Problemy wspomagania podejmowania decyzji w bezpieczeństwie

• Autorzy: Kołodziński E. , Zapert P. , Lachowicz T. , Tomczyk Ł.

Warianty tytułu

EN

Problems of supporting decision-making in security

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cechą charakterystyczną zarządzania bezpieczeństwem i kierowania ratownictwem jest złożoność problemów decyzyjnych wynikająca z: dużej liczby uwzględnianych czynników, nieskalarnych funkcji kryterium, silnego ograniczenia na czas rozwiązywania problemu, niepewności i nieokreśloności danych. Implikuje to konieczność komputerowego wspomagania decydentów w podejmowaniu przez nich decyzji. Rozwiązywane problemy można podzielić na cztery podstawowe grupy, tj. takie, które dadzą się: 1) ujmować formalnie w postaci zadań optymalizacyjnych i wyznaczać dla nich rozwiązania optymalne metodą analityczną bądź symulacyjną; 2) ujmować formalnie w postaci zadań optymalizacyjnych, lecz można je rozwiązywać jedynie przy zastosowaniu systemów ekspertowych, 3) przedstawiać jedynie w sposób opisowy, a przy ich rozwiązywaniu wykorzystać wiedzę nagromadzoną w bazie wiedzy w postaci przypadków, 4) przedstawiać jedynie w sposób opisowy i nie ma wiedzy szczegółowej odnośnie do sposobu ich rozwiązania. Są to problemy, które występują po raz pierwszy. Powszechna losowość w bezpieczeństwie, dotycząca: zagrożeń i podatności na nie podmiotu, skutków zagrożeń, kosztów zapobiegania im i reagowania w przypadku wystąpienia itd., to czynniki, które powodują ryzyko podejmowanych decyzji. W artykule zostały przedstawione metody komputerowego wspomagania podejmowania decyzji w bezpieczeństwie z uwzględnieniem ryzyka. Dokonano analizy możliwości i uwarunkowań wykorzystania w zarządzaniu bezpieczeństwem i kierowaniu ratownictwem: analiz sieciowych, symulacji komputerowej, metod eksperckich, systemów ekspertowych oraz systemów wnioskowania przez analogię.

EN

In this paper the fundamental problems in the management of safety and directing rescue systems were considered. The factors that cause risks in decision making include: the common randomness in safety, concerning the risks and vulnerability of the entity, the effects of threat, the costs of prevention and response in case of the event, and so on. The notion of risk in safety and its measure were defined and proposed the form of quality decision-making measurement in safety, taking into account the risk of its undertaking. It was analyzed the possibilities and conditions of use in safety management and directing rescue systems: multi-criterial optimization, network analysis, computer simulation, expert methods, expert systems and systems of analogy reasoning, and computer support in their designation.

Słowa kluczowe

PL

bezpieczeństwo podmiotu; ryzyko decyzyjne; miara wartości decyzji; metody wspomagania decyzji

EN

unit security; decision risk; decision metric value; decision support methods

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 4, Nr 5
• Strony: 173--188
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Kołodziński E.

• Wojskowa Akademia Techniczna

autor

Zapert P.

• Wojskowa Akademia Techniczna

autor

Lachowicz T.

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

autor

Tomczyk Ł.

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Bibliografia

• 1. A. Ameljańczyk, Optymalizacja wielokryterialna, Wydział Wydawniczy WAT, Warszawa 1986.
• 2. T.R. Berghofer i inni, Building case-based reasoning applications with myCBR and Colibri studio. In Proceedings of the UKCBR 2012 Workshop, Springer, 2012.
• 3. A. Fusek, K. Nowak, H. Podlewski, Analiza drogi krytycznej. CPM i PERT, PWE, Warszawa 1967.
• 4. A. Z. Idźkiewicz, PERT. Metody analizy sieciowej, PWN, Warszawa 1967.
• 5. I. Kaliszewski, Wielokryterialne podejmowanie decyzji, WNT, Warszawa 2008.
• 6. E. Kołodziński, Symulacyjne metody badania systemów, PWN, Warszawa 2002.
• 7. E. Kołodziński, O problemie oceny bezpieczeństwa podmiotu oraz skuteczności i efektywności działania Dziedzinowego Systemu Bezpieczeństwa Podmiotu, w monografii Bezpieczeństwo - wymiar współczesny i perspektywy badań pod redakcją Mirosława Kwiecińskiego, Kraków 2010, s. 71-86.
• 8. E. Kołodziński, Wprowadzenie do zarządzania bezpieczeństwem podmiotu, praca zbiorowa pod redakcją Z. Mierczyka i R. Ostrowskiego pt. Ochrona przed skutkami nadzwyczajnych zagrożeń, tom 2, Wydawnictwo WAT, Warszawa 2011.
• 9. E. Kołodziński, Ryzyko decyzji w zarządzaniu bezpieczeństwem powszechnym podmiotu. Współczesny wymiar bezpieczeństwa w aspekcie zmienności zagrożeń - Ratownictwo 2011, WSZOP, Katowice 2012, s. 89-104, ISBN: 978-83-61378-31-0.
• 10. E. Kołodziński, Wprowadzenie do wspomagania zarządzania bezpieczeństwem i kierowania ratownictwem z zastosowaniem metody wnioskowania przez analogię, 2012, http://ptib.pl/pl/component/remository/?func=fileinfo&id=503.
• 11. E. Kołodziński, T. Lachowicz, Ł. Tomczyk, P. Zapert, Wspomaganie decyzji w bezpieczeństwie, Wyd. WAT, Warszawa 2014.
• 12. E. Kołodziński, T. Lachowicz, Ł. Tomczyk, P. Zapert, Modelowanie w inżynierii bezpieczeństwa, Wyd. WAT, Warszawa 2014.
• 13. E. Kołodziński, Identyfikacja bazowych potrzeb infrastrukturalnych podmiotu z zastosowaniem modelowania obiektowego, 2014, http://ptib.pl/pl/component/remository/?func=select&id=168.
• 14. K. Michalik, PC-Shell Szkieletowy System Ekspertowy, Cz. II, Podręcznik inżyniera wiedzy, Aitech, Katowice 2006.
• 15. A. Szymonik, Logistyka w bezpieczeństwie, Difin, Warszawa 2010.
• 16. M. Śmiałek, Zrozumieć UML 2.0 - metody modelowania obiektowego, Helion, Gliwice 2005.
• 17. WIKIPEDIA - http://pl.wikipedia.org/wiki/Proces_decyzyjny
• 18. Witryna firmy EDRAWSOFT - www.edrawsoft.com