Logistyka humanitarna : perspektywa teorii i praktyki

• Autorzy: Marciniak Dominika

Identyfikatory

DOI

10.34752/2024-3-11

Warianty tytułu

EN

Humanitarian logistics : perspectives of theory and practice

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat podejść definiujących logistykę humanitarną oraz identyfikacja wybranych aspektów praktycznych na podstawie przeprowadzonych badań. Zastosowaną metodą badawczą jest sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety. Pytania kwestionariusza odnoszą się do następujących zagadnień: elastyczności działań i szybkości dostaw, kryteriów wyboru dostawców oraz czynników wpływających na projektowanie humanitarnego łańcucha dostaw. Sondaż był przeprowadzony na próbie 101 osób z 75 organizacji, które odpowiadają za działaniaw czasie sytuacji kryzysowych. Badane organizacje oceniają pozytywnie swoje zdolności do przeprowadzania zmian oraz szybkość dostaw w czasie sytuacji kryzysowych. Najważniejszym czynnikiem determinującym wybór dostawców jest cena, w znacząco mniejszym stopniu szybkość, elastyczność i jakość. Na projektowanie humanitarnego łańcucha dostaw największy wpływ ma niepowtarzalność sytuacji kryzysowych, niepewność dotycząca bieżącej sytuacji na miejscu zdarzenia oraz niepewność informacji niezbędnych do zaplanowania operacji logistycznych.

EN

The aim of the article is to systematize knowledge about the approaches defining humanitarian logistics and to identify selected practical aspects based on the research conducted. The research method used is a diagnostic survey. The questionnaire questions refer to issues such as flexibility of activities, delivery velocity, criteria for selecting suppliers, and factors influencing the design of the humanitarian chain from the perspective of the agility principle. The survey was conducted on a sample of 101 people from 75 organizations responsible for actions during crisis situations. The surveyed organizations positively assess their ability to implement changes and the delivery velocity during crisis situations. The most important factor determining the choice of suppliers is price, and to a much lesser extent speed, flexibility and quality. The design of a humanitarian supply chain is most influenced by the uniqueness of crisis situations, uncertainty regarding the current situation at the scene and the uncertainty of information necessary to plan logistics operations.

Słowa kluczowe

PL

logistyka humanitarna; humanitarny łańcuch dostaw; sytuacja kryzysowa; zarządzanie kryzysowe

EN

humanitarian logistics; humanitarian supply chain; crisis situation; crisis management

• Wydawca: Towarzystwo Wiedzy Obronnej
• Czasopismo: Wiedza Obronna
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 3
• Strony: 155--179
• Opis fizyczny: Bibliogr. 72 poz., tab.

Twórcy

autor

Marciniak Dominika

• Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice, Polska

• https://orcid.org/0000-0002-9544-5314

Bibliografia

• Bujak, A., Witkowski, M., Zabezpieczenie logistyczne w zarządzaniu kryzysowym, „Logistyka” nr 3, 2005.
• Bukowska-Piestrzyńska, A., Doński-Lesiuk, J., Karkowski, T., Motowidlak, U., Adaptacyjność łańcuchów dostaw we współczesnej gospodarce. Studium na przykładzie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2022.
• Ciećkiewic, J., Ratownictwo medyczne w wypadkach masowych, Górnicki, Wrocław, 2010.
• Chadwick, M.D., Organizing Chaos: A Comprehensive Guide to Emergency Management, First Edition. Publisher: Dr. Mark D. Chadwick, CEM, TEM, 2021.
• Charles, A., Lauras, M., Van Wassenhove, L., A model to define and assess the agility of supply chains: building on humanitarian experience, “International Journal of Physical Distribution and Logistics Management”, Emerald, 40 (8-9), 2010.
• Chrobak, R., Współczesny wymiar zarządzania logistycznego w sytuacjach kryzysowych, „Obronność. Zeszyty Naukowe”, 4(24), 2017.
• Ciekanowski, Z., Rodzaje i źródła zagrożeń bezpieczeństwa, Nauki humanistyczne i społeczne na rzecz bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej, Warszawa, 2011.
• Cziomer, E., Zagrożenia i instytucje bezpieczeństwa międzynarodowego. Wydawnictwo AFM, Kraków, 2016.
• Czarnecka, W., Klasyfikacja zagrożeń, https://docplayer.pl/6843342-Klasyfikacja-zagrozen.html (05.09.2022 r.).
• Daud, M. S. M., Hussein, M. Z. S. M., Nasir, M. E., Abdullah, R., Kassim, R., Suliman, M. S., Saludin, M. R., Humanitarian logistics and its challenges: The literature review, “International Journal of Supply Chain Management”, rocznik 5, nr 3, 2016.
• Denysiuk, Zarządzanie kryzysowe w Polsce jako specyficzne zadanie administracji publicznej realizowane na rzecz ochrony ludności, „De Securitate et Defensione”, 2 (6), 2020.
• Drabik, I., Rola i znaczenie organizacji pozarządowych w zarządzaniu kryzysowym, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, nr 20, 2015.
• Drewek, W., Działalność organizacji humanitarnych w systemie logistyki humanitarnej, „Logistyka”, nr 6, 2013.
• Drewniowska K., Stany nadzwyczajne, https://prawo.uni.wroc.pl/sites/default/files/students-resources/STANY-NADZWYCZAJNE.pdf (25.10.2022 r.).
• Dziemińska-Mosio, M., Instytucja stanów nadzwyczajnych, a stan wojenny, „Przegląd Policyjny”, nr 3 (127), 2018.
• Fajczak- Kowalska, A., Logistyka sytuacji kryzysowych, „Logistyka”, nr 6, 2014.
• Falecki, J., Zarządzanie kryzysowe w teorii i praktyce, Pobrano z: http://images.iformat.pl/3AA8D36BEB/708D713 7-9FC8-45CA-91C8-47EC6B060C8B.pdf (19.09.2019 r.).
• Ficoń, K., Trzy logistyki. Wojskowa, kryzysowa, rynkowa, Bel Studio, Warszawa, 2015.
• Ficoń, K., Zastosowanie teorii masowej obsługi do analizy systemu zabezpieczenia logistycznego sytuacji kryzysowych, Systemy Logistyczne Wojsk, nr 47, 2017.
• Ghorbani, M., Ramezanian, R., Stochastic optimization for the carrier selection problem in humanitarian relief, Scientica Iranica. DOI:10.24200/SCI.2020.55161.4100. 2020.
• Grzebyk, P., Mikos-Skuza, E., Pomoc humanitarna w świetle prawa i praktyki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2016.
• Gudzbeler, G., Nepalski, M., Zintegrowana Platforma Symulacyjna Podmiotów Zarządzania Kryzysowego – spójne środowisko wirtualne, „Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza”, tom 38, nr 2, 2015.
• Helen, S.Y., Van Wassenhove, L.N., Cheng, T.C.E., Designing Sustainable Humanitarian Supply Chains, “SSRN Electronic Journal”, 2020.
• Idrian, P., Zarządzanie kryzysowe a system bezpieczeństwa narodowego. Obronność. Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej, nr 3(15), 2015.
• Jagielski J., Pomoc humanitarna w prawie polskim. W: P. Grzebyk. P. E. Mikos-Skuza E. (red.), Pomoc humanitarna w świetle prawa i praktyki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2016.
• Kalinowska-Żeleźnik, A., Polska Akcja Humanitarna – lider społeczny na portalu społecznościowym facebook, Zarządzanie mediami, tom 4 (4), 2016.
• Kamiński, R., Zarządzanie kryzysowe w gminie jako element instytucjonalnego systemu bezpieczeństwa wewnętrznego. Prawne podstawy, zasady, aktualne rozwiązania, W: Z. Ślusarczyk, J. Janczewski., Zarządzanie innowacyjne w gospodarce i biznesie, nr 2 (23), 2016.
• Kąkolewska, P., Organizacje humanitarne i ich działalność, https://prezi.com/u_0ragw3oyte/organizacje-humanitarne-i-ich-dziaalnosc/ (15.09.2022 r.).
• Kmiecik, P., Istota logistyki sytuacji kryzysowych, Pobrano z: http://www.nowastrategia.org.pl/logistyki/ (9.06.2019 r.).
• Kochanek, E., Zarys logistyki stanów kryzysowych, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka”, nr 1, 2013.
• Kotarbiński, T., Abecadło praktyczności, PWN, Warszawa, 1972.
• Kovács, G., Spens, K. M., Humanitarian Logistics in Disaster Relief Operations, “International Journal of Physical Distribution and Logistics Management”, 37(2), 2007.
• Krynojewski, F. R., Proces zarządzania kryzysowego, https://www.jastrzebie.pl/fileadmin/user-files/aktua lnosci/2018/10-pazdziernik/straz-miejska/Zarzadzanie-kryzysowe.pdf (10.08.2023 r.).
• Lee, Y. M., Ettl, M., Ghosh, S., Simulating distribution of emergency relief supplies for disaster response operations, Conference Paper, Winter Simulation Conference, 2010.
• Lidwa, W., Marszałek, M., Majchrzak, D., Michailiuk, B., Solarz, J., Kuliczkowski, M., Sobejko, Z., Denysiuk, I., Osypowicz, M., Skolimowska, A., Zarządzanie kryzysowe, Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, Warszawa, 2015.
• Liu, J., Xie, K., Emergency materials transportation model in disasters based on dynamic programming and ant colony optimization, “Kybernetes”, rocznik 46, nr 4, 2017.
• Łupicka, A., Logistyka akcji humanitarnych jako jeden z procesów zarządzania ryzykiem w łańcuchu dostaw. W: J. Witkowski. A. Baraniecka (red.), Strategie i logistyka w sektorze usług. Logistyka w nietypowych zastosowaniach, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 234, 2011.
• Łupicka, A., Wsparcie logistyczne akcji humanitarnych, „Logistyka”, nr 2, 2012.
• Malindžák, D., Olejarz, T., Logistyka w zarządzaniu kryzysowym, „Przegląd Nauk o Obronności”, tom 2, nr 4, 2017.
• Marcinkowski, J.M., Logistyka humanitarna i pomoc rozwojowa a skutki katastrof na przykładzie Sudanu Południowego, „Logistyka”, nr 2, 2017.
• Marcinkowski, J.M., Humanitarny łańcuch dostaw w sytuacji wystąpienia katastrof naturalnych na przykładzie ugrupowania regionalnego ASEAN., Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław, 2019.
• Marjański, A., Logistyka w sytuacjach kryzysowych. Procedury zabezpieczenia logistycznego ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, http://www.amarjanski.san.edu.pl/userfiles/file/Logistyka-SK/LSK-04_.pdf
• Marzantowicz Ł., Prewencyjna rola logistyki w katastrofie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Ekonomia XLVI nr 2, 2015.
• Mays, N., Roberts, E., Popay, J., Synthesising research evidence. W: F.P. Allen. A. Clarke. N. Black (red.), Studying the Organisation and Delivery of Health Services, Routledge, London, 2001.
• Morawski, A., Wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych w procesie zarządzania kryzysowego, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2014.
• Najwyższa Izba Kontroli, Ochrona ludności w ramach zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej. Informacja o wynikach kontroli, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/039/ (20.08.2023 r.)
• Nejgebauer, A., Modelowanie, symulacja i informatyczne wspomaganie decyzji w zarządzaniu kryzysowym, Zespół badawczy modelowania, symulacji i informatycznego wspomagania decyzji w sytuacjach konfliktowych i kryzysowych, https://docplayer.pl/15135724-Modelowanie-symulacja-i-informatyczne-wspomaganie-decyzji-w-zarzadzaniu-kryzysowym-prezentacja-dariusz-pierzchala.html (28.11.2022 r.).
• Nogueira, C. W., Gonçalves, M. B., Novaes, A., Logística humanitária e logística empresarial: relações, conceitos e desafios. Universidade Federal de Santa Catarina, 2007.
• Nowak, E., Logistyka w sytuacjach kryzysowych, AON, Warszawa, 2009.
• Pettit, A., Beresford, A., Critical success factors in the context of humanitarian aid supply chains, “International Journal of Physical Distribution and Logistics Management”, 39(6), 2009.
• Pokusa, T., Duczmal, M., Logistyka humanitarna i zarządzanie kryzysowe, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji, Opole, 2009.
• Pokusa, T., Grzybowski, W., Logistyka humanitarna – istota, warunki skuteczności i zastosowanie w sferze współpracy cywilno -wojskowej (cz. 3), „Koncepcje i strategie logistyczne”, 2009.
• Scholten, K., Sharkey Scott, P., Fynes, B., Le)agility in humanitarian aid (NGO) supply, “International Journal of Physical Distribution Logistics Management”, tom 40, nr 8/9, 2010.
• Schwarz, J. R., Humanitäre Logistik für die Versorgungsproblematik in Subsahara-Afrika -Aufbau von Logistikkapazität durch Wissenstransfer, Berlin, 2012.
• Siedschlag, A., Bevölkerungszentrierte Kommunikation im Katastrophenmanagement: Wahrnehmung und Wirklichkeit. W: H.J. Lange. C. Endreß. M. Wendekamm (red.), Versicherheitlichung des Bevölkerungsschutzes, Studien zur Inneren Sicherheit, nr 15, Springer VS, Wiesbaden, 2013.
• Sigala, I.F., Wakolbinger, T., Outsourcing of humanitarian logistics to commercial logistics service providers: An empirical investigation, “Journal of Humanitarian Logistics and Supply Chain Management”, nr 9, 2019.
• Smal, T., Zabezpieczenie logistyczne operacji kryzysowej na przykładzie powodzi, „Logistyka”, nr 3, 2014.
• Stefańska M., Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca – historia, zasady, działania, W: P. Grzebyk. E. Mikos-Skuza (red.), Pomoc humanitarna w świetle prawa i praktyki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2016.
• Szołtysek, J., Typologia obszarów stosowania logistyki – propozycja rozwiązania, Gospodarka Materiałowa i Logistyka, nr 8, 2010.
• Szymonik, A., Logistyka w sytuacjach kryzysowych, „Logistyka”, nr 3, 2011.
• Szymczyk, J., Zabezpieczenie logistyczne jednostek ratowniczych w długotrwałych akcjach, Obronność Zeszyty Naukowe, nr 2(22), 2017.
• Thomas, A., Humanitarian Logistics: Enabling Disaster Response, Fritz Institute, San Francisco, 2013.
• Thomas, A., Fritz, L., Disaster Relief, Harvard Business Review, 84(11), 2006.
• Thomas, A., Kopczak, L., From Logistics to Supply Chain Management: The Path Forward in the Humanitarian Sector, Fritz Institute, 2005.
• Torpan, S., Hansson, S., Rhinard, M., Kazemekaityte, A., Jukarainen, P., Meyer, S.F., Schieffelers, A., Lovasz, G., Orru, K., Handling false information in emergency management: A cross-national comparative study of European practices, “International Journal of Disaster Risk Reduction”, nr 57, 2021.
• Tricco, A.C., Lillie, E., Zarin, W., O’Brien, K.K., Colquhoun, H.L., Levac ,D., Straus, S.E., PRISMA Extension for Scoping Reviews (PRISMA-ScR): Checklist and Explanation, Annals of Internal Medicine, 169, nr 7, 2018.
• Wilińska, M., Zarządzanie kryzysowe w systemie bezpieczeństwa państwa, Obronność. Zeszyty Naukowe 3(15), 2015.
• Wróblewski, D., Zagadnienia ogólne z zakresu zarządzania ryzykiem i zarządzania kryzysowego. Analiza wybranych przepisów, Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy, Józefów, 2014.
• Van Wassenhove, L. N., Blackett Memorial Lecturew Humanitarian aid logistics: supply chain management in high gear, “Journal of the Operational Research Society”, nr 57, 2006.
• Villafranqui, R.M., Menendez, K. V.R., Oneglio, M.C.R., Logística humanitaria: optimización de red de distribución de bienes de ayuda humanitaria en el proceso de respuesta ante huaicos en Chosica (Praca Magisterska, Universidad del Pacífico, Lima, Perú)., http://hdl.handle.net/11354/1973 (28.07.2022 r.)
• Ziarko, J., Walas-Trębacz, J., Podstawy zarządzania kryzysowego, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków, 2010.
• Żurak-Owczarek C., Koncepcja klastra w logistyce humanitarnej, „Logistyka 5”, 2014.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).