Building and conservation works in the castle church in Malbork (2014–2016) as the culmination of half a century of Its restoration

• Autorzy: Mierzwiński Mariusz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK68SMALBORK

Warianty tytułu

PL

Prace budowlano-konserwatorskie w kościele zamkowym w Malborku w latach 2014–2016 jako zwieńczenie półwiecza jego odbudowy

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper presents the last stage of the reconstruction of the religious complex at the castle in Malbork, consisting of the Church of the Blessed Virgin Mary, the burial chapel of St. Anne and Klesza Tower, which suffered significant damage during the Second World War in 1945. First, the post-war history of the religious complex and its reconstruction from the end of the 1950s, through construction activities recreating the body of the temple in the 1960s, to restoration works on the interior design and furnishings in the 1970s, are discussed briefly. The main focus was placed on the final stage of the reconstruction of this important fragment of the Malbork Castle (implemented in 2014–2016), which ended over five decades of efforts to restore it to its proper form. The paper discusses the criteria and reasons that guided the creators of the reconstruction from the point of view of one of them. The final works were carried out thanks to the support of external funds from the European Financial Mechanism. During the reconstruction, the colossal statue of the Madonna with the Child was also reconstructed, standing in an outer niche of the presbytery, which has not existed since 1945.

PL

W artykule przedstawiony został ostatni etap odbudowy zespołu sakralnego na zamku w Malborku, złożonego z kościoła Najświętszej Marii Panny, kaplicy grzebalnej św. Anny i Wieży Kleszej, w znacznym stopniu zniszczonych podczas II wojny światowej w roku 1945. Najpierw w wielkim skrócie omówiono powojenne dzieje zespołu sakralnego i jego odbudowy, począwszy od końca lat pięćdziesiątych XX wieku, poprzez działania budowlane odtwarzające bryłę świątyni w latach sześćdziesiątych po prace konserwatorskie przy wystroju i wyposażeniu wnętrza w latach siedemdziesiątych. Główną uwagę skupiono na końcowym etapie odbudowy tego ważnego fragmentu zamku malborskiego (zrealizowanym w latach 2014–2016), kończącym półwiecze starań o przywrócenie mu należytej formy. Omówiono powody, jakimi kierowali się twórcy odbudowy, z punktu widzenia jednego z nich. Prace końcowe zostały wykonane dzięki wsparciu funduszy pochodzących z Europejskiego Mechanizmu Finansowego. W trakcie odbudowy odtworzono również kolosalny posąg Madonny z Dzieciątkiem stojący w zewnętrznej niszy prezbiterium, nieistniejący od roku 1945.

Słowa kluczowe

EN

Castle in Malbork; Gothic art; war damages; conservation project; protection of monuments

PL

zamek w Malborku; sztuka gotycka; zniszczenia wojenne; projekt konserwatorski; ochrona zabytków

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 68S
• Strony: 91--101
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., il.

Twórcy

autor

Mierzwiński Mariusz

• Castle Museum in Malbork

Bibliografia

• Secondary sources / Opracowania
• 1. Arszyński Marian, Kilka refleksji nad problematyką konserwatorską kościoła konwentualnego zamku krzyżackiego w Malborku, [in:] Kościół Najświętszej Marii Panny na Zamku Wysokim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, ed. J. Hochleitner, M. Mierzwiński, Malbork 2016.
• 2. Bury Magdalena, Gołembnik Andrzej, Wstępne wyniki interdyscyplinarnych badań archeologicznych krypty „jezuickiej” w kaplicy św. Anny, [in:] Kaplica św. Anny na Zamku Wysokim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, ed. J. Hochleitner, M. Mierzwiński, Malbork 2016.
• 3. Cygański Janusz, Stowarzyszenie Zamków i Muzeów Nadbałtyckich, [in:] Wyzwania turystyki kulturowej w Malborku, ed. J. Hochleitner, Malbork 2016.
• 4. Gołembnik Andrzej, „Archeologia publiczna” – uwagi w kontekście badań krypty jezuickiej w kaplicy św. Anny, kościoła Najświętszej Marii Panny na zamku w Malborku, [in:] W służbie zabytków. Księga pamiątkowa ofiarowana Mariuszowi Mierzwińskiemu w 40-lecie pracy muzealnej w Malborku, ed. J. Hochleitner, K. Polejowski, Malbork 2017.
• 5. Grosicki Paweł, Podstawy do odtworzenia figury malborskiej Madonny, [in:] Monumentalna figura Madonny na kościele NMP w Malborku. Konteksty historyczne, artystyczne i konserwatorskie, ed. J. Hochleitner, Malbork 2015.
• 6. Interdyscyplinarne badania skrzydła północnego, ed. M. Poksińska, Malbork–Toruń 2006.
• 7. Jonakowski Mirosław, Poszukiwanie koncepcji odbudowy wnętrza kościoła NMP, [in:] Kościół Najświętszej Marii Panny na Zamku Wysokim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, ed. J. Hochleitner, M. Mierzwiński, Malbork 2016.
• 8. Kąsinowski Antoni, „Zamek Wysoki w Malborku. Badania architektoniczne kaplicy – kościoła wraz z rekapitulacją”, Poznań 2002, typescript stored at the Academic Documentation Department of the Castle Museum, sign. W/VI/1253.
• 9. Kilarski Maciej, Odbudowa i konserwacja zespołu zamkowego w Malborku w latach 1945–2000, Malbork 2007.
• 10. Kilarski Maciej, „Sprawozdanie z przebiegu prac prowadzonych dla konserwatora wojewódzkiego na terenie kościoła Najświętszej Panny Marii i kaplicy św. Anny na zamku w Malborku w okresie od 20 V do VIII 57", Gdańsk 1957, typescript stored at the Academic Documentation Department of the Castle Museum, sign. W/VII/1176.
• 11. Kilarski Maciej, „Przyszły wygląd wnętrza kościoła zamkowego w Malborku. Refleksje i rozważania”, Malbork 1988, typescript stored at the Academic Documentation Department of the Castle Museum, sign. W/VII/1180.
• 12. Kołodziejczyk Katarzyna, Rekonstrukcja figury Madonny z kościoła zamkowego Najświętszej Maryi Panny. Przyczynek do genezy jej symbolicznej roli w strukturze przestrzennej Malborka, “Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, No. 62.
• 13. Kozarzewski Marcin, Ewolucja projektu konserwatorskiego podczas prac w zespole kościoła na Zamku Wysokim w Malborku, [in:] Kościół Najświętszej Marii Panny na Zamku Wysokim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, ed. J. Hochleitner, M. Mierzwiński, Malbork 2016.
• 14. Kozarzewski Marcin, „Więcej niż oryginał” – rekonstrukcja malborskiej Madonny, [in:] Monumentalna figura Madonny na kościele NMP w Malborku. Konteksty historyczne, artystyczne i konserwatorskie, ed. J. Hochleitner, Malbork 2015.
• 15. Kulig Anna, Gwiaździste sklepienie gotyckie w kościele zamkowym. Koncepcja odtworzenia kształtu, [in:] Rewitalizacja zespołu kościoła Najświętszej Marii Panny w Malborku, ed. J. Hochleitner, Malbork 2016.
• 16. Mierzwiński Mariusz, Prace ratownicze i konserwatorskie w zachodnim skrzydle Zamku Średniego w Malborku w latach 1990–2010 [in:] Wielki Refektarz na Zamku Średnim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, ed. J. Trupinda, Malbork 2010.
• 17. Mierzwiński Mariusz, Zabezpieczenie zachodniego skrzydła Zamku Średniego w Malborku, “Ochrona Zabytków” 1994, No. 2.
• 18. Mierzwiński Mariusz, Zamek Malborski w latach 1945–1960, “Studia Zamkowe” 2004, vol. 1.
• 19. Panek Andrzej, Fundacja „Mater Dei”, [in:] Monumentalna figura Madonny na kościele NMP w Malborku. Konteksty historyczne, artystyczne i konserwatorskie, ed. J. Hochleitner, Malbork 2015.
• 20. Torbus Tomasz, Architektura zespołu kościoła NMP jako centralnej świątyni państwa krzyżackiego, [in:] Kościół Najświętszej Marii Panny na Zamku Wysokim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, ed. J. Hochleitner, M. Mierzwiński, Malbork 2016.
• Inne / Others
• 21. Badania polichromii, zapraw, kamieni naturalnych i sztucznych oraz glazur ceramicznych Kościoła Najświętszej Marii Panny na zamku w Malborku, by J. Rogóż, J. Gryczewski, J. Stachera, Toruń 2002, documentation stored at the Academic Documentation Department of the Castle Museum, sign. W/VI/1251.
• 22. Kadłuczka Andrzej, Opinia na temat odbudowy kościoła NMP na Zamku Wysokim w Malborku, Kraków 2012.
• 23. Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, Warszawa 2016, No. 5, sv. Raczyniewski Henryk.
• 24. Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, Warszawa 2016, No. 5, sv. Wysocki Zygmunt.
• 25. Założenia projektowe odbudowy i adaptacji zamku, by Z. Wysocki and associates, PKZ Gdańsk 1964.