Chronione i rzadkie gatunki roślin użytków zielonych w Sudetach

• Autorzy: Paszkiewicz-Jasińska A.

Warianty tytułu

EN

Protected and rare species plants of grassland in the Sudetes Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono występowanie gatunków roślin chronionych, zagrożonych i rzadkich na użytkach zielonych usytuowanych w makroregionach: Pogórze Zachodniosudeckie, Sudety Środkowe i Wschodnie. Na podstawie badań florystyczno-fitosocjologicznych, przeprowadzonych w latach 2009-2014, stwierdzono dziesięć gatunków chronionych, w tym cztery taksony objęte ochroną gatunkową ścisłą. W składzie florystycznym użytków zielonych odnotowano dwa taksony podawane jako gatunki zagrożone wyginięciem na terenie Polski oraz osiem zagrożonych gatunków flory naczyniowej Dolnego Śląska o różnych kategoriach zagrożenia. Użytki zielone objęte badaniami, występujące w Sudetach Środkowych, charakteryzują się większym udziałem gatunków zagrożonych i rzadkich niż w Sudetach Wschodnich i Pogórzu Zachodniosudeckim.

EN

An important part of the landscape of the Sudetes are grassland. They account approximately 50% of agricultural area. These are most often semi-natural communities which their origin, complexity of the structure and species composition are due to human activity. Over the past decades, the disappearance of many meadow communities and related taxons are observed. Intensification of this phenomenon makes it necessary to conduct a study on the current state of grassland. The floristic and phytosociological study was carried out in the years 2009-2014 with the Braun-Blanquet method on the grassland in Sudetes Mts (the Western Sudetes Foothills, The Central Sudetes, The East Sudetes). The resulting material was analysed in terms of endangered and rare species. Evaluation of the plant species was based on the Regulation of the Minister of Environment of 9 October 2014, on the protection of species of plants. In addition, a list of endangered and rare vascular plants of Lower Silesia has been taken into account, which was developed based on the International Union for Conservation of Nature (IUNC) and supplemented by criteria and regional categories. The studies showed that in the floristic composition of part of the analysed grasslands there were 4 strictly protected species and 6 partial protected species. To the most commonly reported include: Colchicum autumnale L., reported slightly less frequently: Platanthera bifolia (L.) Rich., Dactylorhiza majalis (Rchb.) P. F. Hunt & Summerh.), Colchicum autumnale L. Occasionally the presence of Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. subsp. conopsea, Trollius europaeus L., Iris sibirica L., Lilium martagon L., Epipactis helleborine (L.) Crantz were reported. Most of these species is placed on the endangered species list of vascular flora of Lower Silesia, as a species exposed to extinction and species with a lower risk of extinction (rare). Trollius europaeus L., Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. subsp. conopsea. are in danger of becoming extinct. From species close to the threat but at a lower risk of extinction occurred Dactylorhiza majalis (Rchb.) P.F. Hunt & Summerh and poorly threatened - Colchicum autumnale L. and Platanthera bifolia (L.) Rich. Most of the rare and protected species was found on grassland located in the Central Sudetes, which can be associated with taking inventory more research areas (meadows and pastures), than on the Western Sudetes Foothills and in the East Sudetes.

Słowa kluczowe

PL

gatunki zagrożone; rośliny naczyniowe; łąki i pastwiska; Pogórze Zachodniosudeckie; Sudety Środkowe; Sudety Wschodnie

EN

threatened species; vascular plants; meadows; pastures; Western Sudetes Foothills; Central Sudetes; East Sudetes

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
• Czasopismo: Inżynieria i Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 18, nr 2
• Strony: 259--270
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz.

Twórcy

autor

Paszkiewicz-Jasińska A.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Dolnośląski Ośrodek Badawczy we Wrocławiu, ul. Z. Berlinga 7, 51-209 Wrocław

Bibliografia

• [1] Zestawienie danych dotyczących wybranych gmin w Sudetach, Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu 2008.
• [2] Pärtel M., Bruun H.H., Samuel M., Biodiversity in temperate European grassland: orgin and conservation, Grassland Science in Europe 2005, 10, 1-14.
• [3] Pender K., Gatunki endemiczne, reliktowe i wysokogórskie w Sudetach, [w:] Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska, red. Z. Kącki, IBRUW, PTPP „Pro Natura”, Wrocław 2003, 175-195.
• [4] Pender K., Zagrożone gatunki zbiorowisk trawiastych na Dolnym Śląsku, [w:] Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska, red. Z. Kącki, IBRUW, PTPP „Pro Natura”, Wrocław 2003, 109-131.
• [5] Dembek W., Problemy ochrony polskiej przyrody w kontekście wspólnej polityki rolnej, WodaŚrodowisko- Obszary Wiejskie 2012, 12, 4(40), 109-121.
• [6] Fabiszewski J., Brej T., Contemporary habitat and floristic changes in the Sudeten Mts, Acta Societatis Botanicorum Poloniae 2000, 69(3), 215-222.
• [7] Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania i różnorodności biologicznej 2007, Uchwała nr 270/2007 Rady Ministrów z dnia 26 października 2007 r. [dokument elektroniczny: http://biodiv.gdos.gov.pl/wdrazanie-konwencji/national-strategy-conservation-andsustainable- use-biodivesity-polish/krajowa-strategia-ochrony-i-zrownowazonego-uzytkowaniaroznorodnosci/ krajowa_strategia_roznorodnosci_biologicznej.pdf, data wejścia: 15.03.2015].
• [8] Pawłowski B., Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania, [w:] Szata roślinna Polski, 1, red. W. Szafer, K. Zarzycki, PWN, Warszawa 1972, 237-269.
• [9] Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2007.
• [10] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B., Rośliny polskie, Cz. II, PWN, Warszawa 1988.
• [11] Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A, Zając M., Flowering plants and pteridophytes of Poland: A checklist W. Szafer, Inst. Bot. Pol., Acad. Sci., Kraków 2002.
• [12] Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, DzU 2014, Nr 0, poz. 1409.
• [13] Dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, DzU UE. L. 1992, Nr 206, poz. 7.
• [14] Kaźmierczakowa R., Zarzycki K., Polska Czerwona Księga Roślin, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 2001.
• [15] Zarzycki K., Szeląg Z., Red list of the vascular plants in Poland, [in:] Red list of plants and fungi in Poland, eds. Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 2006, 9-20.
• [16] Kącki Z., Dajdok Z., Szczęśniak E., Czerwona lista roślin naczyniowych Dolnego Śląska, [w:] Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska, red. Z. Kącki, IBRUW, PTPP „Pro Natura”, Wrocław 2003, 9-65.
• [17] Zając A., Zając M., Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych, Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, Kraków 2001.
• [18] Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2000.
• [19] Grynia M., Kryszak A., Porównanie różnorodności florystycznej zespołów łąkowych najczęściej występujących w Górach Bystrzyckich i Karkonoszach, Pozn. Tow. Przyj. Nauk., Prace Komisji Nauk Rolniczych i Komisji Nauk Leśnych 1999, 87, 20-25.
• [20] Kryszak A., Kryszak J., Strychalska A., Natural and use value meadow communities of mountain and lowland regions, Grassland Science in Europe 2011, 16, 490-492.
• [21] Żyszkowska M., Chronione gatunki roślin i siedliska użytków zielonych w dolinie rzeki górskiej - Bystrzycy Dusznickiej, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 2006, 6, 2(18), 387- -396.
• [22] Żyszkowska M., Fatyga J., Nadolna L. Paszkiewicz-Jasińska A., Wartość przyrodnicza roślinności siedlisk nieleśnych Pogórza Kaczawskiego uznanego za obszar Natura, Woda- -Środowisko-Obszary Wiejskie 2009, 9, 4(28), 227-244.
• [23] Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin, DzU 1946, Nr 70, poz. 384.
• [24] Anonim, Flora Tatr i Sudetów, Roślinność górska [dokument elektroniczny: http://terraflora. vot.pl, data wejścia: 15.07.2014].
• [25] Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., Flora Polski, Atlas roślin chronionych, Multico, Oficyna Wyd., Warszawa 2003.
• [26] Szlachetko D., Skakuj M., Storczyki Polski, Poznań 1996.
• [27] Smoczyk M., Jakubska A., Rozmieszczenie storczykowatych Orchidaceae w Górach Bystrzyckich (Sudety Środkowe), Przyroda Sudetów 2006, 9, 47-60.
• [28] Reczyńska K., NATURA 2000 na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie [dokument elektroniczny: http://natura2000-dolnyslask.pl/menusac/153-zrodlapijawnika.html, data wejścia: 15.03.2015].
• [29] Smoczyk M., Rzadkie i zagrożone rośliny naczyniowe Pogórza Orlickiego (Sudety Środkowe) - cz. 1, Przyroda Sudetów 2010, 13, 53-70.
• [30] Anonim, Encyklopedia Warmii i Mazur [dokument elektroniczny: http://encyklopedia. warmia.mazury.pl/index.php/Lilia_złotogłów, data wejścia: 25.07.2014].
• [31] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, DzU 2012, Nr 0, poz. 81.
• [32] Smoczyk M., Jakubska A., Rozmieszczenie storczykowatych Orchidaceae w polskiej części Gór Orlickich i Pogórza Orlickiego, Przyroda Sudetów 2004, 7, 41-54.
• [33] Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 kwietnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin, DzU 1983, Nr 27, poz. 134.
• [34] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną, DzU 2004, Nr 168, poz. 1764.
• [35] Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z., Flora Polski, Rośliny chronione, Wyd. II., Multico, Oficyna Wyd., Warszawa 2006.
• [36] Szoszkiewicz K., Szoszkiewicz J., Ocena różnorodności gatunkowej pratacenoz na przykładzie wybranych zbiorowisk, Pozn. Tow. Przyj. Nauk. Wydz. Nauk Rol. i Leśn. 1998, 85, 47-51.
• [37] Zarzycki J., Sposób użytkowania gruntów w przeszłości (XIX i koniec XX w.) jako czynnik kształtujący aktualny stan roślinności łąkowej w Paśmie Radziejowej (Beskid Sądecki), Rocznik Bieszczadzki 2011, 19, 37-46.
• [38] Żyszkowska M., Nadolna L., Paszkiewicz-Jasińska A., Charakterystyka zbiorowisk użytków zielonych Gór Suchych (Sudety) pod kątem zróżnicowanego sposobu gospodarowania, Acta Botanica Silesiaca 2011, 6, 115-124.