Zagrożenia hydrologiczne i możliwości ich ograniczania

• Autorzy: Ozga-Zieliński B.

Warianty tytułu

EN

Hydrological hazards and possibilities of their mitigation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Biorąc po uwagę istniejące od zawsze zagrożenia człowieka i jego otoczenia od zjawisk ekstremalnych zachodzących na powierzchni Ziemi, powodujących klęski żywiołowe i zachodzących najczęściej na bardzo dużych obszarach, w artykule rozważano układ bezpieczeństwa człowieka w postaci: siły natury-człowiek-technika-środowisko przyrodnicze (N-C-T-Ś); jego częścią jest system hydrologiczny - zlewnia rzeczna. W artykule zidentyfikowano mechanizmy powstawania ekstremalnych zagrożeń hydrologicznych w korytach rzek i na obszarze zlewni oraz przedstawiono techniczne i nietechniczne działania obronne właściwe dla zagrożeń hydrologicznych.

EN

Taking into account the existing threats to humans and their environment posed by extreme events occurring on the surface of the Earth, causing natural disasters and usually covering very large areas, the article considers the human safety diagram in the form of: forces of nature-human-technology-natural environment (N-H-T-E), with hydrological system - a river catchment - being a part of it. The article identifies mechanisms of extreme hydrological threats occurrence in riverbeds and in the catchment area and presents technical and non-technical protective measures appropriate to extreme hydrological phenomena.

Słowa kluczowe

PL

hydrologia; system hydrologiczny; zlewnia rzeczna; zagrożenie

EN

hydrology; hydrologic system; river basin; hazard

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 4
• Strony: 97--103
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz., rys.

Twórcy

autor

Ozga-Zieliński B.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Gospodarki Wodnej i Systemów Wodnogospodarczych

Bibliografia

• [1] Barszczyńska M., R. Bogdańska-Warmuz, R. Konieczny, P. Madej, M. Siudak. 2005. Zdążyć przed powodzią. Przewodnik metodyczny na temat lokalnych systemów monitoringu i ostrzeżeń powodziowych. IMGW, Kraków.
• [2] Berenstein P.L. 1997. Przeciw Bogom. Niezwykłe dzieje ryzyka. WIG-Press, Warszawa.
• [3] Bobiński E., J. Żelaziński. 1996. Czy można przerwać błędne koło ochrony przeciwpowodziowej. Gospodarka Wodna, Nr 4, 99-107.
• [4] Gromiec M. 2014. Zagrożenia związane z jakością wody - zanieczyszczenia i propozycje rozwiązań. Gospodarka Wodna, Nr 10, 377-383.
• [5] Gromiec M., A. Sadurski. 2014. Wpływ oddziaływań antropogenicznych na jakość wód. Gospodarka Wodna, Nr 10, 384-388.
• [6] Gromiec M., A. Sadurski, M. Zalewski, P Rowiński. 2014. Zagrożenia związane z jakością wody. Nauka, Nr 1, PAN, Warszawa, 99-122.
• [7] Gutry-Korycka M., A. Sadurski, Z.W. Kundzewicz, J. Pociask-Karteczka, L. Skrzypczyk. 2014. Zasoby wodne i ich wykorzystanie. Nauka, Nr 1, PAN, Warszawa, 77-98.
• [8] Iwanicki J., J. Kindler, Z.W. Kundzewicz. 2014. Zagrożenia związane z wodą. Nauka, Nr 1, PAN, Warszawa, 63-76.
• [9] Kędziora A., M. Kępińska-Kasprzak, P. Kowalczak, Z.W. Kundzewicz, A.T. Miler, E. Pierzgalski, T. Tokarczyk. 2014. Zagrożenia związane z niedoborem wody. Nauka, Nr 1, PAN, Warszawa, 149-172.
• [10] Kędziora A., M. Kępińska-Kasprzak, P. Kowalczak, Z.W. Kundzewicz, A.T. Miler, E. Pierzgalski, T. Tokarczyk. 2014a. Zagrożenia związane z niedoborem wody. Gospodarka Wodna, Nr 10, 373-376.
• [11] Kindler J. 2001. Polityka gospodarki wodnej. W: Eko-innowacyjność dokumentów strategicznych. Próba oceny, (red. Kamieniecki K.), Warszawa, 79-89.
• [12] Kindler J. 2009. Gospodarka wodna i jej powiązania z inżynierią i ochroną środowiska w kontekście działań na rzecz trwałego i zrównoważonego rozwoju. W: Polska inżynieria środowiska pięć lat po wstąpieniu do Unii Europejskiej Tom 3, (red. Dudzińska M. R., L. Pawłowski). Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Nr 60, Lublin, 7-15.
• [13] Kindler J., J. Iwanicki, Z.W. Kundzewicz, P. Matczak, R. Miłaszewski, J. Żelazo. 2014. Zagrożenia instytucjonalne. Nauka, Nr 1, PAN, Warszawa, 173-195.
• [14] Kindler J., J. Iwanicki, Z.W. Kundzewicz, P. Matczak, R. Miłaszewski, J. Żelazo. 2014a. Zagrożenia instytucjonalne gospodarki wodnej i proponowane przeciwdziałania. Gospodarka Wodna, Nr 10, 358-365.
• [15] Kindler J., T. Okruszko. 2014. Integrated Drought Management Programme in Central and Eastern Europe (IDMP CEE). Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW, Land Reclamation No 46 (3), 167-179.
• [16] Kledyński Z. 2011. Ochrona przed powodzią i jej infrastruktura w Polsce. XXV Konferencja Naukowo-Techniczna Awarie Budowlane 2011, Międzyzdroje 24-27 maja 2011, 243-254.
• [17] Konieczny R., P. Madej, R. Bogdańska-Warmuz, J. Żelaziński. 2006. Planowanie skutków powodzi w Polsce. Ocena dotychczasowych programów, planów i strategii w dorzeczu Wisły. Materiały Badawcze IMGW, Seria: Gospodarka Wodna i Ochrona Wód, z. 22, Warszawa, 1-70.
• [18] Konieczny R., M. Siudak, R. Bogdańska-Warmuz, P. Madej, T. Walczykiewicz. 2012. Opracowanie systemu zapobiegania i sposoby ograniczania skutków powodzi oraz zasad funkcjonowania systemu ostrzeżeń. W: Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo - zmiany, skutki i sposoby ograniczania, wnioski dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego, Tom 3 Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju, (red. Lorenc H.), IMGW-PIB, Warszawa, 281-303.
• [19] Kubrak J., J. Żelazo, A. Kozioł, E. Kubrak, A. Kiczko. 2014. O usuwaniu roślinności z terenów zalewowych rzek. Gospodarka Wodna, Nr 3, 95-102.
• [20] Kundzewicz Z.W. 2014. Konsekwencje zmian klimatu dla zasobów wodnych. W: Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN Tom I, (red. Banasik K., Hejduk L, Kaznowska E.), z. XX, Warszawa, 7-16.
• [21] Kundzewicz Z.W., J. Iwanicki, J. Kindler, M. Gromiec, P. Matczak. 2014. Zagrożenia związane z wodą. Gospodarka Wodna, Nr 10, 353-358.
• [22] Kundzewicz Z.W., J. Kindler. 1995. Multiple criteria for evaluation of reliability aspects of water resources systems. W: Modelling and Management of Sustainable Basin-scale Water Resource Systems (Proceedings of a Boulder Symposium, July 1995), IAHS Publ., No. 231, 217-224.
• [23] Madej P., R. Konieczny, M. Barszczyńska, M. Siudak, J. Saalmueller. 2009. Zarządzanie szybkimi powodziami. Doświadczenia Europy Środkowo-Wschodniej. IMG W, Warszawa.
• [24] Magnuszewski A. 2013. Procesy korytowe rzek nizinnych a bezpieczeństwo powodziowe. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• [25] Ozga-Zielińska M., E. Kupczyk, B. Ozga-Zieliński, R. Suligowski, J. Brzeziński, J. Niedbała. 2003. Powodziogenność rzek pod kątem bezpieczeństwa budowli hydrotechnicznych i zagrożenia powodziowego. Podstawy metodyczne. Materiały Badawcze IMGW, Seria: Hydrologia i Oceanologia, z. 29, Warszawa.
• [26] Ozga-Zielińska M., B. Ozga-Zieliński. 2003. Powodziogenność rzek jako miara zagrożenia obiektów hydrotechnicznych i ustalania stref ochrony przeciwpowodziowej. Gospodarka Wodna, Nr 1, 10-17.
• [27] Ozga-Zieliński B. 2010. Ryzyko hydrologicznych zdarzeń ekstremalnych. W: Hydrologia w Inżynierii i Gospodarce Wodnej Tom 1 (red. Więzik B.), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Nr 68, 319-325.
• [28] Ozga-Zieliński B. 2015. Bezpieczeństwo i niezawodność systemów hydrologicznych. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej - Inżynieria Środowiska, z. 69, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• [29] Ozga-Zieliński B., J. Szkutnicki, Ł. Chudy. 2013. Zmiany zależności stan wody - przepływ a strefy zagrożenia powodziowego. W: Wybrane problemy sterowania i zarządzania zasobami wodnymi na tle zadań gospodarki wodnej (red. Walczykiewicz T.), Monografie IMGW-PIB, Warszawa, 21-34.
• [30] Ozga-Zieliński B., J. Szkutnicki, Ł. Chudy. 2014. Krzywa natężenia przepływu a przepływy ekstremalne. Przegląd Geofizyczny, nr 3-4, 85-110.
• [31] Ozga-Zieliński B., J. Szkutnicki, A. Kadłubowski, Ł. Chudy. 2010. Wisła w Warszawie - wybrane problemy hydrologiczne. Gospodarka Wodna, Nr 12, 490-493.
• [32] Rak J., B. Tchórzewska-Cieślak, A. Studziński, K. Pietrucha-Urbanik, K. Boryczko. 2012. Niezawodność i bezpieczeństwo systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.
• [33] Romanowicz R.J., E. Nachlik, A. Januchta-Szostak, Z.W. Kundzewicz, J. Żelaziński. 2014. Zagrożenia powodziowe. Gospodarka Wodna, Nr 10, 366-372.
• [34] Romanowicz R.J., E. Nachlik, A. Januchta-Szostak, L. Starkel, Z.W. Kundzewicz, A. Byczkowski, P Kowalczak, J. Żelaziński, L. Radczuk, P. Kowalik, K. Szamałek. 2014a. Zagrożenia związane z nadmiarem wody. Nauka, Nr 1, PAN, Warszawa, 123-148.
• [35] Rucińska D. 2012. Ekstremalne zjawiska przyrodnicze a świadomość społeczna. Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
• [36] Szopa T. 2009. Niezawodność i bezpieczeństwo. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• [37] Szymanek A. 2001. Nauka o bezpieczeństwie jako wiązana dyscyplina naukowa. Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwa i Niezawodności, KONBiN 2001, 22-25 maja 2001, Szczyrk, 337-350.
• [38] Tokarczyk T. 2010. Niżówka jako wskaźnik suszy hydrologicznej. Monografie IMGW, Warszawa.
• [39] Tyszewski S., P. Herbich, W. Indyk, A. Jarząbek, D. Pusłowska-Tyszewska, M. Rutkowski. 2008. Metodyka opracowywania warunków korzystania z wód regionu wodnego i z wód zlewni. Pracownia Gospodarki Wodnej „PRO-WODA", Warszawa.
• [40] Walczykiewicz T. 2010. Ryzyko w zintegrowanym zarządzaniu zasobami wodnymi. Monografie IMGW, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).