Sas‐Bojarska A., The changing nature of in‐between spaces in the transformation process of cities, “Urban Planning” 2022, Vol. 7, No. 1, 32–43, doi: 10.17645/up.v7i1.4444.
• [15] Godin D., Zahedi M., Aspects of research through design: a literature review, [in:] Y. Lim, K. Niedderer, J. Redström, E. Stolterman, A. Valtonen (eds.), Design’s Big Debates – DRS International Conference 2014, 16–19 June, Umeå, Sweden, Umeå University, Umeå 2014, https://dl.designresearchsociety.org/drs-conference-papers/ drs2014/researchpapers/85 [accessed: 13.10.2023].
• [16] Hauberg J., Research by design–a research strategy, “AE… Re vista Lusófona de Architectura e Educacao” 2011, n. 5, 46–56, http://revistas.ulusofona.pt/index.php/revlae/issue/current [ac cessed: 13.10.2023].
• [17] Niezabitowska E., Metody i techniki badawcze w architekturze, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2014.
• [18] Roggema R., Research by design: proposition for a methodological approach, “Urban Science” 2017, Vol. 1, Iss. 1, 2, doi: 10.3390/ urbansci1010002.
• [19] Solarek K., Pudełko A., Mierzwicki K., Solarek K., Bartosik Z., Pyjor A., The potential of the research by design method in balancing water problems: An integrated water and space management program for a part of the Warsaw agglomeration, “Cities” 2022, Vol. 121, 10345, doi: 10.1016/j.cities.2021.103455.
• [20] Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, Dz.U. 2021, poz. 2404, https:// isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210002404 [accessed: 13.10.2023].
• [21] Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Tczewa. Uchwała Nr XXVIII/263/2005 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 27 stycznia 2005 r., https://bip.tczew.pl/wiadomosci/1123/wiadomosc/753/uchwala_nr_xxviii2632005_rady_miejskiej_w_tczewie_z_dnia_27_styc [accessed: 10.06.2024].
• [22] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tczewa, Uchwala nr XXXV1I/291/2013 z dnia 31 października 2013 r., https://bip.tczew.pl/wiadomosci/1123/wiadomosc/216536/ uchwala_nr_XXXVII2912013_rady_miejskiej_w_tczewie_z_dnia_31_ pazd [accessed: 10.06.2024].
• [23] Regulamin konkursu urbanistyczno-architektonicznego na zagospodarowanie Nowego Centrum Usługowego w Tczewie, wrotatczewa. pl/zp/archiwum2020/wt2020/wrotatczewa.pl/zamowieniapubliczneb61e.html?view=details&name=konkurs-na-opracowanie-koncepcjiurbanistyczno-architektonicznej-nowecentrum-uslugowe-w-tczewie [accessed: 13.10.2023].
• [24] Melnicki, T., Nowe Centrum Usługowe w Tczewie–I Nagroda, archinea.pl/nowecentrumuslugowewtczewieinagroda/ [acces sed: 13.10.2023].
• [25] Uchwała nr IX/67/2015 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 27 sierpnia 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowa nia przestrzennego terenu Nowego Centrum Usługowego przy ul. Wojska Polskiego w Tczewie, https://bip.tczew.pl/wiadomosci/1123/ wiadomosc/287445/uchwala_nr_ix672015_rady_miejskiej_w_tczewie_z_dnia_27_sierpnia_ [accessed: 14.06.2024].
• [26] Nowe Centrum Tczewa, https://wrotatczewa.pl/nctnowecentrum tczewa/ [accessed: 29.03.2024].
• [27] Nowe Koszary, https://home4you.pl/ [accessed: 29.03.2024].
• [28] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzen nego miasta Stargardu Szczecińskiego”, przyjęte uchwałą Nr IX/107/2011 Rady Miejskiej w Stargardzie Szczecińskim z dn. 30 sierpnia 2011 r., zmienione uchwałą Nr XXVI/301/2013 z dn. 26 lutego 2013 r., uchwałą Nr IV/30/2015 z dn. 3 lutego 2015 r. oraz uchwałą Nr XVI/182/2016 z dn. 23 lutego 2016 r., https://stargard.eu/dla-mieszkanca/zagospodarowanie-przestrzenne/studium-uwarunkowan-i-kierunkow-zagospodarowania-przestrzennego-miasta/ [accessed: 14.06.2024].
• [29] Sztuka Architektury, Osiedle Giżynek w Stargardzie Szczecińskim na nowo, https://sztuka-architektury.pl/article/2961/osiedle-gizynek-w-stargardzie-szczecinskim-na-nowo [accessed: 14.06.2024].
• [30] Wyniki konkursu na opracowanie koncepcji programowo-przestrzennej zagospodarowania terenów w rejonie Osiedla Giżynek w Stargardzie Szczecińskim, https://sztukaarchitektury.pl/article/2961/osiedlegizynekwstargardzieszczecinskimnanowo [accessed: 7.02.2024].
• [31] Uchwała Nr XXI/216/2016 Rady Miejskiej w Stargardzie z dn. 30 sierpnia 2016 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Stargard dotyczącego terenu w rejonie Osiedla Giżynek, https://stargard.egeoportal.pl/planplik/1015 [accessed: 14.06.2024].
• [32] Szlenk-Dziubek D., Wisłocka O., System planowania przestrzennego w Polsce. Kluczowe problemy i słabości, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa 2021.